Ziekte van Takayasu: symptomen, oorzaak en behandeling

Last Updated on 21 januari 2024 by M.G. Sulman

De ziekte van Takayasu, ook bekend als ‘Takayasu arteritis’, is een zeer zeldzame aandoening waarbij de grote bloedvaten ontstoken raken, vooral de aorta en de longslagaders. Vooral vrouwen onder de 40 jaar van Aziatische afkomst worden erdoor getroffen. Het kan zeer ernstige gevolgen hebben. De ziekte kan namelijk leiden tot falen van meerdere organen. Gelukkig kan in ongeveer tweederde van de gevallen de ziekte met medicijnen onder controle worden gehouden. Bij ongeveer een kwart van de patiënten kunnen echter ernstige complicaties optreden, zoals een scheur in de aorta (aortadissectie) of verminderde bloedtoevoer (ischemie), wat levensbedreigend kan zijn. De behandeling van de ziekte van Takayasu bestaat uit het gebruik van corticosteroïden, zoals prednisolon (of prednison). Deze zijn ontstekingsremmend. De vooruitzichten van deze ziekte zijn weliswaar niet altijd gunstig, doch behandeling biedt hoop op het stabiliseren van de ziekte en het verbeteren van de kwaliteit van leven voor veel patiënten.

Wat is de ziekte van Takayasu?

De ziekte van Takayasu is een zeldzame vorm van ontsteking in de bloedvaten, ook wel vasculitis genoemd. Het treft de grote slagaders, zoals de aorta (het belangrijkste bloedvat dat het hart verlaat) en de takken daarvan die zuurstofrijk bloed naar verschillende delen van je lichaam transporteren.

De ontsteking beschadigt de bloedvaten, maakt ze zwak en veroorzaakt uitrekking. Op een gegeven moment kan dit leiden tot de vorming van een aneurysma. Een aneurysma is een abnormale verwijding van een slagader.

Ook kunnen de bloedvaten ontstoken en vernauwd raken. Dit beperkt de bloedstroom. De bloedstroom kan zelfs volledig geblokkeerd raken (occlusie). Dit proces kan invloed hebben op slagaders die bloed naar de armen voeren en door de nek gaan om de hersenen van bloed te voorzien. In sommige gevallen kunnen ook slagaders die zorgen voor de bloedtoevoer naar het hart, de darmen, de nieren en de benen worden getroffen. Dit gebeurt minder vaak.

Naamgeving ‘ziekte van Takayasu’

In 1908 was het Dr. Mikito Takayasu die als eerste deze aandoening beschreef. Hij was de pionier die voor het eerst de kenmerken en symptomen van wat later de ziekte van Takayasu zou worden genoemd, onder de aandacht bracht.

Synoniemen

De ziekte van Takayasu staat ook bekend als ‘Takayasu arteritis’. De medische term ‘arteritis’ verwijst naar ontsteking van de slagaders. Dit de bloedvaten zijn die bloed van het hart naar de rest van het lichaam transporteren. Kortom, ‘Takayasu arteritis’ betekent dat de ziekte wordt gekenmerkt door ontsteking van de slagaders, zoals de aorta en de longslagaders.

Vóórkomen

De ziekte van Takayasu komt niet bepaald vaak voor, met naar schatting 2,6 tot 6,4 mensen per miljoen inwoners die eraan lijden. Deze aandoening heeft een voorkeur voor (jonge) vrouwen tussen de twintig en veertig jaar. Er zijn echter ook gevallen gemeld bij kinderen en ouderen. Hoewel het over de hele wereld voorkomt, lijkt Takayasu-arteritis een speciale voorliefde te hebben voor Aziatische of Indiase vrouwen.

Symptomen van Takayasu-arteritis

Symptomen van Takayasu-arteritis manifesteren zich vaak in twee fasen:

Fase 1:

• Vermoeidheid
• Onbedoeld gewichtsverlies
• Spier- en gewrichtspijn
• Lichte koorts, soms met nachtelijk zweten

Het is belangrijk op te merken dat niet iedereen deze vroege tekenen en symptomen ervaart. Soms kan de ontsteking jarenlang de slagaders beschadigen voordat je beseft dat er iets mis is.

Fase 2:

• Zwakte of pijn in ledematen bij gebruik
• Zwakke pols, moeite met het verkrijgen van een bloeddruk, of verschil in bloeddruk tussen de armen
• Duizeligheid, duizeligheid of flauwvallen
• Hoofdpijn of visuele veranderingen
• Geheugenproblemen of problemen met denken
• Pijn op de borst of kortademigheid
• Hoge bloeddruk
• Diarree of bloed in de ontlasting
• Bloedarmoede (te weinig rode bloedcellen)

Complicaties

Mogelijke complicaties van de ziekte van Takayasu zijn:

• Verharding en vernauwing van bloedvaten: Het gevolg hiervan is een verminderde bloedtoevoer naar organen en weefsels.
• Hoge bloeddruk: Verhoogde bloeddrukwaarden als gevolg van verminderde bloedtoevoer naar de nieren.
• Ontsteking van het hart: Endocarditis is een ontsteking aan de hartkleppen en/of de binnenwand van het hart (endocard).
• Hartfalen: Komt voort uit hoge bloeddruk, ontsteking van het hart, een aortaklep die lekkage veroorzaakt, of een combinatie hiervan.
• Beroerte: Als gevolg van verminderde of geblokkeerde bloedstroom naar de hersenslagaders.
• Transient Ischaemic Attack (TIA): Ook bekend als een miniberoerte. Deze fungeert als waarschuwing met symptomen vergelijkbaar met een beroerte, maar zonder blijvende schade.
• Aneurysma in de aorta: Ontstaat wanneer de bloedvatwanden verzwakken en uitrekken, met het risico van breuk.
• Hartaanval: Mogelijk als gevolg van verminderde bloedtoevoer naar het hart.

