Last Updated on 3 juli 2024 by M.G. Sulman
Neurogene blaas verwijst naar een blaascontroleprobleem als gevolg van ziekte of letsel van zenuwen, ruggengraat of hersenen. Symptomen zijn onder meer een overactieve blaas, aandrang tot urineren, vaak plassen, urine-incontinentie of moeite met plassen. De symptomen van een neurogene blaas, met name incontinentie, kunnen een aanzienlijke invloed hebben op de kwaliteit van leven. Verschillende ziekten of aandoeningen kunnen een neurogene blaas veroorzaken, waaronder ruggenmergletsel, multiple sclerose, beroerte, hersenletsel, spina bifida, perifere zenuwbeschadiging, de ziekte van Parkinson of andere neurodegeneratieve ziekten. De behandeling van een neurogene blaas is afhankelijk van de onderliggende ziekte en de klachten die je hebt, en kan worden beheerd met leefstijlveranderingen, medicijnen, operaties of andere procedures.
De blaas
De blaas is een sterk rekbaar en hol orgaan in je onderbuik. Het bestaat vooral uit spierweefsel. Een van de belangrijkste taken van de blaas is het opslaan van urine (plas). De andere taak is om urine uit uw lichaam te verwijderen als reactie op signalen vanuit je ruggenmerg en hersenen.
Wat is een neurogene blaas?
De betekenis van neurogeen is ‘veroorzaakt door een zenuw’. Neurogene blaas is de term voor wat er gebeurt wanneer neurologische aandoeningen de manier beïnvloeden waarop je blaas werkt. Neurologische aandoeningen zijn problemen aan het zenuwstelsel. Het zenuwstelsel bestaat uit de hersenen, het ruggenmerg en de zenuwen. Je blaas, hersenen en sluitspier (sfincter) van de blaas communiceren niet goed. Er zijn twee belangrijke soorten blaascontroleproblemen die verband houden met een neurogene blaas. Afhankelijk van de betrokken zenuwen en de aard van de schade, wordt je blaas overactief (spastisch of hyperreflexief) of onderactief (slap of hypotoon).
Vóórkomen
Neurogene blaasdisfunctie komt veel voor bij mensen met ruggenmergletsel. Het treft meer dan 90% van mensen met ruggenmergletsel. Grofweg 95% van de mensen met spina bifida heeft een neurogene blaasdisfunctie. De aandoening treft ook 50% tot 80% van de mensen met multiple sclerose (MS). Neurogene blaas treft tevens mensen die getroffen zijn door een beroerte, evenals mensen met de ziekte van Parkinson en vele andere soorten aandoeningen van het zenuwstelsel. Aandoeningen die zenuwen beschadigen, zoals vergevorderde diabetes waarbij zenuwaantasting optreedt, kunnen ook een neurogene blaas veroorzaken.
Oorzaken van een neurogene blaas
Bij kinderen kan een neurogene blaas worden veroorzaakt door een aangeboren afwijking, meestal een waarbij het ruggenmerg is betrokken, of het kan worden verkregen als gevolg van een ander probleem. De meest voorkomende oorzaken van neurogene blaas zijn:
- trauma aan het ruggenmerg
- hersentumor of ruggenmergtumor
- bekkentumoren
- diabetes
- infecties
- genetische zenuwproblemen
- vergiftiging door zware metalen
- geboorteafwijkingen die het ruggenmerg aantasten, zoals spina bifida (myelodysplasie)
Symptomen van een neurogene blaas
Mogelijke symptomen van neurogene blaas zijn:
Problemen met plassen
Je kun frequent plassen en vaak een sterke aandrang voelen om te plassen. Andere klachten zijn:
- urine-incontinentie (niet in staat om urine onder controle te houden)
- klein urinevolume tijdens het plassen
- verlies van het gevoel dat de blaas vol is
- zwakke of onderbroken urinestroom
Urineweginfectie
Een urineweginfectie kan het gevolg zijn van het te lang in de blaas vasthouden van urine. Als er steeds urine achterblijft in de blaas na het plassen geeft dit een verhoogde kans op urineweginfecties.
Nierschade
Nierschade treedt op als gevolg van hoge druk veroorzaakt door ophoping van urine in de blaas.
