Kleefkruid: eetbaar, gezond en geneeskrachtig + recept

Last Updated on 15 januari 2024 by M.G. Sulman

Kleefkruid (Galium aparine) is een plant uit de sterbladigenfamilie (Rubiaceae), een familie van tweezaadlobbige planten. Dit kruid dankt zijn naam aan zijn kleverigheid. Het klittenband wat wij kennen is afgeleid van het kleefkruid. Men beschouwt het vaak als een onkruid, maar kleefkruid wordt al sinds mensenheugenis toegepast vanwege zijn medicinale en geneeskrachtige eigenschappen. In de volksgeneeskunde wordt het gebruikt om huidaandoeningen te behandelen, zoals psoriasis en eczeem. Ook wordt het gebruikt als diureticum (plasmiddel) en om nierstenen te helpen verwijderen. Anno 2024 wordt kleefkruid gebruikt als supplement voor allerlei toepassingen: ter bevordering van de spijsvertering, om je immuunsysteem een boost te geven en als ontstekingsremmer. Naast zijn medicinale eigenschappen, kun je kleefkruid ook in de keuken toepassen. Jawel, kleefkruid is niet giftig maar eetbaar en gezond! 

Wat is kleefkruid?

In de winter zijn de breekbare draadjes en vruchtjes van het voorgaande jaar nog te zien, maar in mei groeit er een nieuwe voorraad van groene stengels. Kleefkruid is een eenjarige plant en moet daarom overvloedig zaden maken. Vogels eten de zaden en halen er hun voedingsstoffen uit.

Kleefkruid heeft echter een slechte naam vanwege de manier waarop het omhoog groeit. Het heeft vierkante, ruwe stengels met fijn getande bladranden die zich vasthaken in de omringende vegetatie. De stengel is niet sterk, maar elk deel ervan heeft stevige steunrichels, wat voorkomt dat de plant snel knakt. Hoewel het lijkt alsof kleefkruid kleeft, zijn het eigenlijk de talloze weerhaakjes van kiezelzuur die de kleverigheid suggereren.

Ofschoon kleefkruid niet vaak wordt gebruikt in de fytotherapie, de wetenschap van de kruidengeneeskunde, werd het vroeger gebruikt als middel tegen opgezette lymfeklieren en werden de zaden geroosterd en gebruikt als surrogaatkoffie. Het was echter een heel karwei om de zaden te verzamelen, te branden en te malen. Het is mogelijk dat kleefkruid in de toekomst weer meer gebruikt zal worden als natuurlijk middel voor verschillende toepassingen.

Synoniemen

Kleefkruid wordt ook wel Jan-kleef-an, klever, klis, navelzaad, duivelsnaaigaren en tongel genoemd.

Verklaring van de wetenschappelijke naam

De wetenschappelijke naam Galium aparine L. voor de plant heeft verschillende verklaringen.¹Plantennamen. Galium aparine (Kleefkruid). https://www.plantennamen.info/wetenschappelijke-namen/galium-aparine-kleefkruid (ingezien op 18-5-2023) Het geslacht Galium, afgeleid van Gala, Grieks voor “melk”, suggereert dat de plant vroeger werd gebruikt bij kaasbereiding om melk te stremmen. De stof verantwoordelijk voor het stremmen van melk werd Aparine genoemd.

Er zijn twee mogelijke verklaringen voor de term Aparine. De eerste is dat het is afgeleid van het Griekse woord Seiro, wat “grijpen” betekent, vanwege de dicht op elkaar zittende rijen stekelhaartjes op de plant. Deze haartjes grijpen als het ware vast aan andere objecten. De tweede verklaring heeft te maken met een traditioneel gebruik van kleefkruid. Vroeger werd melk vanuit de melkemmer in melkkruiken gegoten met behulp van een geïmproviseerde zeef gemaakt van een bal kleefkruid die in de wijde hals van de melkkruik werd gestopt. De stof Aparine in kleefkruid zou dan de melk hebben gestremd.

De afkorting “L.” aan het einde van de wetenschappelijke naam verwijst naar Carl Linnaeus, een bekende wetenschapper en botanicus. In 1753 beschreef hij Galium aparine in zijn publicatie “Species Plantarum”. Het kan echter zijn dat andere wetenschappers, zoals Plinius en Leonhart Fuchs, de plant al eerder kenden en beschreven, maar Linnaeus wordt over het algemeen gecrediteerd voor het vastleggen van de officiële wetenschappelijke naam van de plant.

Kleefkruid is gezond en geneeskrachtig

Kleefkruid biedt vele voordelen voor je gezondheid. Kleefkruid heeft onder meer een ontgiftende werking. Da’s goed voor blaas, nieren, lever en huid.

