Last Updated on 20 januari 2024 by M.G. Sulman
Mycoplasma pneumoniae is een bacteriesoort. Als je ermee geïnfecteerd raakt, kun je last krijgen van een vrij mild ziektebeeld dat lijkt op een griepje. Denk aan een niet-productieve hoest (ook wel kriebel-, prikkel- of droge hoest genoemd), algehele malaise en misschien wat koorts, hoofdpijn en spierpijn, maar dat laatste is niet altijd even sterk aanwezig. Wat interessant is, is dat deze symptomen van een Mycoplasma pneumoniae-infectie niet als een plotselinge aanval op je gezondheid komen, zoals bij de gewone griep. Nee, integendeel, ze sluipen langzaam je systeem binnen gedurende meerdere dagen tot een week. Een soort geleidelijke overname, zeg maar. Mycoplasma pneumoniae heeft een bijzondere voorkeur voor de longen, vooral bij kinderen en jongvolwassenen. Het kan zelfs leiden tot een longontsteking. Hoe krijg je dat beestje binnen? Simpelweg door in direct contact te komen met iemand die al besmet is. En dan verspreiden die kleine bacteriën zich als de bliksem via hoesten, snot en slijm. Pas dus op voor die hoestende en snotterende types om je heen!
Wat is Mycoplasma pneumoniae?
Mycoplasma pneumoniae is niet zomaar een bacterie. Neen, het is een bijzonder geval. Wat hem zo apart maakt, is het ontbreken van een celwand, wat vrij ongebruikelijk is bij bacteriën. In plaats daarvan is dit kleine micro-organisme alleen omgeven door een dun celmembraan dat vol zit met sterolen. Sterolen zijn een belangrijke klasse organische moleculen, die van nature aanwezig zijn in planten, dieren, schimmels en bepaalde bacteriën.
En met ‘klein’ bedoel ik echt klein – het behoort tot de kleinste bacteriën die we kennen.
In de luchtwegen drukt dit beestje echt zijn stempel. Na de pneumokok is Mycoplasma pneumoniae een serieuze speler als het gaat om het veroorzaken van longontsteking die je thuis oppikt, ook wel bekend als primaire atypische pneumonie. Het hecht zich vast aan een eiwit op het epitheel, dat is als een soort buitenste laag van je weefsel.
Maar dat is nog niet alles. Soms gaat Mycoplasma pneumoniae echt de grenzen over en veroorzaakt het niet alleen problemen in de luchtwegen. In zeldzame gevallen kunnen er ook verschijnselen optreden buiten de luchtwegen, zoals artritis (gewrichtsontsteking) en afwijkingen aan het centrale zenuwstelsel. Dus, dit kleine beestje heeft nogal wat in zijn mars!
Vóórkomen
Mycoplasma pneumoniae-infecties zijn geen zeldzaamheid; ze steken elk jaar wel de kop op. En om de zoveel tijd, zo ongeveer elke 3 tot 5 jaar, worden ze zelfs op grotere schaal epidemisch. Het is alsof ze een soort cyclus volgen.
Wat interessant is, is dat deze infectie vooral voorkomt bij kinderen tussen de 4 en 10 jaar oud, samen met jongvolwassenen. Alsof ze een specifieke voorkeur heeft voor die leeftijdsgroepen. Dus, als je in die categorie valt, wees op je hoede voor deze kleine maar hardnekkige boosdoener dat om de zoveel tijd opduikt.
Verspreiding
Mycoplasma pneumoniae is echt een pro als het aankomt op het veroorzaken van longontstekingen, vooral bij mensen tussen de 15 en 30 jaar oud. Maar ook bij kinderen en tieners steekt deze bacterie regelmatig de kop op. Het is eigenlijk het hele jaar door in omloop, maar lijkt in de wintermaanden een beetje meer actief te zijn in het veroorzaken van longontstekingen.
Wat interessant is, is hoe deze kleine indringer zich verspreidt. Het gebeurt via speekseldruppeltjes, vooral wanneer mensen gezellig dicht bij elkaar komen. Dus, als je ergens bent waar de lucht gevuld is met gesprekken en lachen, dan is er een kleine kans dat Mycoplasma pneumoniae ongemerkt wordt doorgegeven. Het is als een ongenode gast die zich verspreidt tijdens gezellige momenten.
Symptomen van een Mycoplasma pneumoniae-infectie
Luchtwegen
Deze bacterie gooit eigenlijk roet in het eten door zich te nestelen in de wand van je luchtwegen. Wat hij daar doet, is de trilhaartjes, ook wel cilia genoemd, blokkeren en het epitheel beschadigen. Dat zijn als het ware de beschermende voering en de kleine haartjes die helpen bij het zuiveren van je luchtwegen. Wanneer deze trilhaartjes geblokkeerd worden en het epitheel beschadigd raakt, jaagt dat je luchtwegen in de stress.
Het resultaat? Irritatie en ontsteking. Het is alsof de bacterie een mini-chaos creëert in je ademhalingsstelsel. Gelukkig is de infectie die het veroorzaakt meestal mild, alsof hij zichzelf niet helemaal blootgeeft als een heftige indringer. Dus, hoewel het voor wat commotie zorgt in je luchtwegen, blijft het over het algemeen aan de mildere kant van het ziektespectrum.
