Last Updated on 4 februari 2024 by M.G. Sulman
Auto-immuun urticaria, ook wel bekend als chronische auto-immuun urticaria, is een type chronische urticaria (oftwel netelroos) dat wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van auto-antilichamen in je immuunsysteem die zich richten op de eigen mestcellen van het lichaam. Dit leidt tot vervelende episodes van netelroos, gekenmerkt door rode, jeukende en gezwollen plekken op de huid. Dit type urticaria wordt als auto-immuun beschouwd omdat het immuunsysteem, dat normaal gesproken het lichaam beschermt tegen vreemde organismen, per ongeluk de eigen cellen van het lichaam aanvalt en ontstekingen en andere klachten veroorzaakt.
Wat is auto-immuun urticaria?
Auto-immuun urticaria wordt veroorzaakt door een overactief immuunsysteem dat de gezonde huid aanvalt. Dit type netelroos kan in verband worden gebracht met een auto-immuunziekte.
Netelroos, ook wel bekend als galbulten of in medische termen urticaria, is een huiduitslag die zich kenmerkt door rode, licht gezwollen bulten en plekken die vaak intens jeuken. Deze uitslag verschijnt doorgaans plotseling en ontwikkelt zich snel.
Netelroos die zes weken of langer aanhoudt, wordt als chronisch beschouwd. Sommige mensen kunnen jarenlang last hebben van netelroos.
Het kan een ware uitdaging zijn om erachter te komen wat netelroos veroorzaakt. Wanneer de reden voor netelroos onbekend blijft, wordt er gezegd dat ze idiopathisch zijn. Ongeveer 30 tot 40 procent van de tijd worden idiopathische netelroos veroorzaakt door het eigen immuunsysteem van het lichaam. Deze netelroos is auto-immuun van aard en staat bekend als auto-immuun urticaria.
Oorzaak van auto-immuun urticaria
Dit verschijnsel wordt veroorzaakt door een overmatige activatie van specifieke cellen in het immuunsysteem, namelijk de mastocyten.
De exacte oorzaak achter auto-immuun urticaria blijft echter in nevelen gehuld. Wetenschappers denken dat een samenspel van genetische en omgevingsfactoren de boosdoener is.
Auto-immuun urticaria kan op zichzelf staan, zonder duidelijke onderliggende oorzaak. Het kan echter ook gepaard gaan met reeds vastgestelde auto-immuunziekten. Het is zelfs mogelijk om meerdere auto-immuunziekten tegelijkertijd te hebben.
Schildkliergerelateerde auto-immuunziekten, zoals de ziekte van Graves en de ziekte van Hashimoto, kunnen soms samengaan met netelroos. Andere aandoeningen die vaak voorkomen bij mensen met auto-immuunziekten zijn onder andere diabetes type 1, reumatoïde artritis, vitiligo, systemische lupus erythematodes (SLE), syndroom van Sjögren, en coeliakie.
Symptomen van auto-immuun urticaria
Symptomen van auto-immuun netelroos manifesteren zich als snel opkomende rode, jeukende bultjes die variëren in grootte, van kleine speldenknopstippen tot grote gezwollen kwaddels (bulten).
Onderzoek en diagnose
Diagnostische criteria
De diagnose van auto-immuunurticaria is gebaseerd op de klinische presentatie en de duur van de symptomen. De aandoening wordt als chronisch beschouwd als de netelroos zes weken of langer aanhoudt. De aanwezigheid van auto-antilichamen tegen IgE-receptor (FcεRI) of IgE ondersteunt de diagnose.
Testmethoden
Autologe serumhuidtest (ASST) kan functionele auto-antilichamen detecteren. Bloedonderzoek, zoals Enzyme-Linked Immunosorbent Assay (ELISA), spoort auto-antilichamen op.
Differentiële diagnose
Bij de differentiële diagnose van auto-immuunurticaria worden diverse aandoeningen overwogen die vergelijkbare symptomen kunnen veroorzaken. Enkele van deze aandoeningen zijn:
- Allergische reacties: Overgevoeligheidsreacties op allergenen.
- Fysische urticaria: Netelroos die wordt geactiveerd door fysieke stimuli zoals druk, kou, of warmte.
- Mastocytose: een zeldzame aandoening waarbij er sprake is van teveel mestcellen.
- Mestcelactivatiesyndroom (MCAS): Overactivering van mestcellen in verschillende organen.
- Urticariële vasculitis (UV): Een ontstekingsziekte met huidletsels die lijken op urticaria, maar die zich kenmerken door een langere aanwezigheid, pijnlijk kunnen zijn, kunnen samengaan met purpura (blauwe plekken door bloeduitstorting), en soms genezen met hyperpigmentatie (donkere verkleuring van de huid).
- Syndroom van Schnitzler: Een zeldzaam syndroom gekenmerkt door chronische urticaria en langdurige koorts.
- Syndroom van Gleich: Ook wel bekend als Hypereosinofiel Syndroom met Eosinofilie-Geassocieerd Orgaanschade (HES-EOD), is een zeldzame aandoening waarbij er een teveel aan eosinofielen in het bloed is, wat kan leiden tot ontsteking en schade aan verschillende organen.
- Schildklieraandoeningen: Auto-immuunziekten van de schildklier, zoals de ziekte van Graves en de ziekte van Hashimoto.
Behandeling van auto-immuun urticaria
Doel van de behandeling is het verminderen van symptomen, verbeteren van levenskwaliteit, en voorkomen van exacerbaties (opflakkeringen).
Eerstelijnsbehandelingen
- Antihistaminica: Blokkeren histamine om allergische symptomen te verminderen.
- Twee soorten: 1e generatie (zoals difenhydramine) en 2e generatie (zoals cetirizine, loratadine).
- Soms wordt doxepin gebruikt. Dit is een medicijn dat behoort tot de klasse van tricyclische antidepressiva die worden gebruikt voor de behandeling van depressieve stoornissen, angststoornissen, slapeloosheid, maar ook chronische netelroos.
Tweedelijnsbehandelingen
Bij onvoldoende effectiviteit of ernstige symptomen:
- Immunosuppressiva (zoals corticosteroïden) om ontstekingen te verminderen.
- Biologische geneesmiddelen (zoals omalizumab) kunnen worden overwogen bij chronische gevallen die niet reageren op andere behandelingen.
- Aanpassingen in leefstijl. Vermijden van bekende triggers zoals bepaalde voedingsmiddelen, alcohol, stress en extreme temperaturen. Regelmatige lichaamsbeweging, gezonde voeding en goede slaaphygiëne spelen een rol in symptoombeheersing en algehele gezondheid.
Prognose
Met de juiste behandeling kunnen de meeste patiënten hun symptomen effectief beheersen met eerstelijnsbehandelingen. Sommigen hebben echter tweedelijnstherapieën nodig en terugval komt vaak voor bij ernstigere symptomen. Omdat het een chronische aandoening kan zijn, vereist behandeling niet alleen fysieke symptoombeheersing, maar ook aandacht voor de emotionele en psychische impact van het leven met deze aandoening.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over auto-immuun urticaria of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
