Blaasruptuur: symptomen, oorzaak en behandeling gescheurde blaas

Last Updated on 10 april 2025 by M.G. Sulman

Een blaasruptuur of gescheurde blaas, is een relatief zeldzame aandoening. Meestal is het een gevolg van buik- of bekkentrauma, maar kan ook spontaan optreden of iatrogeen zijn, dat wil zeggen veroorzaakt door medische handelingen. Bijvoorbeeld in het kader van chirurgische of endoscopische procedures. Bij volwassenen is de blaas goed beschermd in het benige bekken. Het benige bekken beschermt niet alleen de blaas, maar ook de urethra, vagina, eierstokken en het rectum. De overgrote meerderheid van blaasletsel treedt op als gevolg van een bekkenfractuur. Bekkenpijn en (duidelijke aanwezigheid van) bloed in de urine zijn dan de twee belangrijkste symptomen.

Wat is een blaasruptuur?

Een blaasruptuur of gescheurde blaas is een aandoening waarbij de urineblaas openscheurt. Er zijn verschillende oorzaken voor het optreden van een blaasscheur.

Extraperitoneale en intraperitoneale blaasruptuur

Blaasletsel kunnen grofweg worden onderverdeeld in extraperitoneale en intraperitoneale letsels. Extraperitoneale blaasletsels treden over het algemeen op bij bekkenfracturen, terwijl intraperitoneale blaasletsels optreden bij een krachtige impact op een (overmatig) gevulde blaas.

Synoniemen

Andere namen van blaasruptuur zijn:

• blaasscheur
• gaatje in de blaas
• scheurtje in de blaas
• geruptureerde blaas
• blaasperforatie
• perforatie van de blaas
• gescheurde urineblaas
• geruptureerde urineblaas.

Vóórkomen

Blaasletsel komt voor bij ongeveer 1,6% van de patiënten met stomp buiktrauma. Je kan stomp letsel oplopen bij een verkeersongeval, een ongeval tijdens het fietsen (zoals een stuur in de bovenbuik bij een val met een fiets) of tijdens het sporten (zoals een trap in de buik). Gofweg 60% van de blaasletsels is extraperitoneaal, 30% is intraperitoneaal en de overige 10% is zowel extra als intraperitoneaal. Over het algemeen komt een intraperitoneale blaasruptuur veel vaker voor bij kinderen vanwege de intra-abdominale locatie van de blaas op jonge leeftijd.

Soorten gescheurde blaas

Er worden vijf soorten blaasscheuren onderscheiden:

Type I: Blaaskneuzing

Een blaaskneuzing of gekneusde blaas is de meest voorkomende vorm. Een traumatische verwonding van het onderste bekkengebied kan dit veroorzaken.

Type II: Intraperitoneale ruptuur

Een intraperitoneale ruptuur is het gevolg van trauma aan de onderbuik wanneer de blaas vol is.
De blaaskoepel is bedoeld voor de opslag van urine en bestaat uit voornamelijk gladde spieren. Aangezien de blaaskoepel het zwakste deel is, scheurt dit deel het gemakkelijkst.

Type III: Interstitieel letsel – zeldzaam

Interstitieel is een term die duidt op de binnenzijde van een weefsel. Dit soort letsel aan de blaas wordt veroorzaakt door een scheur van het serosale oppervlak.

Type IV: Extraperitoneaal

Extraperitoneale blaasletsels zijn bijna altijd geassocieerd met bekkenfracturen. Meestal anterolateraal dichtbij de basis van de blaas

Type V: Gecombineerde extra- en intraperitoneale ruptuur

Extraperitoneale blaasruptuur is het meest voorkomende type. Het komt voor in 80% van de gevallen van blaasruptuur. Extraperitoneale blaasruptuur is meestal secundair aan aangrenzende bekkenfractuur of een avulsiescheur op fixatiepunten van de urethrale verbinding met de pubis of het schaambeen (pubourethrale ligamenten).

