Trombocyten te hoog: te veel bloedplaatjes (trombocytose)

Last Updated on 11 mei 2023 by M.G. Sulman

Bloedplaatjes of trombocyten maken onderdeel uit van het bloed. Ze zijn de kleinste cellen (2-3 µm groot) in het bloed. Trombocyten zorgen ervoor dat je bloed gaat stollen bij in- of uitwendig bloedverlies. Zodra de bloedplaatjes bij een wondrand komen, plakken ze aan elkaar. Dit proces heet trombocytenaggregatie. Trombocytose is een toestand waarbij je lichaam te veel bloedplaatjes aanmaakt. Het wordt reactieve trombocytose of secundaire trombocytose genoemd als het door een onderliggende aandoening komt, zoals een infectie. Wanneer het hoge aantal bloedplaatjes geen duidelijke onderliggende aandoening als oorzaak heeft, wordt de aandoening primaire trombocytemie of essentiële trombocytose genoemd. Dit is een zeldzame aandoening van het beenmerg. Als de trombocyten te hoog worden, dan kan dat worden gedetecteerd in een bloedtest die bekend staat als een volledig bloedbeeld. 

Trombocyten te hoog: trombocytose

Bij trombocytose heb je te veel trombocyten of bloedplaatjes in je bloed. Bloedplaatjes kleven bij een bloeding aan elkaar om zo een stolsel te vormen. Te veel bloedplaatjes kunnen er echter voor zorgen dat je bloed te plakkerig en te stroperig wordt.

Een normaal aantal bloedplaatjes bij volwassenen varieert van 150.000 tot 450.000 bloedplaatjes per microliter bloed. Een aantal bloedplaatjes van minder dan 150.000 bloedplaatjes per microliter is lager dan normaal.

Bij een te laag aantal trombocyten, kun je moeite hebben om het bloeden te stoppen. Trombocytopenie betekent een tekort aan bloedplaatjes (trombocyten).

Te veel bloedplaatjes of trombocyten kan in ernstige gevallen gevaarlijke stolsels in je bloedvaten veroorzaken, waardoor het risico op een beroerte of een hartaanval toeneemt. Te veel bloedplaatjes wordt trombocytose genoemd.

Soorten trombocytose

Er zijn twee soorten trombocytose: essentiële trombocytemie en reactieve trombocytose.

Essentiële trombocytemie (primaire trombocytose)

Essentiële trombocytemie (ET), of primaire trombocytose, is een zeldzame bloedaandoening waarbij je beenmerg te veel bloedplaatjes aanmaakt. Je beenmerg maakt de meeste bloedcellen van je lichaam, inclusief bloedplaatjes. Bij essentiële trombocytose gaat de aanmaak van bloedcellen mis, waardoor je abnormale en overtollige bloedplaatjes krijgt.

Reactieve trombocytose (secundaire trombocytose)

Men spreekt van reactieve of secundaire trombocytose wanneer je bloedplaatjes toenemen als reactie op iets anders: een aandoening, een verwonding, een infectie, een operatie, afwezige milt, enz. Bij reactieve trombocytose heb je een hoog aantal bloedplaatjes omdat uw lichaam ‘reageert’ op een onderliggende oorzaak. Reactieve trombocytose is vaak tijdelijk van aard.

Wie krijgt te veel bloedplaatjes?

De meeste mensen met trombocytose zijn rond de 60 jaar. Vrouwen worden twee keer vaker getroffen door essentiële trombocytose dan mannen.

Symptomen van te veel trombocyten

Trombocyten te hoog: hoe merk je dat? Mensen met een hoog aantal bloedplaatjes merken er vaak niets van. Wanneer symptomen optreden, zijn deze vaak gerelateerd aan bloedstolsels. Voorbeelden zijn onder meer:

• Hoofdpijn.
• Verwardheid of veranderingen in spraak.
• Pijn op de borst.
• Kortademigheid en misselijkheid.
• Zwakheid / gevoel van zwakte.
• Brandende pijn in handen of voeten.

