Gebroken bekken: symptomen en oorzaken bekkenfractuur

Last Updated on 8 juli 2024 by M.G. Sulman

Het bekken vervult twee belangrijke functies in je lichaam. Enerzijds ondersteunt het de darmen en anderzijds verbindt het de wervelkolom met de benen. Het bekken bestaat uit vier verschillende botten.  Het gaat om het heiligbeen, de stuit en de linker en rechter heup. Een breuk kan optreden op verschillende punten van het bekken. Een gebroken bekken komt niet vaak voor en treedt meestal op tijdens een ongeval met hoge snelheid (zoals auto- of motorongelukken) of vallen van grote hoogte. Een bekkenfractuur kan ook spontaan optreden of na en lichte valpartij bij mensen met osteoporose. Ernstige verwondingen aan het bekken kunnen levensbedreigend zijn. Na een bekkenfractuur kunnen er verwondingen zijn opgetreden aan organen in de bekkenring, zoals de darmen, nieren, blaas of geslachtsorganen. Een kleine fractuur wordt meestal behandeld met bedrust en medicatie. Ernstige fracturen vereisen vaak een uitgebreide operatie. Soms zijn er platen, schroeven of pinnen nodig om gebroken beenderen in de juiste positie te brengen en ze weer aan elkaar te bevestigen.

Het bekken

Het bekken heeft de vorm van een ring. De twee helften bestaan ​​uit het darmbeen, het zitbeen en het schaambeen, die in de loop van de ontwikkeling naar elkaar toegroeien. Beide helften zijn aan de achterkant verbonden via het heiligbeen of os sacrum (het verlengstuk van de wervelkolom), waarbij het gewricht (SI-gewricht) extra wordt gestabiliseerd door sterke banden. Vooraan worden de bekkenhelften bij elkaar gehouden door een vezelig kraakbeen, de schaambeenvoeg.

Wat is een gebroken bekken?

Bekkenfractuur

Een bekkenfractuur treedt op wanneer er een breuk of fractuur optreedt in één of meer botten waaruit je bekken bestaat. In het laatste geval spreekt men van een meervoudige bekkenfractuur. Een gebroken bekken kan mild of ernstig zijn.

Stabiel en instabiel

Bekkenfracturen zijn onder te verdelen in stabiele en instabiele fracturen:

• Stabiele bekkenfractuur: het bekken heeft één breekpunt in de bekkenring, met een beperkte bloeding. Hierbij blijven de botten op hun plaats.
• Instabiel, waarbij er twee of meer breuken in de bekkenring zijn met matige tot ernstige bloedingen.

Oorzaken van een bekkenfractuur

De enorme energie die nodig is om je ​​bekken te breken, komt meestal door een verkeersongeval. Maar een bevalling kan ook leiden tot een gevaarlijke uitbarsting van de schaambeenvoeg, een gewricht die het linker en rechter heupbeen verbindt. Dit wordt vergemakkelijkt door de normale uitzetting van de schaambeenvoeg terwijl het lichaam zich voorbereidt op de bevalling. Een gebroken schaambeenvoeg kan ook het gevolg zijn van trauma.

Hoog energetisch trauma

Een gebroken bekken kan het gevolg zijn van een hoog energetisch trauma (letsel). Dit is een trauma dat ontstaat als je lichaam met grote, kracht, snelheid of massa met een object in aanraking komt. Hierbij wordt een grote energie/kracht door je lichaam geabsorbeerd. Dit kan komen door onder meer:

• een aanrijding met auto of motor
• crush-letsel, wat ontstaat wanneer je bekneld of beklemd bent geraakt door een ongeval
• vallen van een aanzienlijke hoogte (zoals een ladder)

Afhankelijk van de richting en de grootte van de kracht kunnen deze verwondingen levensbedreigend zijn en een chirurgische behandeling vereisen.

Botinsufficiëntie

Een bekkenfractuur kan ook optreden als gevolg van zwak of poreus bot. Dit komt het meest voor bij ouderen van wie de botten verzwakt zijn door osteoporose. Dit is de medische naam voor poreus bot ofwel zwak bot. Zwak wil zeggen zwakker dan het gemiddelde. het staat ook bekend als ‘botontkalking’. Bij mensen met verzakte botten kan zelfs een fractuur optreden tijdens een lichte val of een routineactiviteit zoals uit de badkuip komen of een trap aflopen. Deze verwondingen zijn typisch stabiele fracturen die de structurele integriteit van de bekkenring niet beschadigen, maar waarbij één bot gebroken is.