Oorzaak van een blaasruptuur

Stomp trauma als gevolg van een ongeval met een motorvoertuigen is verantwoordelijk voor de meeste gevallen van blaasruptuur. Motorongevallen worden ook vaak geassocieerd met bekkentrauma en kunnen ook in verband worden gebracht met blaasruptuur.

Intraperitoneale scheuren in de blaas treden meestal op wanneer de volle blaas wordt onderworpen aan drukkrachten op de onderbuik.

Extraperitoneale scheuren worden meestal geassocieerd met bekkenfracturen, hetzij als gevolg van samendrukkende krachten op het bekken die scheuren van de voorste of laterale blaaswand veroorzaken of door directe penetratie van de blaas door botbreukfragmenten.

Valpartijen en penetrerende letsels zijn minder vaak voorkomende oorzaken.

Iatrogeen letsel is letsel dat ontstaat door medisch handelen ofwel een medische fout. Iatrogeen letsel aan de blaas kan in verband worden gebracht met gynaecologische en colorectale chirurgische ingrepen, urologische procedures en plaatsing van een Foley-katheter. Dit is een 2-weg ballonkatheter die via de plasbuis in de blaas wordt ingebracht.

Een spontane blaasruptuur is vrij zeldzaam. Dergelijke gevallen zijn gemeld in verband met vaginale bevalling, hemofilie, maligniteit (kanker), bestraling (radiotherapie), infectie en urineretentie.

Symptomen van een blaasruptuur

In de meeste gevallen hebben patiënten met een blaasruptuur ernstige of duidelijke hematurie (bloed in de urine). Andere symptomen van blaasruptuur zijn bekkenpijn, pijn in de onderbuik en moeite met plassen.

Onderzoek en diagnose van een blaasruptuur

Een blaasruptuur is niet altijd meteen zichtbaar of voelbaar. Zeker na een ongeluk of valpartij met veel andere verwondingen, kan een gescheurde blaas makkelijk over het hoofd worden gezien. Toch is snelle en juiste diagnose enorm belangrijk om complicaties te voorkomen. Hoe pakken artsen dit aan? Welke onderzoeken worden gedaan? En welke signalen wijzen op een gescheurde blaas? Hier lees je alles wat je wilt weten.

Typische signalen die artsen alert maken

Artsen letten bij verdenking van een blaasruptuur op bepaalde klachten en omstandigheden. Denk aan:

• Bloed in de urine (hematurie)

• Niet kunnen plassen ondanks aandrang

• Pijn laag in de buik of in het bekken

• Opgezette onderbuik

• Bekkenbreuk of groot trauma rondom blaasstreek

• Urinelekkage in buikholte (te merken aan shock of buikpijn)

Bij deze signalen zal verder onderzoek volgen.

Lichamelijk onderzoek

De arts voelt en bekijkt de onderbuik en schaamstreek. Daarbij wordt gelet op:

• Zwelling of gevoeligheid in de onderbuik

• Blauwe plekken of schaafwonden in de buik

• Gespannen of bolle buik

• Tekenen van urinelek (bijv. verkleuring huid rondom schaamstreek)

Ook kan er een rectaal of vaginaal onderzoek plaatsvinden, zeker bij verdenking van bekkenfracturen.

Urineonderzoek

Urine wordt gecontroleerd op:

• Aanwezigheid van bloed (hematurie)

• Mogelijke infectie

• Andere afwijkingen

Bloed in de urine na een trauma is een belangrijk alarmsignaal.

Beeldvormend onderzoek

Beeldvorming is dé sleutel tot het stellen van de diagnose. Er zijn verschillende mogelijkheden:

CT-cystografie: gouden standaard

Dit is de meest gebruikte en betrouwbare methode.

• Er wordt contrastvloeistof in de blaas gespoten via een katheter.

• Daarna wordt er een CT-scan gemaakt.

• Het contrast laat precies zien of — en waar — er een scheur zit.

CT-cystografie maakt onderscheid tussen intra- en extraperitoneale rupturen.

Gewone CT-scan

Bij ernstige letsels wordt vaak eerst een algemene CT-scan van de buik en het bekken gemaakt om schade in kaart te brengen.