Minder vaak kunnen zeer hoge bloedplaatjes bloedingen veroorzaken. Dit kan leiden tot:

• Neusbloedingen.
• Blauwe plekken.
• Bloeden uit je mond of bloedend tandvlees.
• Bloedige ontlasting.

Trombocyten te hoog

Beenmerg is een sponsachtig weefsel in je botten. Dit is de bloedfabriek van je lichaam. Het bevat stamcellen die rode bloedcellen, witte bloedcellen of bloedplaatjes kunnen worden. Bloedplaatjes plakken aan elkaar, waardoor het bloed een stolsel vormt dat het bloeden stopt wanneer je een bloedvat beschadigt, bijvoorbeeld wanneer je je snijdt. Trombocytose treedt op wanneer je lichaam te veel trombocyten of bloedplaatjes produceert.

Reactieve trombocytose

Reactieve trombocytose is de meest voorkomende vorm van trombocytose. Het wordt veroorzaakt door een onderliggend medisch probleem, zoals:

• Bloedverlies
• Kanker
• Infecties
• IJzertekort
• Asplenie (niet functioneren van de milt)
• Verdijrde milt
• Auto-immuun hemolytische anemie: een bloedarmoede die wordt veroorzaakt doordat je zelf het eigen bloed afbreekt
• Ontstekingsaandoeningen, zoals reumatoïde artritis, sarcoïdose of inflammatoire darmaandoeningen (ziekte van Crohn en colitis ulcerosa)
• Chirurgie en andere soorten trauma’s

Essentiële trombocytose

De oorzaak van essentiële trombocytose is onduidelijk. Het lijkt vaak verband te houden met veranderingen in bepaalde genen. Het beenmerg produceert te veel van de cellen die bloedplaatjes vormen, en deze bloedplaatjes werken vaak niet goed. Dit vormt een veel hoger risico op stollings- of bloedingscomplicaties dan reactieve trombocytose.

Complicaties

Essentiële trombocytose kan leiden tot verscheidene levensbedreigende complicaties, zoals:

• Beroerte: Als er een bloedstolsel ontstaat in de slagaders die de hersenen voeden, kan dit een beroerte of TIA veroorzaken.
• Hartaanval: Minder vaak kan essentiële trombocytose stolsels veroorzaken in de kransslagaders.
• Kanker: Essentiële trombocytemie kan overgaan in een meer agressieve vorm, zoals myelofibrose of acute leukemie. De kans hierop is klein (grofweg 5%).
• Miskraam: De meeste vrouwen met essentiële trombocytose hebben normale, gezonde zwangerschappen. Maar ongecontroleerde trombocytose kan leiden tot een miskraam en andere complicaties.

Onderzoek en diagnose

Een compleet bloedbeeld (CBC) is een bloedtest die de aantallen en kenmerken van bloedcellen onderzoekt.  Dit onderzoek kan aantonen of je aantal bloedplaatjes te hoog is.

Mogelijk heb je ook bloedonderzoek nodig om te controleren op:

• Hoog of laag ijzergehalte
• Ontstekingsmarkers: De bloedbezinking of sedimentatie van rode bloedcellen (BSE) en het C-reactief proteïne (CRP) zijn bloedmarkers die kunnen stijgen bij ontsteking.

Om te zien wat er in je beenmerg gebeurt, kan de arts een klein stukje beenmerg verwijderen voor nader onderzoek.

Behandeling van trombocytose

Reactieve trombocytose

Secundaire vormen van trombocytose behoeven zelden behandeling. Gewoonlijk worden de niveaus weer normaal nadat de aandoening die hoge bloedplaatjes veroorzaakt (letsel, infectie, reactie op een operatie, enz.) is verdwenen.

Essentiële trombocytose

Als je geen symptomen hebt, heb je meestal geen behandeling nodig. Mogelijk moet je dagelijks een lage dosis aspirine nemen om je bloed te verdunnen als je het risico loopt op bloedstolsels.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over ’trombocyten te hoog’, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.