Last Updated on 11 november 2023 by M.G. Sulman
Aardbeientong of frambozentong duidt op een tong die eerst wit wordt en na een aantal dagen felrood en gezwollen. Ook is de tong regelmatig bespikkeld met rode puntjes, in een verdeling zoals de pitjes op de buitenkant van een aardbei. Een aardbeientong is geen op zichzelf staande aandoening, maar een symptoom. Het komt voor bij een streptokokkeninfectie (roodvonk), maar ook bij het Kawasaki syndroom. Door de aandoening of stoornis te diagnosticeren en te behandelen, zal je tong ook weer terugkeren naar zijn normale toestand.
Wat is een aardbeientong?
De term ‘aardbeientong’ beschrijft een tong die hobbelig en gezwollen is, in een aantal gevallen is de tong ook rood en vergroot. De tong lijkt op een aardbei of zelfs een framboos. De naamgeving spreekt dus voor zich. De tong kan eerst een paar dagen wit zijn, waarna deze felrood wordt met geprononceerde papillen die er letterlijk uitziet als een aardbei.
Oorzaken van een frambozentong
Een aardbeientong komt vooral voor bij de kinderziekte roodvonk (een streptokokkeninfectie) en de ziekte van Kawasaki.
Roodvonk
Streptokok
Roodvonk (scarlatina, 2e ziekte, scarlet fever) wordt veroorzaakt door een bacterie: de streptokok. Het is een besmettelijke kinderziekte. Een kind kan het doorgeven aan een ander. Dat gaat via druppeltjes in de lucht, die worden verspreidt bij hoesten, niezen of praten. De streptokokken maken een toxine (gif) aan dat een felrode, hobbelige uitslag veroorzaakt.
Verschijnselen
Roodvonk begint met keelpijn, koorts en algehele malaise. Ook treedt de kenmerkende aardbeitong op. Eerst wordt de tong wit en na 3 dagen rood en gezwollen. Na 3 tot 4 dagen wordt de huid roze en verschijnen er rode, ruwe puntjes op de borst. Deze uitslag is het belangrijkste teken van roodvonk. Het begint meestal in de nek en het gezicht, en laat vaak een vrij gebied rond de mond achter. Het verspreidt zich naar de borst en rug en vervolgens naar de rest van het lichaam. In lichaamsplooien, vooral rond de oksels, ellebogen en lies, vormt de uitslag rode strepen.
Het kind kan ook last krijgen van gezwollen halsklieren. Andere mogelijke symptomen zijn koude rillingen, pijn in het lichaam, misselijkheid, braken en verlies van eetlust.
Tong is dikkig, rood en ruw
De tong ziet er wat dikkig, rood en ruw uit. Je hebt een felrode tong met geprononceerde papillen: een heuse aardbeientong. Je hebt het gevoel alsof de tong niet van jou is. Uit een krantenartikel uit 1955: “Het is alsof ik een stuk zeemleer in mijn mond heb,” zo drukt de zieke het meestal uit.
Toxic shock syndroom (TSS)
Toxic shock syndroom is een ernstige vorm van infectie met bepaalde stammen van Staphylococcus aureus en Streptococcus pyogenes. Heel soms kan dit ook een aardbeientong veroorzaken. De meeste gevallen van TSS houden verband met het gebruik van tampons. Er wordt daarom oom wel gesproken van de ’tamponziekte’. Doch dit is zeker niet de enige vorm waarin de ziekte zich manifesteert.
Andere symptomen zijn plotselinge hoge koorts, rillingen, hoofdpijn, keelpijn, misselijkheid, braken, spierpijn en diarree.