Soms wordt daarop al een verdenking van blaasruptuur gezien, zoals:

• Vrij vocht in de buik

• Contrastlekkage

• Opgezette blaas

Retrograde cystografie (klassiek onderzoek)

Als CT niet beschikbaar is, kan men ook kiezen voor:

• Contrast via katheter in blaas

• Vervolgens gewone röntgenfoto’s

• Minder gevoelig dan CT, maar soms voldoende

Echografie (echo)

Een echo van de blaas kan helpen bij:

• Opsporen van vrij vocht in de buik

• Beoordelen van blaasvulling

• Bevestigen van letsel

Let op: een echo alléén is niet voldoende om blaasruptuur uit te sluiten.

Aanvullend onderzoek

Soms wordt aanvullend onderzoek gedaan:

Laparoscopie of laparotomie

• Bij twijfel of spoed kan een kijkoperatie (laparoscopie) of buikoperatie (laparotomie) nodig zijn.

• Zo kan direct gekeken worden naar inwendige schade.

Bloedonderzoek

• Kan aanwijzingen geven voor bloedverlies of infectie.

• Niet specifiek voor blaasletsel, maar onderdeel van het totale onderzoek.

Samenvattend stappenplan van diagnose

Stap	Onderzoek	Doel
1	Lichamelijk onderzoek	Letten op buikpijn, zwelling, zichtbare letsels
2	Urineonderzoek	Check op bloed in urine
3	CT-cystografie	Aantonen en lokaliseren van ruptuur
4	CT-scan buik/bekken	Opsporen ander letsel of vocht
5	Aanvullend onderzoek	Bij twijfel: echo, cystografie of operatie

Conclusie

Een blaasruptuur opsporen vraagt dus altijd maatwerk. De combinatie van klachten, lichamelijk onderzoek, urinecontrole en moderne beeldvorming zorgt ervoor dat de diagnose meestal snel en betrouwbaar gesteld kan worden. CT-cystografie is hierbij dé gouden standaard.

Behandeling van een gescheurde blaas

De behandeling van een blaasruptuur hangt sterk af van het soort scheur, de ernst van het letsel en of er complicaties zijn. In veel gevallen is een operatie noodzakelijk, maar soms kan de blaas ook zonder chirurgie herstellen. Hieronder lees je welke behandelopties er zijn en hoe artsen bepalen wat nodig is.

Behandeling afhankelijk van het type blaasruptuur

Artsen maken altijd onderscheid tussen:

• Intraperitoneale blaasruptuur (scheur in blaaswand naar buikholte)

• Extraperitoneale blaasruptuur (scheur rondom blaas, buiten buikholte)

Deze indeling bepaalt grotendeels de behandeling.

Behandeling van intraperitoneale blaasruptuur

Een intraperitoneale scheur is ernstig en vereist vrijwel altijd een operatie.

Operatie (hechten van de blaas)

• Onder narcose wordt de buik geopend (laparotomie) of soms met een kijkoperatie (laparoscopie).

• De scheur in de blaas wordt zorgvuldig gehecht in meerdere lagen.

• De buikholte wordt schoongespoeld om urine en bacteriën te verwijderen.

Blaaskatheter

Na de operatie krijgt de patiënt een blaaskatheter (slangetje in de blaas) om urine continu af te voeren en de blaas rust te geven om te genezen. Deze blijft meestal 7-14 dagen zitten.

Behandeling van extraperitoneale blaasruptuur

Een extraperitoneale ruptuur kan vaak zonder operatie herstellen.

Conservatieve behandeling

• Blaaskatheter voor 7-14 dagen om de blaas leeg te houden.

• Rust voor de blaas zodat de scheur vanzelf kan dichtgroeien.

• Controle door middel van beeldvorming na enkele dagen/weken.

Wanneer toch operatie?

Operatie is soms alsnog nodig als:

• De scheur erg groot is.

• Er veel botfragmenten of scherpe randen in de buurt van de blaas zitten.

• Er sprake is van aanhoudende urinelekkage.

