Last Updated on 5 januari 2024 by M.G. Sulman
Collagene colitis (CC) is een vorm van microscopische colitis – een ontsteking van de dikke darm (colitis) die gepaard gaat met langdurige, niet-bloederige waterige diarree – waarbij zich een dikke, niet-elastische collageenband ontwikkelt onder de bekleding van de dikke darm. Collageen is een soort structureel eiwit in het lichaam. Collagene colitis is een aandoening die voor het eerst werd beschreven in 1976. De kenmerkende symptomen van collagene colitis omvatten chronisch terugkerende episodes van frequente stoelgang (3-20 per dag) die bestaan uit niet-bloederige, waterige diarree en buikkrampen.
Wat is microscopische colitis?
Microscopische colitis is een ontsteking van de dikke darm (colon) die aanhoudende waterige diarree veroorzaakt. De aandoening dankt zijn naam aan het feit dat het nodig is om darmweefsel onder een microscoop te onderzoeken om de diagnose te kunnen stellen, aangezien het weefsel er normaal uit kan zien met een colonoscopie of sigmoïdoscopie.
Er zijn verschillende subtypes van microscopische colitis:
- Collagene colitis, waarbij zich een dikke laag eiwit (collageen) ontwikkelt in het colonweefsel
- Lymfatische colitis, waarbij de hoeveelheid witte bloedcellen (lymfocyten) in het colonweefsel toeneemt
- Onvolledige microscopische colitis, waarbij sprake is van gemengde kenmerken van collagene en lymfatische colitis.
Synoniemen
Collagene colitis staat ook bekend als ‘colitis collagenosa’.
Wie krijgt het?
Collagene colitis treft vooral vrouwen van middelbare leeftijd (50-70 jaar), met een verhouding van ongeveer 9:1 tussen vrouwen en mannen. De ziekte kan ook kinderen treffen. Het jaarlijkse aantal gemelde gevallen ligt rond de 10 tot 15,7 gevallen per 100.000 mensen.
Oorzaak van collagene colitis
Anno 2024 is nog niet opgehelderd wat de oorzaak is van collagene colitis. Sommige mensen denken dat iets in het maag-darmkanaal deze abnormale immuunrespons veroorzaakt. Dit kunnen bacteriën, pollen of voedsel zijn.
Het gebruik van bepaalde medicijnen kan bij sommige mensen mogelijk ook de aandoening veroorzaken. Deze medicijnen kunnen zijn:
- Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s). Deze omvatten aspirine, naproxen en ibuprofen.
- Medicijnen tegen zure reflux
- Medicijnen met een hoog cholesterolgehalte
- Diabetes medicijnen
- Geneesmiddelen om depressie te behandelen
- Medicijnen tegen hoge bloeddruk
Bepaalde bacteriën kunnen bij sommige mensen CC veroorzaken. Mogelijk krijg je de eerste episode nadat je ziek bent geworden door bacteriën. Deze kunnen Campylobacter jejuni of Clostridium difficile omvatten. Gifstoffen in deze bacteriën kunnen het binnenoppervlak van je dikke darm beschadigen. Dit kan ontstekingen veroorzaken. Sommige deskundigen denken dat bepaalde virussen ook een rol kunnen spelen bij CC.
Sommige voedingsmiddelen kunnen bij sommige mensen de aandoening veroorzaken. Bepaalde voedingsmiddelen kunnen de CC-symptomen ook verergeren. Deze kunnen cafeïne en melkproducten omvatten.
Wie loopt risico op collagene colitis?
Het hebben van bepaalde aandoeningen kan je risico op de ziekte vergroten. Deze zijn:
- Diabetes
- Coeliakie
- Schildklieraandoening
- Prikkelbaredarmsyndroom (PDS)
Roken kan je risico op de aandoening vergroten. Roken verstoort de doorbloeding van de darmen.
Je risico op CC kan ook groter zijn als iemand in je familie de aandoening of een andere inflammatoire darmziekte heeft.