Lymfatisch systeem

Het lymfesysteem is een netwerk van weefsels en organen dat het lichaam helpt zich te ontdoen van gifstoffen, afvalstoffen en andere ongewenste stoffen. De primaire functie is het transporteren van lymfe van de weefsels naar steeds grotere lymfevaten. Lymfe bestaat vooral uit water, eiwitten en lymfocyten bestaat. Lymfocyten zijn witte bloedcellen. Die zijn belangrijk voor je afweersysteem.

Kleefkruid verbetert de functie van het lymfestelsel en het vermogen om gifstoffen weg te spoelen. Ook vermindert het lymfeklierzwelling.

De lymfereinigende werking van dit geneeskrachtige kruid versterkt de functie van het immuunsysteem. Kleefkruid is het ultieme lentekruid en begint te verschijnen wanneer je immuunsysteem na de wintermaanden weer een boost nodig heeft.

Nieren

Het kleefkruid heeft ook een mild diuretische (urinedrijvend) werking. Daardoor helpt het afval- en gifstoffen en overtollig vocht uit de nieren weg te spoelen. Wanneer de bloedtoevoer naar de nieren door ziekte afneemt, reageren ze door vocht vast te houden en in dat geval kunnen diuretische kruiden nuttig zijn.

Diuretische kruiden helpen de nieren overtollig natrium in de urine af te voeren en kunnen de ophoping van andere mineralen voorkomen die nierstenen kunnen veroorzaken.

Als je bekend bent met een nieraandoening, dan is het van belang dat je eerst met je huisarts of behandelend arts overlegt voordat je diuretische kruiden gaat gebruiken.

Lever

Verschillende onderzoeken hebben het hepatoprotectieve effect van kleefkruid bevestigd. Hepatoprotectief betekent bescherming van de lever. Het beschermt niet alleen de lever tegen schade, het helpt het ook te genezen met zijn reinigende eigenschappen. Kleefkruid stimuleert bovendien de galproductie en voorkomt dat je galwegen verstopt raken.

Urineweginfecties

Kleefkruid werkt heel erg goed bij urineweginfecties, waaronder ook bij blaasontsteking en plasbuisontsteking. Het regelmatig drinken van kleefkruidthee kan een preventieve maatregel zijn als je last hebt van terugkerende urineweginfecties.

Kleefkruid staat e rook om bekend dat het de binnenbekleding van de blaas beschermt tegen irritatie wat kan leiden tot een overactieve blaas.

Kleefkruid is eetbaar

Hoe smaakt het en wat kun je ermee doen?

Kleefkruid heeft niet echt een uitgesproken smaak en je kunt het eten als een groente. Je kunt jonge blaadjes door een salade doen. De jonge scheuten zijn lekker in soep, smoothie en omelet. Je kun het ook toevoegen aan soepen en stoofschotels. De zaden kunnen geroosterd worden en vervolgens als koffiesurrogaat worden genuttigd.

Recept voor een salade met kleefkruid

Dit is een eenvoudig doch smaakvol recept voor een salade met kleefkruid:

Ingrediënten:

• Handvol kleefkruidblaadjes
• Handvol gemengde sla
• 1 avocado
• Handvol cherrytomaten
• Handvol gehakte noten
• Dressing (bijvoorbeeld olijfolie, citroensap en mosterd)

Bereiding:

1. Was de kleefkruidblaadjes en gemengde sla en goed laten uitlekken.
2. Snijd de avocado in stukjes en halveer de cherrytomaten.
3. Meng de sla met de kleefkruidblaadjes in een kom.
4. Voeg daarna de avocado, cherrytomaten en gehakte noten toe.
5. Maak een dressing door olijfolie, citroensap en mosterd te mengen en schenk dit over de salade.
6. Hussel de salade goed door elkaar.
7. Direct serveren.

Mogelijke bijwerkingen

Voor zover bekend heeft klaafkruid geen wisselwerking met medicijnen of andere kruidensupplementen. Het is een eetbare plant en dus niet giftig voor de mens. Hoewel er geen noemenswaardige bijwerkingen aan kleefkruid zijn verbonden, kunnen sommige mensen er een allergische reactie van krijgen.

Niet-specifieke tekenen van een allergie zijn onder andere:

• Diarree
• Duizeligheid
• Netelroos of huiduitslag
• Jeuk
• Loopneus
• Buikpijn
• Zwelling van de keel
• Moeite met ademhalen
• Waterige ogen of rode ogen

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over kleefkruid, of tips geven. Misschien heb je wel een lekker recept die je wilt delen. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.