Andere oorzaken

Minder vaak kan een breuk optreden wanneer een stuk van het zitbeen afscheurt van de plaats waar de hamstrings zich aan het bot hechten. Dit type fractuur wordt een avulsiefractuur genoemd. Een avulsiefractuur of scheuringsbreuk is een fractuur ontstaan door grote trekkracht van een pees aan het bot. Het komt vooral voor bij jonge atleten die nog in de groei zijn. Een avulsiefractuur maakt het bekken meestal niet onstabiel of verwondt de inwendige organen niet.

Wie worden er getroffen?

Iedereen kan op elke leeftijd een bekkenfractuur ervaren. Milde bekkenfracturen komen vaker voor bij oudere mensen omdat ze meer kans hebben op botverzwakkende aandoeningen zoals osteoporose. Ernstige bekkenfracturen komen het meest voor bij mensen van 15 tot 28 jaar. Onder de 35 jaar hebben mannen meer kans op een bekkenfractuur, terwijl vrouwen boven de 35 meer kans hebben op een bekkenfractuur.

Vóórkomen

Bekkenfracturen komen niet vaak voor. Slechts 3% van de botbreuken die volwassenen ervaren, zijn bekkenfracturen. De meeste bekkenfracturen ontstaan ​​door ingrijpende gebeurtenissen zoals een auto-ongeluk of vallen van een aanzienlijke hoogte.

Symptomen van een gebroken bekken

De symptomen van een bekkenfractuur zijn afhankelijk van de ernst van de breuk. Symptomen van een gebroken bekken kunnen zijn:

• pijn in de lies, heup en/of onderrug (liespijn, heuppijn en lage rugpijn)
• meer intense pijn bij het lopen of bewegen van je benen
• het ontstaan van een zwelling door de bloeduitstorting bij de breuk
• normale bewegingen zijn vaak niet meer mogelijk
• gevoelloosheid of tintelingen in liesstreek of benen
• buikpijn
• moeite met plassen
• moeite met lopen of staan

Daarnaast worden bij een verkeersongeval met een bekkenfractuur meestal nog enkele andere organen beschadigd: milt, darmen, lever, zenuwen.

Onderzoek en diagnose

Een röntgenfoto zal de breuk laten zien. In gecompliceerde gevallen wordt een CT-scan gemaakt om een ​​beter beeld te krijgen van de fracturen. Afhankelijk van hoe erg de breuk is, kunnen andere beeldvormingsprocedures nodig zijn.

Behandeling van een bekkenfractuur

Bij een potentieel ernstige bekkenfractuur moet noodhulp worden ingeroepen. In een levensbedreigende situatie kunt u het beste direct 112 bellen. De getroffene moet warm worden gehouden met een deken of jas en mag niet worden verplaatst door niet-medisch geschoolde personen, vooral als er ernstige pijn is of tekenen van mogelijk zenuwletsel.

De keuze van de behandeling is afhankelijk van een aantal factoren. de belangrijkste zijn:

• Wat voor soort breuk is het? Is er sprake van een stabiele of instabiele breuk? Bij een instabiele breuk zijn er twee of meer breuken in de bekkenring aanwezig met matige tot ernstige bloedingen.
• Is er sprake van bijkomend letsel, zoals andere gebroken botten?
• Hoe is de toestand van de weefsels, organen en zenuwen in de directe omgeving van het gebroken bekken?
• Hoe is je algehele gezondheidstoestand?

De behandeling hangt dus onder meer af van de ernst van de situatie. Bij een kleine fractuur is bedrust, het nemen van paracetamol of zwaardere pijnstillers de meest voorkomende behandeling. Fysiotherapie, het gebruik van krukken en, in zeldzame gevallen, een operatie kunnen worden aanbevolen. Genezing kan acht tot twaalf weken duren.