Symptomen van collagene colitis
Het belangrijkste symptoom van collagene colitis is waterige diarree. Deze diarree bevat géén bloed. Het kan zijn dat je elke dag meerdere van deze waterige stoelgangen hebt. Dit kan weken of maanden duren. Bij de meeste mensen verdwijnt deze diarree een tijdje om later weer de kop op te steken.
Andere symptomen van collagene colitis kunnen zijn:
- Gewichtsverlies
- Buikpijn of buikkrampen
- Opgeblazen gevoel
- Uitdroging
- Misselijkheid
- Vermoeidheid of zwakte
- Gewrichtspijn
- Het niet kunnen beheersen van de stoelgang
Onderzoek en diagnose
Het kan jaren duren voordat de diagnose van collagene colitis gesteld wordt. Dat komt doordat deze vorm van inflammatoire darmaandoening minder vaak voorkomt en daarom minder vaak door artsen wordt gezien. Dit kan vertraging veroorzaken bij het stellen van de juiste diagnose voor patiënten die aan deze aandoening lijden.
Bloedonderzoek en ontlastingsonderzoek geeft meestal geen afwijkende uitslagen en endoscopie (colonoscopie of sigmoidoscopie) lijkt ook normaal. Dit bemoeilijkt het stellen van de juiste diagmose.
De diagnose van collagene colitis is gebaseerd op microscopische analyse van darmbiopten. Bij nader microscopisch onderzoek onthullen weefselbiopten een verdikte laag van sub-epitheliaal collageen.
Behandeling van collagene colitis
Medische behandeling
De behandeling van collagene colitis is moeilijk te beoordelen omdat de symptomen spontaan kunnen verdwijnen.
In eerste instantie zullen artsen je adviseren om te stoppen met het gebruik van medicijnen die worden geassocieerd met collagene colitis.
Er bestaat een verscheidenheid aan medicijnen die de symptomen kunnen helpen verminderen of oplossen. De meeste onderzoeken suggereren dat budesonide een effectieve eerstelijnsbehandeling is voor collagene colitis. Budesonide is een bijnierschorshormoon (corticosteroïd). Het remt ontstekingen.
De behandeling bestaat voorts vaak uit het gebruik van ontstekingsremmende medicijnen, waaronder sulfasalazine, mesalamine of 5-aminosalicylzuur. Als de symptomen aanhouden of als er sprake is van intolerantie voor medicijnen, kunnen prednison, cholestyramine (een cholesterolverlagend middel) of verschillende antibiotica worden voorgeschreven.
De groeihormoonremmer octreotide en de corticosteroïd budesonide zijn mogelijk ook nuttig bij de behandeling van CC.
In zeldzame gevallen, waarin ernstige symptomen niet reageren op conservatieve behandeling, kan de behamdelend arts een operatie aanbevelen.
Leefstijlveranderingen
Het aanbrengen van veranderingen in je leefstijl kan meestal ook helpen de symptomen te verminderen. Deze omvatten:
- stoppen met roken
- het handhaven van een gezond lichaamsgewicht en BMI
- goede bloeddrukwaarden handhaven
- regelmatig bewegen of sporten
- gehydrateerd blijven door voldoende te drinken
- het vermijden van overmatig gebruik van vrij verkrijgbare NSAID’s, zoals ibuprofen en aspirine
Eetpatroon
Bepaalde voedingsmiddelen en chemicaliën kunnen de klachten verergeren en zelfs opflakkeringen veroorzaken.
De volgende maatregelen kunnen helpen:
- het vermijden van cafeïne en kunstmatige suikers
- het vermijden van zuivelproducten als je lactose-intolerant bent
- het vermijden van voedingsmiddelen die gluten bevatten
Het is ook belangrijk om voldoende te drinken, vooral als je diarree hebt.
Prognose
In de meeste gevallen reageert collagene colitis goed op de behandeling. In sommige gevallen kunnen de symptomen zelfs verdwijnen zonder medische tussenkomst.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over collagene colitis, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