Nierstenen
Symptomen van nierstenen zijn onder meer:
- ernstige pijn bij de zijkant en achterkant van het lichaam, direct onder de ribben
- pijn die zich uitbreidt naar de lies en onderbuik
- bloed in de urine
- koorts en koude rillingen: dit duidt op een urineweginfectie veroorzaakt door obstructie (verstopping) van de urineleider, door een niersteen die in de urineleider geklemd zit
Complicaties van een neurogene blaas
Het volgende wordt vaak in verband gebracht met een neurogene blaas:
- Urineverlies treedt vaak op wanneer de spieren die de urine vasthouden niet de juiste boodschap krijgen.
- Urineretentie (het onvermogen om de blaas volledig of gedeeltelijk te legen) vindt plaats als de spieren die de urine vasthouden niet de boodschap krijgen dat het tijd is om te plassen.
- Schade aan de kleine bloedvaten in de nier kan optreden als de blaas te vol raakt en de urine in de nieren terechtkomt. Dit veroorzaakt extra druk en kan leiden tot bloed in de urine.
- Infectie van de blaas, urineleiders of nieren is vaak het gevolg van urine die te lang wordt vastgehouden voordat deze het lichaam verlaat.
Onderzoek en diagnose
De arts zal informeren naar je klachten. Als de arts vermoedt dat je een neurogene blaas hebt, zal hij of zij je hersenen, ruggenmerg en blaas willen controleren. De arts zal je medische voorgeschiedenis bekijken en een lichamelijk onderzoek doen. Eventuele andere tests zijn:
- Röntgenfoto’s van de wervelkolom, de hersenen, de nieren en de blaas.
- Cystoscopie: een inwendig onderzoek van de plasbuis en de blaas om te controleren op structuurveranderingen of blokkades, zoals tumoren of stenen.
- Urodynamisch onderzoek: een onderzoek naar de functie van de lage urinewegen (blaas en afsluitmechanisme).
Behandeling van een neurogene blaas
Mogelijke behandelingen
De behandeling van een neurogene blaas hangt af van de oorzaak en is gericht op het voorkomen van nierschade. Mogelijke behandelingen omvatten:
- Medicijnen: Om de blaasfunctie te reguleren.
- Regelmatige katheterisatie: Om de blaas volledig te ledigen.
- Preventieve antibiotica: Om urineweginfecties te voorkomen.
- Sfincterprothese: Een kunstmatige blaassluitspier om urinecontrole te verbeteren.
- Chirurgie: Om blaasstenen of blokkades te verwijderen.
- Botox-injecties: Om de blaasspier te ontspannen.
- Elektrische stimulatie: Plaatsing van een apparaat om blaasactiviteit te reguleren.
- Blaastraining: Ontwikkelen van een urinerings- of plasschema om de blaascapaciteit en controle te vergroten.
- Bekkenbodemoefeningen: Versterken van de bekkenbodemspieren voor betere controle.
- Voeding en hydratatie: Advies over voldoende vochtinname en een vezelrijk dieet om constipatie en druk op de blaas te verminderen.
Voorbeeld plasschema
Het bijhouden van een urineringsschema kan helpen om de blaascapaciteit en controle te vergroten. Hieronder volgt een voorbeeld van hoe een urineringsschema eruit kan zien:
Dag: Maandag
| Tijdstip | Gevoel van aandrang | Hoeveelheid urine (ml) | Incontinentie (ja/nee) | Activiteit op dat moment | Opmerkingen |
|---|---|---|---|---|---|
| 07:00 | Matig | 200 ml | Nee | Net wakker | |
| 09:00 | Licht | 150 ml | Nee | Ontbijten | |
| 11:00 | Sterk | 250 ml | Ja | Werken | Last van plotselinge aandrang |
| 13:00 | Matig | 200 ml | Nee | Lunchpauze | |
| 15:00 | Licht | 150 ml | Nee | Werken | |
| 17:00 | Sterk | 300 ml | Ja | Einde werkdag | Niet op tijd naar toilet |
| 19:00 | Matig | 200 ml | Nee | Diner | |
| 21:00 | Licht | 100 ml | Nee | Tv kijken | |
| 23:00 | Matig | 200 ml | Nee | Voor het slapengaan | |
| 02:00 | Sterk | 250 ml | Nee | Tussendoor wakker | Nachtelijke urinelozing |
Instructies voor het bijhouden van het urineringsschema:
- Tijdstip: Noteer het tijdstip waarop u naar het toilet gaat.
