Last Updated on 5 januari 2024 by M.G. Sulman
Een ruggenmergtumor ontstaat wanneer abnormale cellen zich ophopen en een massa vormen in het ruggenmerg of de omliggende gebieden. Het ruggenmerg is een bundel zenuwen die van de hersenen door de wervels van de rug naar de onderrug loopt en omgeven is door beschermend weefsel. Deze tumoren kunnen kwaadaardig (kanker) of goedaardig zijn, waarbij zelfs goedaardige tumoren problemen zoals pijn veroorzaken als gevolg van druk op het ruggenmerg of de zenuwen. Primaire tumoren beginnen in het ruggenmerg, terwijl secundaire tumoren elders in het lichaam beginnen en zich verspreiden naar het ruggenmerg. Ruggenmergtumoren zijn zeldzaam, meestal secundair en kunnen problemen veroorzaken met nabijgelegen zenuwen, bloedvaten en botten.
Wat is een ruggenmergtumor?
Een ruggenmergtumor of een spinale tumor is een tumor in of rond het ruggenmerg. Een dergelijke tumor kan op diverse plekken in de rug ontstaan, zoals de wervels, het bot, het ruggenmergvlies en de zenuwwortels. Deze tumoren kunnen goedaardig zijn, maar toch symptomen veroorzaken. Als de tumor afkomstig is van een andere tumor, noemen we het ‘metastasen’.
Locatie van de tumor
Wervelkolomtumoren worden ook ingedeeld op basis van hun locatie binnen de wervelkolom:
Intradurale-extramedullaire tumor
Deze tumor bevindt zich in de dunne laag rond je ruggenmerg (dura), maar buiten het eigenlijke ruggenmerg. Ongeveer 40% van alle wervelkolomtumoren situeert zich hier.
Intramedullaire tumor
Deze tumor groeit binnenin je ruggenmerg zelf. Grofweg 5% van alle wervelkolomtumoren bevindt zich in dit gebied.
Extradurale tumor
Deze tumor bevindt zich buiten de dura (de dunne laag rond het ruggenmerg), inclusief de wervels (de botten die de wervelkolom vormen). Ongeveer 55% van de wervelkolomtumoren bevindt zich in dit gebied.
Soorten ruggenmergtumoren
Er worden verschillende soorten ruggenmergtumoren onderscheiden:
- Medulloblastoom: Begint in hersencellen en verspreidt zich snel naar de wervelkolom, komt het meest voor bij kinderen.
- Glioom (ependymoom, astrocytoom of ganglioglioom): Een tumor die ontstaat in gliacellen, verschillende typen zijn ependymoom, astrocytoom en ganglioglioom.
- Chordoma: Begint in de botten van de wervelkolom en kan tegen het ruggenmerg drukken.
- Schwannoom: Begint in de cellen die de zenuwen bedekken en beschermen.
- Meningeoom: Een tumor die ontstaat in de weefsels rond het ruggenmerg, ook bekend als hersenvliezen.
- Metastatische (secundaire) tumor: Kanker die in een ander deel van het lichaam begint en zich verspreidt naar het ruggenmerg.
- Lymfoom: Kanker die begint in witte bloedcellen genaamd lymfocyten, kan ook in het centrale zenuwstelsel (CZS) voorkomen (primair CZS-lymfoom).
- Multipel myeloom: Kanker die in het beenmerg begint en zich kan vormen in het merg van de botten van de wervelkolom, schade aanrichtend aan het ruggenmerg.
Oorzaak van een ruggenmergtumor
De oorzaak van de meeste primaire wervelkolomtumoren is niet bekend. Soms kunnen ze worden veroorzaakt door blootstelling aan kankerverwekkende stoffen. Ruggenmerglymfomen, een soort kanker die immuuncellen aantast, komen vaker voor bij mensen met een zwak immuunsysteem. Er lijkt ook een hogere kans op wervelkolomtumoren te zijn in bepaalde families, wat erop wijst dat er een genetische factor in het spel is.
In een klein aantal gevallen kunnen primaire tumoren het gevolg zijn van twee genetische aandoeningen:
- Neurofibromatose type 2 (NF2) is een aandoening waarbij iemand goedaardige gezwellen krijgt in het zenuwstelsel.