Ernstige verwondingen aan het bekken waarbij meerdere breuken aanwezig zijn, kunnen levensbedreigend zijn. Er kan sprake zijn van shock, uitgebreide inwendige bloedingen en schade aan inwendige organen. Het directe doel is om het bloeden onder controle te krijgen en de toestand van de getroffen persoon te stabiliseren. Deze verwondingen vereisen vaak een uitgebreide chirurgische behandeling, evenals langdurige fysiotherapie en revalidatie.

Bij de chirurgische behandeling zal de orthopedisch chirurg de bekkenbeenderen weer bij elkaar brengen en op hun plaats houden met een inwendig hulpmiddel, zoals pinnen, schroeven en platen.

Hoe te slapen met een gebroken bekken?

Kussen tussen de benen

Je kunt een kussen tussen je benen plaatsen. Deze positie beschermt het bekkengebied tegen wendingen als je op je zij ligt.

Als je graag op de rug slaapt, moet je een driehoekig wigvormig kussen onder de knieën gebruiken dat je bekken ondersteunt. Ga recht op de rug liggen. Plaats een wigvormige kussen onder de knieën en houd je rug in een neutrale positie.

Slaap op je rug

De tweede positie is slapen op je rug. Als je op je rug slaapt, dan wordt er minder druk uitgeoefend op de geblesseerde plek en ook niet op de bekkenbodem. Gebruik hierbij een een wigvormig kussen. Deze is met name geschikt wanneer je op je rug slaapt . Het kussen ontleent haar naam aan de vorm. Het kussen loopt namelijk af naar beneden. Het hoge gedeelte van het kussen leg onder je knieën en het laagste gedeelte onder je voeten. Op deze manier bevorder je de bloedcirculatie.

Gebruik pijnstillers

Een bekkenfractuur is een pijnlijke ervaring en als je er ‘s nachts last van hebt, dan kunnen pijnstillers helpen. Vraag je huisarts om advies.

Hoe comfortabel zitten met een gebroken bekken?

Een bekkenfractuur ontstaat als gevolg van een trauma waarbij enorm veel druk op het bekken komt te staan. Als je gaat zitten, moet je je handen naar achteren op de armleuningen van de stoel leggen. Het zal helpen om wat gewicht van het lichaam te verplaatsen.

Tips om het leven comfortabel te maken met een gebroken bekken

Hieronder staan enkele tips om een aantal dagelijkse bezigheden comfortabel uit te voeren met een gebroken bekken:

• Baden: Voor een wasbeurt kunt u een badplank boven het bad of een zitkruk gebruiken. Een badplank is een makkelijk hulpmiddel om eenvoudig in en uit bad te stappen.
• Kleine hulpmiddelen: Om een voorwerp van de vloer te pakken, kun je een grijper gebruiken. Ook kun je een schoenlepel met lange steel gebruiken om schoenen en sokken aan te trekken.
• Toiletbezoek: Gebruik een verhoogde zitting voor zelfstandig gebruik van een standaardtoilet.
• Stuitkussen: Een speciaal stuitkussen helpt om de pijn te verlichten in geval van een pijnlijk stuitje, gebroken of gekneusd staartbeen, heiligbeen of stuitbeen. Door de ergonomische wigvorm van het kussen, wordt je bekken iets gekanteld.

Risico’s en complicaties van een operatieve ingreep

Complicaties kunnen optreden bij elke operatie, hoe klein ook. Enkele van de meest voorkomende risico’s die kunnen optreden bij een bekkenfractuuroperatie zijn:

Traumatische wondinfectie

Een traumatische wondinfectie wordt meestal veroorzaakt door Staphylococcus aureus, een bacterie die bij veel mensen voorkomt, vooral op de huid en in de neus. Een wondinfectie is herkenbaar aan een enkele centimeters breed, pijnlijk en warm aanvoelende roodheid rond de wond.  Een dosis antibiotica die voorafgaand aan de operatie wordt gegeven, helpt dit risico zo klein mogelijk te maken.

Verwonding van bloedvaten of zenuwen

Dit kan optreden na een bekkenfractuuroperatie. Dit risico kan worden verminderd door een ervaren chirurg de operatie te laten verrichten.

Vorming van bloedstolsels

Tijdens en na een grote operatie is de vorming van bloedstolsels mogelijk. Bij een bloedstolsel in een ader spreekt men van veneuze trombose. Bij grote operaties komt deze complicatie vaak voor. Vooral wanneer er niets aan gedaan wordt om trombose te voorkomen, zoals het toedienen van bloedverdunners. Een bloedstolsel kan afbreken en in de longen terechtkomen. Dit kan ernstige bloedingsproblemen en zelfs de dood veroorzaken.

