Last Updated on 11 november 2023 by M.G. Sulman
Het hebben van oranje urine is voornamelijk te wijten aan medicatie, maar kan ook verband houden met een ziekte. Het antibioticum nitrofurantoïne kan bijvoorbeeld de urine oranje kleuren. Maar ook wie veel wortels eet of veel wortelsap drinkt, kan oranjekleurige urine uitscheiden. Heb je te weinig gedronken? Oranje tot bruine urine kan ook een teken zijn van uitdroging. Als de kleur van de urine niet verandert ondanks het drinken van voldoende water, dan kan er sprake zijn van een leveraandoening (bijvoorbeeld hepatitis A, B, C, D of E) en/of ziekte van de galwegen (bijvoorbeeld een obstructie van de galwegen door galstenen). In dat geval is de oorzaak van de donkere urine een verhoogde uitscheiding van het galpigment bilirubine. Andere oorzaken van donkere urine kunnen zijn: levercirrose of geelzucht (icterus).
Wat is urine?
Urine is een uitscheidingsproduct dat in de nieren wordt geproduceerd door een complex filtratie- en absorptieproces. De urineproductie in de nieren wordt ‘diurese’ genoemd. Het wordt via de twee urineleiders naar de urineblaas getransporteerd, daar verzameld en via de urethra (plasbuis) met het plassen (mictie) vrijgegeven. Urine bestaat voor 95 procent uit water en verder uit urinezuur, creatinine, zouten, vitamines en ureum. Normaal gesproken produceert een volwassen man of vrouw ongeveer 1,5 liter urine per dag, maar dat hangt af van verschillende factoren zoals de geconsumeerde hoeveelheid, het weer, lichamelijke activiteit of bijkomende ziekte. De kleur van de urine kan door verschillende factoren worden beïnvloed. Bijvoorbeeld door uitdroging, medicatie of geconsumeerd voedsel. Een kleurafwijking kan ook een indicatie zijn van een ziekte.
Hoe weet je of je urine gezond of normaal is?
Urine kan een breed scala aan kleuren aannemen. Zo kan het bijvoorbeeld kleurloos, donkerbruin of zelfs zwart zijn. Normaal gesproken is menselijke urine echter lichtgeel. Deze kleur krijgt urine door urobilinogeen, een afbraakproduct van het galpigment bilirubine, dat op zijn beurt een afbraakproduct is van het rode bloedpigment hemoglobine. In de ochtend is de urinekleur meer in het donkergele gebied, aangezien het ureum ’s ochtends bijzonder geconcentreerd is. De urine is lichter van kleur of zelfs kleurloos als er meer vocht wordt opgenomen, wat komt door een sterke verdunning.
Oorzaken van oranje urine
Oranje urine heeft drie hoofdoorzaken:
- medicijnen
- voeding en supplementen
- uitdroging (dehydratie)
- onderliggende aandoening
Medicijnen
Medicijnen die de urine oranje kunnen maken, zijn onder meer het ontstekingsremmende medicijn sulfasalazine (Azulfidine); fenazopyridine (Pyridium); sommige laxeermiddelen; en bepaalde geneesmiddelen voor chemotherapie.
Sulfasalazine wordt primair gebruikt als ontstekingsremmer bij de behandeling van colitis ulcerosa en reumatoïde artritis.
Fenazopyridine heeft een lokaal pijnstillend effect op de urinewegen wanneer het door de nieren in de urine wordt uitgescheiden. Het staat bekend om de oranjeverkleuring van de urine Het wordt vaak gebruikt voor de behandeling van urinaire symptomen zoals pijn of branderigheid bij het plassen, vaak plassen en verhoogde drang om te plassen.
Voeding en supplementen
Wortels en pompoen
Als je wortels eet of wortelsap drinkt, kan je urine oranje van kleur worden. De kleurverandering van urine uit wortelen is onschadelijk en tijdelijk. Zodra je stopt met het eten van wortels, kleurt je urine weer normaal. Het mag dan onschadelijk zijn, het kan er wel alarmerend uitzien. Oranje urine kan je de stuipen op het lijf jagen. Andere voedingsmiddelen met een vergelijkbaar pigment (bètacaroteen) kunnen hetzelfde effect hebben op je urine, zoals winterpompoen en andere groenten.
Vitamine C en vitamine B12
Je urine kan er ook oranjeachtig uit gaan zien door het slikken van hoge doses vitamine C, bètacaroteen of vitamine B12.
Uitdroging
Water uit dranken die je drinkt en zelfs het voedsel dat je eet (bijvoorbeeld sappig fruit en groenten), verdunt de urine. Als je plasje er oranje (of donkergeel) uitziet, dan betekent dit waarschijnlijk dat je niet genoeg water drinkt of vloeistoffen binnenkrijgt uit andere bronnen, zoals thee.
’s Ochtends is je urine donkerder van kleur, omdat het dan meer geconcentreerd is. Je kunt ook merken dat je urine donkerder is na een intensieve sporttraining door vochtverlies als gevolg van transpiratie.
Onderliggende aandoening
Een aandoening die vooral wordt geassocieerd met oranjeachtige of donkergekleurde urine is galstuwing, ook wel cholestase genoemd. Deze galstuwing vindt plaats door vernauwing of afsluiting van de galgangen die de gal van de lever naar de darm voeren. Hierdoor kan bilirubine in de bloedbaan ontsnappen, waar het zich kan ophopen en uiteindelijk de urine kan verkleuren. Galstuwing is geen aandoening op zich. Het kan ontstaan als gevolg van allerlei aandoeningen van de lever, de galblaas en/of de galwegen.
Naast oranje urine kun je last krijgen van één of meer van de volgende symptomen:
- zeer bleke ontlasting
- geelzucht (een gelige tint voor de huid en ogen)
- jeuk in het hele lichaam
- buikpijn
- verlies van eetlust
- braken
- koorts
Arts raadplegen bij oranje plas
Schakel in de volgende gevallen medische hulp in:
- Bij zichtbaar bloed in uw urine. Bloederige urine komt vaak voor bij urineweginfecties en nierstenen. Deze problemen veroorzaken meestal pijn. Pijnloos bloeden kan wijzen op een ernstiger probleem, zoals kanker.
- Donkere of oranje urine. Als je urine donker of oranje is, vooral als je ook bleke ontlasting en gele huid en ogen heeft, kan wijzen op een defecte lever.
Zelfzorg
Hoewel oranjekleurige urine van het eten van wortels onschadelijk is, kun je ervoor zorgen dat je urine een normale kleur behoudt als je wortelsap drinkt of veel wortels eet. Drink veel water om je lichaam gehydrateerd te houden en je urine te verdunnen. Door je urine verdund te houden, zal de kleur ervan natuurlijker lijken bij het eten van wortels. Beperk desgewenst de hoeveelheid wortels of wortelsap die je consumeert om je urine binnen een regelmatige gele tint te houden.
Elke dag verlies je water door je adem, transpiratie, urine en stoelgang. Om je lichaam goed te laten functioneren, moet dit vocht aanvullen door dranken en voedsel te consumeren die water bevatten.
Je moet volgens het Voedingscentrum ongeveer 1,5 tot 2 liter vocht per dag drinken. Hoeveel vocht je nodig hebt, hangt af van hoeveel vocht je verliest. Dat verschilt van persoon tot persoon en hangt uiteraard af van de omstandigheden waarin je verkeert.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over oranje urine, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