- De ziekte van Von Hippel-Lindau is een (zeldzame) erfelijke aandoening waarbij zich goedaardige of kwaadaardige tumoren kunnen ontwikkelen op verschillende plaatsen in het lichaam.
Secundaire ruggenmergtumor
Veelvoorkomende kankersoorten die zich naar de wervelkolom kunnen verspreiden, zijn onder andere longkanker, borstkanker, prostaatkanker, leukemie, lymfoom, multipel myeloom, melanoom, sarcoom, nierkanker, schildklierkanker en kankers van het maag-darmkanaal. Deze kankersoorten hebben vaak de neiging om naar het botgedeelte van de wervelkolom uit te zaaien.
Symptomen van een ruggenmergtumor
Symptomen van een ruggenmergtumor kunnen bestaan uit:
- Problemen met controle over darmen of blaas.
- Zwakke spieren en moeite met lopen.
- Spiertrekkingen.
- Gevoelloosheid in benen, armen of borst.
- Kou in handen, vingers of benen.
- Verminderd vermogen om pijn, hitte of kou in handen of voeten te voelen.
- Rugpijn die verergert bij inspanning, niezen of hoesten.
- Rugpijn die niet verbetert met rust of medicatie.
- Rugpijn die zich verspreidt naar andere delen van het lichaam.
Onderzoek en diagnose
Om een wervelkolomtumor te diagnosticeren, onderga je een grondig medisch onderzoek. Het begint met een vraaggesprek met de arts over je klachten en lichamelijk onderzoek.
Radiologische tests, zoals röntgenfoto’s, CT-scans en botscans, helpen bij het verkrijgen van beelden van de wervelkolom. Een MRI-scan van het ruggenmerg is cruciaal om de locatie en aard van de tumor in te schatten. Weefseldiagnose via een biopsie is altijd nodig om zekerheid te krijgen. In sommige gevallen kan een MRI-scan van de hersenen nodig zijn om te controleren of de ruggenmergtumor een uitzaaiing is van een hersentumor.
Wanneer een operatie wordt overwogen, wordt er altijd een aanvullend neurofysiologisch onderzoek uitgevoerd, met behulp van MEP (Motor Evoked Potentials) en SSEP (Somatosensory Evoked Potentials). Deze onderzoeken, uitgevoerd op de afdeling neurologie, helpen bij het monitoren van de zenuw- en spierfunctie tijdens de operatie. MEP meet de elektrische activiteit in spieren, terwijl SSEP de reactie van het zenuwstelsel op externe stimuli evalueert. Het doel is om de neurologische functie te bewaken en mogelijke complicaties tijdens de ingreep te identificeren.
Behandeling van een ruggenmergtumor
Om het type ruggenmergtumor vast te stellen, wordt meestal een weefselmonster genomen via een kleine operatie of met een naald en lokale verdoving. Indien de tumor druk uitoefent op weefsel, kan deze operatief worden verwijderd. Soms is het noodzakelijk om de wervelkolom te verstevigen of te reconstrueren. De eerste stap is een ingreep om de tumor zo veel mogelijk te verwijderen, na overleg met oncologen, -neurologen en -radiotherapeuten.
Afhankelijk van het type tumor en de hoeveelheid die tijdens de ingreep is verwijderd, kan chemotherapie en/of radiotherapie nodig zijn als nabehandeling. De beslissing hierover wordt genomen in samenspraak met het behandelend medisch team, rekening houdend met de specifieke kenmerken van de tumor en je gezondheid. Het behandelplan wordt zorgvuldig afgestemd om een zo goed mogelijk resultaat te bereiken en mogelijke bijwerkingen te beperken.
Prognose
De vooruitzichten van een ruggenmergtumor varieert sterk en wordt bepaald door factoren zoals je leeftijd, je algehele gezondheid en de aard van de tumor. Denk hierbij aan of de tumor goedaardig of kwaadaardig is en of het om een primaire of metastatische tumor gaat. Een vroege diagnose en behandeling leiden over het algemeen tot een beter resultaat. Als je symptomen ervaart, zoals toenemende rugpijn, vooral ’s nachts, is het belangrijk om snel medisch advies in te winnen en een afspraak te maken met je husiarts.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een ruggenmergtumor, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