- Gevoel van aandrang: Beschrijf hoe sterk de drang om te plassen was (Licht, Matig, Sterk).
- Hoeveelheid urine: Meet en noteer de hoeveelheid urine in milliliters (ml).
- Incontinentie: Geef aan of er sprake was van incontinentie (ja/nee).
- Activiteit op dat moment: Noteer wat u aan het doen was toen u de aandrang voelde.
- Opmerkingen: Noteer eventuele bijzonderheden of problemen, zoals plotselinge aandrang of moeite met plassen.
Dit schema helpt bij het identificeren van patronen en problemen met de blaasfunctie, wat waardevolle informatie kan bieden voor verdere behandeling en aanpassing van het urineringsschema.
Casus: Neurogene blaas
Patiëntgegevens
- Naam: Emma van der Berg
- Leeftijd: 55 jaar
- Geslacht: Vrouw
- Beroep: Advocaat
- Gezinssituatie: Getrouwd, twee volwassen kinderen
Huidige situatie
Emma komt naar de huisarts met klachten van moeite met plassen en incontinentie. Ze ervaart deze problemen sinds enkele maanden en ze worden steeds erger.
Symptomen
- Moeite met het starten van de urinestroom
- Frequentie van urineren, vooral ‘s nachts (nycturie)
- Incontinentie en onvolledige blaaslediging
- Terugkerende urineweginfecties
Anamnese
Emma heeft een voorgeschiedenis van diabetes type 2, die matig onder controle is. Ze heeft ook last van rugpijn vanwege een herniaoperatie enkele jaren geleden. Geen eerdere blaasaandoeningen in de familiegeschiedenis.
Diagnose
Op basis van de symptomen, de medische voorgeschiedenis, en een urodynamisch onderzoek wordt de diagnose neurogene blaas gesteld.
Behandeling door de arts
- Medicatie: De arts schrijft anticholinergica voor om de blaas te ontspannen en de controle te verbeteren.
- Intermitterend katheteriseren (in-uit katheterisatie): Dit is het legen van de blaas op regelmatige tijdstippen met behulp van een eenmalige katheter. Zelfkatheterisatie heeft tot doel om de blaas volledig te legen teneinde infecties te voorkomen.
- Bekkenbodemoefeningen: De arts verwijst Emma naar een fysiotherapeut voor bekkenbodemspieroefeningen om de controle te verbeteren.
- Blaastraining: Ontwikkelen van een urinerings- of plasschema om de blaascapaciteit en controle te vergroten.
- Diabetesmanagement: de arts verwijst Emma naar een diabetesverpleegkundige om haar diabetes beter te beheren, wat indirect de blaasfunctie zal verbeteren.
Prognose
Met de juiste behandeling en aanpassingen kan Emma haar symptomen beter onder controle krijgen. Regelmatige controle is essentieel om complicaties te voorkomen.
Nazorg
- Volgen van de behandeling: Emma wordt aangemoedigd om de voorgeschreven medicatie trouw in te nemen en de zelfkatheterisatie nauwgezet uit te voeren.
- Regelmatige controles: Periodieke afspraken bij de uroloog om de voortgang in de gaten te houden en de behandeling zo nodig aan te passen.
- Ondersteuning: Betrokkenheid van familie en vrienden om Emma te helpen bij haar dagelijkse activiteiten en therapieën.
Preventie
- Gezonde gewoonten: Het aanmoedigen van een gezonde levensstijl, waaronder een vezelrijk dieet en regelmatige lichaamsbeweging.
- Voorkomen van infecties: Advies over goede hygiënepraktijken en het drinken van voldoende water om urineweginfecties te voorkomen.
- Educatie: Voorlichting aan Emma en haar familie over neurogene blaas en het belang van goede medische zorg en opvolging.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een neurogene blaas, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