Bot geneest niet goed

Soms geneest het bot niet goed en is een aanvullende operatie nodig is. Dit kan komen door diabetes of gebruik van nicotine na de operatie. Roken leidt tot ene verstoorde wondgenezing na de operatie.

Seksuele disfunctie

Schade aan zenuwen kan leiden tot seksuele disfunctie. Grofweg één op de drie patiënten ervaart een vorm van seksuele disfunctie, zoals erectieproblemen bij mannen en dyspareunie (pijn vlak vóór, tijdens of kort na de penetratie) bij vrouwen.

Oefeningen bij een gebroken bekken

Fase 1: Rust en lichte bewegingen

1. Diepe ademhalingsoefeningen:
   • Lig op je rug met je knieën gebogen.
   • Adem diep in door je neus en vul je buik met lucht.
   • Adem langzaam uit door je mond.
2. gaspedaaloefeningen:
   • Lig op je rug of zit in een stoel.
   • Beweeg je voeten op en neer alsof je op een gaspedaal drukt.
   • Herhaal dit 10-15 keer per voet.
3. Quadriceps aanspanning:
   • Lig plat op je rug met je benen gestrekt.
   • Span je dijspieren aan en houd deze spanning 5 seconden vast.
   • Ontspan en herhaal 10 keer.

Fase 2: Verbeterde mobiliteit en kracht

1. Bekkenkanteling:
   • Lig op je rug met je knieën gebogen en voeten plat op de grond.
   • Span je buikspieren aan en kantel je bekken zodat je onderrug tegen de vloer drukt.
   • Houd 5 seconden vast en ontspan. Herhaal 10 keer.
2. Bruggen:
   • Lig op je rug met je knieën gebogen en voeten plat op de grond.
   • Duw door je hielen en til je heupen op tot je lichaam een rechte lijn vormt van je knieën tot je schouders.
   • Houd deze positie 5 seconden vast en keer dan langzaam terug naar de beginpositie.
   • Herhaal 10-15 keer.
3. Knie naar borst:
   • Lig op je rug met je benen gestrekt.
   • Breng één knie naar je borst en houd deze positie 5 seconden vast.
   • Laat langzaam zakken en herhaal met het andere been.
   • Doe dit 10 keer per been.

Fase 3: Verhoogde kracht en stabiliteit

1. Zijwaartse heupabductie:
   • Lig op je zij met je onderste been gebogen en je bovenste been recht.
   • Til je bovenste been langzaam op tot een hoek van 45 graden en laat het dan langzaam zakken.
   • Herhaal 10-15 keer per been.
2. Staande heupabductie:
   • Sta rechtop met je handen op je heupen of steun je vast aan een stoel.
   • Til één been zijwaarts op, houd het 5 seconden vast, en breng het langzaam terug.
   • Herhaal 10-15 keer per been.
3. Wandelen:
   • Begin met korte wandelingen en verhoog geleidelijk de duur en afstand naarmate je comfort en kracht toenemen.

Belangrijke tips

• Luister naar je lichaam: Houd je grenzen goed in de gaten en forceer nooit een beweging die pijn veroorzaakt.
• Progressie: Verhoog de intensiteit van de oefeningen geleidelijk en alleen met goedkeuring van je arts of fysiotherapeut.
• Consistentie: Regelmatig oefenen is cruciaal voor herstel, doch vermijd overbelasting.

Herstel

De tijdsduur voor de genezing van bekkenbreuken is meestal 12 weken. Bij zeer eenvoudige, niet verplaatste breuken kan de genezing reeds in 6 weken voltooid zijn.

Als de juiste anatomische uitlijning kan worden bereikt tijdens een operatie en er geen complicaties optreden, kun je je eerdere activiteiten weer langzaamaan oppakken. Na zes weken voel je je vaak wat meer senang. Na grofweg vier maanden zal de arts groen licht geven voor volledige activiteiten zoals lichamelijke arbeid, skiën en motorcross. Houd je altijd aan de aanwijzingen en richtlijnen van de behandelend arts.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een gebroken bekken, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.