Ziekteverschijnselen
Mycoplasma pneumoniae-infectie? Hoesten, malaise, misschien wat koorts, hoofdpijn en spierpijn. Sluipt langzaam binnen, vooral bij 4- tot 30-jarigen. Verspreidt zich als een ninja via speekseldruppeltjes. Nestelt zich in luchtwegwand, blokkeert trilhaartjes, zorgt voor irritatie en ontsteking. Een kleine, maar soms ondeugende gast die meestal voor een milde chaos zorgt.
Longontsteking
Longontsteking kan soms de kop opsteken en komt vaak met herkenbare symptomen, waaronder:
- Koorts en koude rillingen
- Hoest
- Vermoeidheid
- Kortademigheid
Bij een longontsteking die wordt veroorzaakt door Mycoplasma pneumoniae, blijkt dat de getroffenen er soms beter uitzien dan je zou verwachten bij een longinfectie. Mensen met milde symptomen die vaak worden afgedaan als een gewone verkoudheid, gaan misschien niet eens thuis blijven of in bed liggen. Daar komt de term ‘lopende longontsteking’ vandaan, omdat het lijkt alsof ze hun dagelijkse routine voortzetten, ondanks de aanwezigheid van een longontsteking.
Complicaties
Hoewel M. pneumoniae meestal milde infecties veroorzaakt, zijn ernstige complicaties mogelijk en sommige vereisen zelfs ziekenhuiszorg. M. pneumoniae-infecties kunnen leiden tot of bijdragen aan:
Ernstige longontsteking
Sporadisch is een longontsteking die door M. pneumoniae wordt veroorzaakt ernstig en is intensieve medische zorg vereist.
Astma-aanvallen of nieuwe astmasymptomen
Voor mensen met astma kan een infectie met M. pneumoniae astma verergeren en astma-aanvallen veroorzaken, of nieuwe symptomen veroorzaken.
Hersenontsteking (encefalitis)
M. pneumoniae veroorzaakt slechts zelden encefalitis. Dit is een acute (d.w.z. een plotse) ontsteking van het hersenweefsel.
Hemolytische anemie
Hemolytische anemie is een aandoening waarbij er te weinig rode bloedcellen zijn, wat kan leiden tot verminderd vermogen om zuurstof door het lichaam te transporteren.
Gestoorde nierfunctie (nierinsufficiëntie)
M. pneumoniae-infecties kunnen problemen veroorzaken in de nieren, wat kan resulteren in een gestoorde nierfunctie (nierfalen).
Huidaandoeningen
Ernstige huidaandoeningen, zoals het syndroom van Stevens-Johnson (SJS), erythema multiforme, mondslijmvliesontsteking (mucositis) en toxische epidermale necrolyse, kunnen worden veroorzaakt of verergerd door M. pneumoniae. Het Stevens Johnson syndroom is een zeldzame aandoening waarbij grote dele van de huid en slijmvliezen loslaten. Erythema multiforme is een ziekte van de huid waarbij er rode plekken (ook wel rode ‘uitslag’ genoemd) over het hele lichaam kunnen zitten. Toxische epidermale necrolyse (afgekort TEN) is een zeldzame aandoening waarbij grote delen ( > 30%) van de huid en slijmvliezen loslaten.
Onderzoek en diagnose
Het is jammer genoeg niet zo makkelijk om snel te testen op een Mycoplasma pneumoniae-infectie, in tegenstelling tot sommige andere luchtwegaandoeningen. In plaats daarvan gaan artsen vaak op zoek naar tekenen en symptomen die wijzen op een M. pneumoniae-infectie. Om te controleren of er sprake is van een longontsteking, kan er ook een röntgenfoto van de thorax gemaakt worden.
De meeste artsen kiezen er niet voor om specifiek te testen op een M. pneumoniae-infectie. Als ze dat wel doen, wordt er meestal een monster verzameld en naar een laboratorium gestuurd. De gebruikelijke monsters die worden verzameld, zijn:
- Meest voorkomend: een uitstrijkje uit de neus of keel
- Minder vaak: bloed
Het hele testproces kan wat meer tijd in beslag nemen in vergelijking met snellere testen, maar het biedt artsen de nodige informatie om de infectie te identificeren en de juiste behandelingsbenadering te bepalen.
Behandeling van een Mycoplasma pneumoniae-infectie
In de meeste gevallen herstellen mensen van een M. pneumoniae-infectie zonder dat antibiotica nodig zijn. Voor degenen bij wie behandeling nodig is, gebruiken artsen verschillende soorten antibiotica om longontsteking veroorzaakt door M. pneumoniae aan te pakken. Vroeg beginnen met antibiotica versnelt het herstelproces.
Sommige stammen van M. pneumoniae zijn echter resistent tegen bepaalde antibiotica die vaak worden gebruikt. Omdat M. pneumoniae geen celwand heeft, is het niet gevoelig voor bètalactamantibiotica. Alternatieve medicijnen zoals macroliden of doxycycline worden gebruikt voor behandeling. Deze versnellen de genezing, maar hebben geen effect op het dragen van de bacterie. Tot nu toe is er nog geen vaccin beschikbaar voor M. pneumoniae.
Preventie
Je kunt meerdere keren besmet raken met Mycoplasma pneumoniae. Helaas is er geen vaccin om deze infecties te voorkomen. Gelukkig zijn er wel maatregelen die je kunt nemen om jezelf en anderen te beschermen. Aangezien M. pneumoniae zich voornamelijk verspreidt via hoesten en niezen, is het belangrijk om goede hygiënepraktijken te handhaven. Regelmatig handen wassen, vooral na hoesten of niezen, beperkt de verspreiding van de bacterie.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over Mycoplasma pneumoniae-infectie, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
