Last Updated on 15 mei 2023 by M.G. Sulman
Een overactieve blaas (afgekort als OAB) is een frequent voorkomende urologische aandoening. Het kan je dagelijkse activiteiten danig verstoren, waardoor de kwaliteit van leven afneemt. Het ledigen van de blaas vereist een gecoördineerde inspanning van de nieren, zenuwsignalen en spiercontracties. Zenuwsignalen tussen de blaas en de hersenen geven een seintje aan je lichaam dat de blaas vol is. Vervolgens trekken de blaasspieren samen om de blaas te ledigen tijdens het plassen. Als er een probleem is met een van deze systeemfuncties, kan er een overactieve blaas ontstaan. Er kunnen problemen ontstaan wanneer zenuwsignalen berichten sturen dat de blaas vol is, zelfs als dat niet het geval is. Hierdoor krijg je het gevoel van aandrang om te plassen. Een overactieve blaas kan samengaan met ongewenst urineverlies. Drang-incontinentie betekent dat je zeer plotseling aandrang krijgt om te plassen en hierdoor urine verliest. Dit staat ook bekend als urge- incontinentie of aandrangincontinentie.
Wat is een overactieve blaas?
Een overactieve blaas is een verzameling symptomen die van invloed zijn op hoe vaak je moet plassen en je gevoel van aandrang. Oorzaken zijn onder meer buiktrauma, infectie, zenuwschade en bijwerkingen van bepaalde medicijnen. De behandeling omvat het veranderen van bepaald gedrag, medicijnen en zenuwstimulatie.
Symptomen van een overactieve blaas
Er zijn twee soorten overactieve blaas. Een zonder aandrangincontinentie, hetgeen tweederde van de patiënten treft, en een overactieve blaas met aandrangincontinentie. Bij aandrangincontinentie ervaar je plotseling een sterke drang om te plassen. Deze drang kun je niet onder controle houden. De spieren in de blaas trekken onverwachts samen. Hierdoor urineer je zonder dat je erop bent voorbereid. Vaak is de tijd te kort om het toilet te bereiken voordat het urineverlies optreedt.
Symptomen van een overactieve blaas zijn:
- Frequent urineren
- Urinaire urgentie: hierbij ontstaat een dringende, oncontroleerbare plasdrang
- Aandrangincontinentie (of: urge-incontinentie):een dwingende aandrang om urine te lozen, gevolgd door onwillekeurig urineverlies
- Vaak moeten plassen: acht of meer keer in 24 uur
- Nocturie / nucturie (’s nachts vaak plassen): of twee of meer keer ’s nachts wakker worden om te plassen
Oorzaken van een overactieve blaas
Een overactieve blaas wordt veroorzaakt door een storing in de detrusorspier, die op zijn beurt kan worden veroorzaakt door allerlei andere factoren. Mogelijke oorzaken zijn:
Verzwakte blaasspieren
De spieren in de blaaswand kunnen verzwakt raken en daardoor samentrekken en de drang om te plassen veroorzaken. Ook als er weinig plas in de blaas aanwezig is.
Irritatie van de blaas
Blaasirritatie kan het gevolg zijn van een urineweginfectie (zoals een blaasontsteking), blaasstenen, blaaskanker, etc. prostaatkanker kan ook de boosdoener zijn.
Neurologische problemen
Schade aan de zenuwen die de blaas reguleren kan leiden tot een overactieve blaas. Dergelijke zenuwschade kan ontstaan door multiple sclerose, de ziekte van Parkinson of een beroerte. Zenuwschade kan ook worden veroorzaakt door buiktrauma, bekkentrauma of een operatie.
Medicatie en cafeïne
Bepaalde medicijnen, maar ook de stofcafeïne, kunnen de blaas irriteren en een leiden tot een overactieve blaas.
Onderzoek en diagnose
De arts kan verschillende onderzoeken uitvoeren om de oorzaak van je blaasklachten te achterhalen. Hij kan je ook doorverwijzen naar een uroloog.
Tests die worden gebruikt om een overactieve blaas te diagnosticeren, zijn onder meer:
Urinemonster (urineonderzoek)
Je urine wordt gecontroleerd op eventuele afwijkingen, waaronder bloed in de urine. Een urineonderzoek kan helpen bij het opsporen van een urineweginfectie of andere urinewegproblemen.
Lichamelijk onderzoek
De arts kan voelen of je buik en nieren gevoelig zijn of controleren op een eventuele vergrote prostaat.
Blaasscan
Deze test maakt gebruik van een echografie om de hoeveelheid urine te meten die in je blaas achterblijft nadat je hebt geplast.
Urodynamisch testen
Deze testen kunnen het vermogen van de blaas om urine vast te houden en op te slaan beoordelen.
Cystoscopie
Hierbij brengt de arts een verlichte scoop in je blaas. Een cystoscopie is een inwendig onderzoek van de plasbuis en de blaas. Hierbij kunnen afwijkingen in je blaas, zoals blaasstenen of tumoren, ontdekt worden. Er kunnen ook biopsieën worden genomen.
Behandeling van een overactieve blaas
De behandeling hangt onder meer af van de ernst van de symptomen. Enkele mogelijke behandelingsopties zijn:
Leefstijlaanpassingen
Het aanpassen van je leefstijl kan de symptomen verlichten. Denk hierbij aan het vermijden van bepaalde voedingsmiddelen en dranken, zoals cafeïne, alcohol, koolzuurhoudende dranken en gekruid voedsel. Ook blaastraining door geleidelijk de tijd tussen het plassen te verlengen, kan zinvol zijn.
Bekkenbodemspieroefeningen
Het versterken van de bekkenbodemspieren kan ervoor zorgen dat je de controle over je blaas verbetert. Onder leiding van een fysiotherapeut doe je regelmatige oefeningen, zoals Kegel-oefeningen
Medicatie
De arts kan verschillende medicijnen voorschrijven die de symptomen van een overactieve blaas kunnen verminderen. Deze omvatten anticholinergica, bèta-3-adrenoceptoragonisten en botulinetoxine-injecties in de blaasspieren.
Neuromodulatie
Soms kan sacrale neuromodulatie worden overwogen. Hierbij wordt een apparaatje geïmplanteerd dat elektrische signalen afgeeft aan de zenuwen die de blaas reguleren.
Prognose
De prognose varieert en hangt af van verschillende factoren, zoals de onderliggende oorzaak, de ernst van je klachten, je algehele gezondheid en of de behandeling aanslaat. Met de juiste aanpak kom je vaak een heel eind.
De klachten kunnen vaak aanzienlijk verbeterd worden middels leefstijlaanpassingen, bekkenbodemspieroefeningen en medicijnen. Deze benaderingen zijn vaak effectief en bieden veelal verlichting van de blaasklachten.
Soms zijn de klachten echter chronisch van aard en is een lange adem vereist. Het kan nodig zijn om meerdere behandelingsopties uit te proberen voordat in jouw geval een effectieve strategie wordt gevonden. In zeldzame gevallen kan een overactieve blaas helaas resistent zijn tegen conventionele behandelingen.
Preventie
Deze keuzes voor een gezonde leefstijl kunnen je risico op een overactieve blaas verminderen:
- Zorg voor een gezond gewicht.
- Zorg voor regelmatige, dagelijkse lichaamsbeweging.
- Beperk cafeïne en alcohol.
- Stop met roken. Nicotine irriteert de blaas.
- Beheer chronische aandoeningen, zoals diabetes, die kunnen bijdragen aan de klachten.
- Doe oefeningen om de bekkenbodemspieren sterker te maken, zogeheten Kegel-oefeningen.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een overactieve blaas, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