Oorzaak van de ziekte van Takayasu

Bij Takayasu-arteritis ontstaat ontsteking in de aorta en andere grote slagaders, waaronder die naar het hoofd en de nieren. Dit leidt tot veranderingen zoals verdikking, vernauwing en littekenvorming in de slagaders.

De oorsprong van de initiële ontsteking bij Takayasu-arteritis blijft vooralsnog een mysterie. Het wordt geassocieerd met een auto-immuunreactie. Je immuunsysteem valt per abuis de eigen bloedvaten aan. Een andere mogelijke trigger kan een virus of een andere infectie zijn. Het samenspel tussen genetische factoren, het immuunsysteem en omgevingsinvloeden speelt hoogstwaarschijnlijk een rol bij het ontstaan van deze zeldzame aandoening. Onderzoek naar specifieke oorzaken is anno 2024 nog in volle gang.

Risicofactoren

De ziekte van Takayasu heeft vooral meisjes en vrouwen jonger dan 40 jaar in zijn vizier. De aandoening komt wereldwijd voor, maar het komt vaker voor in Azië.

Soms komt Takayasu-arteritis ook voor binnen families. Dit suggereert dat genetische factoren een rol spelen. Onderzoekers hebben specifieke genen geïdentificeerd die geassocieerd worden met deze vorm van arteritis, waardoor er allengs meer inzicht komt in de genetische risicofactoren achter deze aandoening.

Onderzoek en diagnose

Hoe stelt een arts de ziekte van Takayasu vast? De diagnose van Tayasu-arteritis is gebaseerd op verschillende factoren, waaronder:

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

De arts informeert naar de klachten die je hebt en hij of zij neemt je medische geschiedneis in ogenschouw. Daarna volgt lichamelijk onderzoek. Mogelijk hoort de arts een ongewoon geluid, een bruit genaamd, met een stethoscoop. Dit geluid ontstaat als bloed moeilijk door vernauwde bloedvaten stroomt.

Beeldvormend onderzoek

Röntgenfoto’s onen de locatie en ernst van beschadigde slagaders. Magnetic resonance imaging (MRI) produceert beelden zonder röntgenstralen, met behulp van magneten en energiegolven. Computertomografie (CT-scan) maakt beelden van inwendige organen, inclusief grote bloedvaten, met röntgenfoto’s en computers. Een PET-scan is een nucleair beeldvormend onderzoek, waarbij gebruik wordt gemaakt van een kleine hoeveelheid radioactieve stof.

Angiografie is een onderzoek van de bloedvaten. Een ander woord voor angiografie is bloedvatkatheterisatie. Met dit onderzoek wordt onderzocht of je een afwijking in je bloedvaten (slagaders) hebt en hoe ernstig de afwijking is.

Behandeling van de ziekte van Takayasu

De ziekte van Takayasu wordt aangepakt met corticosteroïden, zoals prednisolon (prednison). De dosering hangt af van de ernst van de ziekte bij elke patiënt. In de beginfase wordt doorgaans 0,5 tot 1 mg prednisolon per kilo lichaamsgewicht per dag voorgeschreven. Deze dosis wordt geleidelijk verlaagd en aangepast op basis van de ziekteactiviteit.

Als de Takayasu-arteritis zeer ernstig is en corticosteroïden alleen niet voldoende helpen, kan het nodig zijn om ook immuunsuppressiva toe te dienen, zoals methotrexaat of endoxan.

Daarnaast is het belangrijk om bloedplaatjesklontering te verminderen. Daarvoor worden bijvoorbeeld aspirine of carbasalaatcalcium (100 mg/dag) voorgeschreven, zodat het bloed beter door vernauwingen in de bloedvaten kan stromen.

In gevallen waarin er al afsluitingen van bloedvaten zijn, kan een chirurgische ingreep zoals een bypassoperatie of een dotterbehandeling nodig zijn. Een dotterbehandeling, waarbij een katheter in het bloedvat wordt ingebracht, kan helpen bij het verwijden van de bloedvaten. Zo’n behandeling kan bij een hoge bloeddruk als gevolg van vernauwing van de bloedvaten in de nieren de bloeddrukwaarden weer naar normale niveaus brengen. Hierdoor kan het gebruik van bloeddrukverlagende medicijnen mogelijk worden voorkomen.

Prognose

Bij de ziekte van Takayasu is een langdurig ziekteverloop gebruikelijk, zoals bij veel systemische vaatontstekingen. Het vereist een nauwe en langdurige samenwerking tussen de patiënt en de arts. Alleen door deze samenwerking kan geprobeerd worden om blijvende schade zoveel mogelijk te voorkomen.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over de ziekte van Takayasu, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.