Ziekte van Kawasaki
De ziekte van Kawasaki is een ontsteking van de bloedvaten. Het wordt als een kinderziekte beschouwd. Mogelijke symptomen zijn:
- hoge koorts (vaak boven de 40 graden)
- mondslijmvliesontsteking
- droge lippen en soms ook felrode lippen
- een rode tong (aardbeientong) en keelholte
- opgezwollen handpalmen en voetzolen
- rode huiduitslag
- schilferende huid
- opgezwollen lymfeklieren
- rode ogen (door een bindweefselontsteking, een niet-pussende conjunctivitis)
- buikpijn
- braken
- vermoeidheid / malaise
Voedsel- of medicijnallergie
In sommige gevallen kan een aardbeientong een teken zijn dat je allergisch bent voor een medicijn dat je hebt ingenomen of voor iets dat je hebt gegeten. Groenten en fruit zijn de meest voorkomende boosdoeners. De arts kan u antihistaminica geven om de zwelling en roodheid te helpen verminderen.
88-jarige met een aardbeientong
Uit het Algemeen Dagblad d.d. 12 augustus 1989:
Vraag
Sinds ruim een half jaar heb ik een zeer rode tong, een zogenaamde ‘aardbeientong’. Hierdoor is mijn smaakgevoel grotendeels verdwenen. Alleen heel zuur, bitter of zout proef ik nog een beetje. Ik ben 88 jaar. Specialisten hebben mij geen raad kunnen geven.”
Antwoord
Dan wordt het moeilijk. Allereerst denk ik aan een vitaminegebrek. Vooral vitamine-B. Vandaar de raad om eens te experimenteren met wat extra vitaminen. Verder kan het een uiting zijn van een slechte nierfunctie. Bij roodvonk is de tong ook erg rood, maar dat is in uw geval niet van toepassing. Een slecht passend kunstgebit kan ook een geïrriteerde tong veroorzaken. En dan kan het nog een ontsteking zijn, maar dan moet de tong ook erg pijnlijk zijn. Heel dikwijls wordt er echter geen oorzaak gevonden. Dat is dan jammer, want daarmee bent u niet geholpen.
Complicaties
Een aardbeientong kan pijn doen en irriteren. Je kunt op je tong bijten omdat deze groter is dan normaal. De tong is vaak wat gezwollen. Door een gezwollen tong kun je vaak ook moeilijker eten en drinken.
De aandoeningen die een aardbeitong kunnen veroorzaken, kunnen soms tot ernstige complicaties leiden. De ziekte van Kawasaki kan de kransslagaders aantasten. Deze kunnen dan zodanig uitzetten dat er zich bloedklonters vormen. Zo’n bloedklonter kan een hartinfarct veroorzaken. Dit gebeurt gelukkig zelden.
Roodvonk kan leiden tot bloedvergiftiging, acute reuma, nierfunctiestoornissen, longontsteking en hersenvliesontsteking. De kans hierop is zeer klein.
Indien TSS niet snel en adequaat wordt behandeld, kan dit leiden tot orgaanschade, shock en mogelijk de dood.
Onderzoek en diagnose
Eén van de gemakkelijkste manieren om erachter te komen wat de aardbeitong veroorzaakt, is door te kijken welke andere symptomen je hebt. De arts zal daarom informeren naar de klachten die jij hebt en je medische geschiedenis in ogenschouw nemen. Daarna volgt lichamelijk onderzoek. Dit is vaak voldoende om een diagnose te stellen. Soms is vervolgonderzoek nodig.
Behandeling van een aardbeientong
De behandeling richt zich op de onderliggende oorzaak van een aardbeientong.
Ziekte van Kawasaki wordt behandeld met aspirine en een heel hoge dosis immunoglobulinen. Dit zijn antistoffen die gehaald worden uit het plasma van donorbloed.
Roodvonk gaat op zich vanzelf over en wordt soms behandeld met antibiotica van het penicillinetype zoals feneticilline of amoxicilline. Indien het kind niet erg ziek is, hoeft het niet behandeld te worden met antibiotica
TSS wordt behandeld met antibiotica, intraveneuze vloeistoffen en andere op medicijnen gebaseerde behandelingen om de bloeddruk te stabiliseren.
Bij een allergie vormt vermijding het oorzakelijke allergeen de basis van de behandeling. Met antiallergiemedicijnen kun je de klachten verminderen.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een aardbeientong. Of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