Behandeling bij gecombineerde blaasruptuur

Bij een combinatie van intra- en extraperitoneale letsels volgt meestal chirurgische behandeling, zoals bij intraperitoneale ruptuur, aangevuld met behandeling van omliggend letsel.

Behandeling van bijkomende letsels

Veel patiënten met blaasruptuur hebben ook ander letsel, zoals:

• Bekkenbreuken

• Buik- of darmletsels

• Urineleider- of plasbuisletsel

Deze worden indien nodig tegelijk tijdens de operatie behandeld.

Antibiotica en infectiepreventie

Omdat urinelekkage in de buik kans geeft op infectie, krijgen patiënten vaak antibiotica om ontstekingen te voorkomen.

Nazorg en herstel

Verwijderen van de katheter

Na 7-14 dagen wordt de katheter verwijderd, maar alleen als uit controleonderzoek blijkt dat de blaas goed genezen is.

Controleonderzoek

• Vaak wordt nogmaals een cystografie of CT-cystografie gedaan om te kijken of er geen lekkage meer is.

• Pas daarna mag de patiënt weer normaal plassen.

Herstelperiode

• Bij een eenvoudige blaasruptuur zonder complicaties is volledig herstel binnen enkele weken tot maanden mogelijk.

• Bij complexe letsels of bijkomende schade kan herstel langer duren.

Complicaties na behandeling

Mogelijke complicaties zijn:

• Blaasinfectie

• Vernauwing van de plasbuis

• Blaasfunctiestoornissen (zoals moeite met plassen)

• Fistelvorming (onnatuurlijke verbinding met andere organen) — zeldzaam

• Littekens in blaaswand

Behandeling in vogelvlucht

Type blaasruptuur	Behandeling	Extra informatie
Intraperitoneale blaasruptuur	Operatie (hechten van blaas) + blaaskatheter	Blaas wordt chirurgisch hersteld. Katheter blijft 7-14 dagen. Buik wordt schoongespoeld. Vaak antibiotica ter preventie van infectie.
Extraperitoneale blaasruptuur	Conservatieve behandeling met blaaskatheter	Geen operatie nodig als er geen complicaties zijn. Katheter blijft 7-14 dagen om blaas rust te geven. Controle met beeldvorming vóór verwijderen katheter.
Gecombineerde blaasruptuur (intra- én extraperitoneaal)	Operatie + blaaskatheter	Vaak dezelfde aanpak als bij intraperitoneale ruptuur, soms gecombineerd met behandeling van omliggende letsels (zoals bekkenfractuur).
Bij complicaties of bijkomend letsel (bijv. botfragmenten, plasbuisletsel)	Operatie noodzakelijk	Naast herstel van de blaas worden andere verwondingen direct meegenomen in de operatie.

Conclusie

De behandeling van een blaasruptuur is maatwerk en hangt af van de ernst en locatie van de scheur. Operatie is meestal noodzakelijk bij intraperitoneale rupturen, terwijl extraperitoneale scheuren soms vanzelf kunnen genezen met een katheter. Nazorg en controle zijn altijd belangrijk om complicaties te voorkomen.

Prognose

Blaasruptuur was vroeger vaak dodelijk, maar dat is anno 2025 gelukkig niet meer het geval. De algehele prognose hangt af van andere verwondingen. Wanneer de blaashals, urethra en bekkenbodemspier beschadigd raken, kun je urine-incontinentie ontwikkelen.

Complicaties

Complicaties kunnen optreden als gevolg van blaasruptuur zelf vanwege extravasatie van urine in de buik of vanwege de chirurgische behandeling. Enkele complicaties zijn:

• Bekkenabces
• Intra-abdominale infectie
• Bloeding
• Peritonitis (buikvliesontsteking), sepsis (een ontstekingsreactie van het lichaam op een infectie die zo ernstig verloopt dat weefsels beschadigd raken en orgaanfuncties uitvallen) en nierfalen
• Elektrolytische verstoring
• Urineweginfectie
• Urinaire urgentie (dringende, oncontroleerbare plasdrang)

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over blaasruptuur, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.