Beklierde ogentroost: geneeskracht en gezondheidsvoodelen

Last Updated on 20 mei 2024 by M.G. Sulman

Beklierde ogentroost (Euphrasia officinalis) staat bekend om zijn geneeskrachtige eigenschappen. Het wordt van oudsher gebruikt voor de behandeling van verschillende aandoeningen. Volgens de signatuurleer, een niet-wetenschappelijke theorie die stelt dat uiterlijke kenmerken van planten overeenkomen met delen van het menselijk lichaam waarvoor ze kunnen worden gebruikt, leek de bloem van ogentroost met zijn paarse en gele stippen en streepjes sterk op een ziek oog. Dit leidde tot het gebruik ervan bij oogontstekingen. Daarnaast wordt ogentroost ook toegepast bij hoofdpijn en maagpijn. Een aftreksel van deze plant, ofschoon bitter van smaak, werd gebruikt bij hoest en keelpijn vanwege zijn samentrekkende effect op het slijmvlies. Ook werd ogentroost soms gebruikt bij vergeetachtigheid. Deze veelzijdige toepassingen maken van beklierde ogentroost een waardevol kruid in de traditionele geneeskunde.

Overzicht van de beklierde ogentroost (weide-ogentroost)

Wetenschappelijke naam: Euphrasia rostkoviana (synoniem: Euphrasia officinalis)
Familie: Bremraapfamilie (Orobanchaceae)
Status: Zeer zeldzaam, sterk afgenomen in aantal, wettelijk beschermd sinds 1 januari 2017 (Wet Natuurbescherming)

Verspreiding

• Nederland: Staat op de Rode Lijst van planten
• Frankrijk: Komt voor in vrijwel heel het land, behalve in het Middellandse Zeegebied
• Overige Europa: Duitsland, Oostenrijk, Schotland, en andere delen van Europa

Eigenschappen

• Halfparasiet: Beklierde ogentroost is een halfparasiet op grassen en cypergrassen. De wortels halen water en zouten uit de wortels van andere planten, terwijl de plant zelf ook in staat is tot fotosynthese.
• Habitat: Komt voor in grasland op kalkhoudende grond.

Uiterlijke kenmerken

• Levenscyclus: Eenjarige plant
• Hoogte: 10-25 cm
• Beharing: Bezit veel lange klierharen
• Bloeitijd: Mei tot september
• Bloemen: Witte bloemen met vaak een lichtpaarse bovenlip en een gele vlek op de onderlip

Bescherming en behoud

De beklierde ogentroost is wettelijk beschermd sinds 1 januari 2017 onder de Wet Natuurbescherming in Nederland, wat betekent dat er maatregelen genomen zijn om deze soort te beschermen en te behouden, gezien de aanzienlijke afname in aantal en zeldzaamheid.

Ecologische rol

Als halfparasiet speelt de beklierde ogentroost een specifieke rol in zijn ecosystemen. Het parasiteren op grassen en cypergrassen kan invloed hebben op de vegetatiesamenstelling van graslanden, vooral op kalkhoudende gronden waar deze plant voorkomt.

Beklierde ogentroost zit vol geneeskracht en gezondheidsvoordelen

Ogentroost is een plant waarvan de bovengrondse delen gebruikt worden voor het maken van medicijnen. De plant wordt vooral via de mond ingenomen voor diverse medische aandoeningen, maar het kan ook rechtstreeks op het oog worden aangebracht ter behandeling van oogproblemen.

Gebruik van ogentroost

Oraal gebruik:

• Gezwollen neusgangen
• Allergieën
• Hooikoorts
• Verkoudheid
• Bronchiale aandoeningen
• Sinusitis
• Kanker
• Hoest
• Conjunctivitis (roze ogen)
• Oorpijn
• Epilepsie
• Hoofdpijn
• Heesheid
• Ontstekingen
• Geelzucht
• Loopneus
• Huidaandoeningen
• Keelpijn

Oogtoepassing:

• Conjunctivitis
• Blefaritis
• Oogvermoeidheid
• Ontsteking van bloedvaten, oogleden, en bindvlies
• Preventie van slijm- en slijmvliesontsteking van de ogen

Voedingsmiddelen:

• Als smaakstof

Werking

Bepaalde stoffen in ogentroost hebben een samentrekkende werking en doden bacteriën.

Toepassingen en effectiviteit

Er is onvoldoende bewijs om de effectiviteit van ogentroost voor veel toepassingen te beoordelen. Vroeg onderzoek suggereert enige effectiviteit bij de behandeling van conjunctivitis met specifieke oogdruppels, maar meer onderzoek is nodig voor andere aandoeningen zoals ontstoken neusgangen, sinussen, verkoudheid, allergieën, hoest, oorpijn, en hoofdpijn.

Bijwerkingen

• Mogelijk veilig bij orale inname voor de meeste mensen.
• Mogelijk onveilig bij rechtstreeks gebruik op het oog, met risico op infectie.
• Bijwerkingen van ogentroosttinctuur kunnen zijn: verwarring, hoofdpijn, tranen, jeuk, roodheid, problemen met gezichtsvermogen, niezen, misselijkheid, kiespijn, obstipatie, hoesten, ademhalingsproblemen, slapeloosheid, zweten.

Speciale voorzorgsmaatregelen en waarschuwingen

• Zwangerschap en borstvoeding: Onvoldoende betrouwbare informatie, dus gebruik vermijden.
• Diabetes: Kan de bloedsuikerspiegel verlagen. Monitor bloedsuikerspiegel zorgvuldig.
• Chirurgie: Kan de bloedsuikerspiegel verstoren. Stop met gebruik minstens 2 weken voor een operatie.

Interacties

• Medicijnen voor diabetes: Kan bloedsuikerspiegel te veel verlagen in combinatie met diabetesmedicijnen zoals glimepiride, glyburide, insuline, pioglitazon, rosiglitazon, chloorpropamide, glipizide, tolbutamide. Overleg met zorgverlener is noodzakelijk.

Dosering

De juiste dosering van ogentroost varieert afhankelijk van factoren zoals leeftijd, gezondheid en specifieke omstandigheden. Er is onvoldoende wetenschappelijke informatie voor het bepalen van een geschikt doseringsbereik. Volg altijd de aanwijzingen op productetiketten en raadpleeg een gezondheidsprofessional voor gebruik.

De Gezondheidsvoordelen van ogentroost: Een wetenschappelijk overzicht

Ogentroost (Euphrasia officinalis) is een kruid dat rijk is aan verschillende gunstige plantenstoffen, waaronder flavonoïden zoals luteoline en quercetine, en iridoïden zoals aucubine. Deze stoffen spelen een rol in de remming van mestcellen, die histamine vrijgeven – een verbinding die allergische symptomen zoals een loopneus en tranende ogen veroorzaakt.

Antihistamine eigenschappen

• Luteoline en Quercetine: Deze flavonoïden staan bekend om hun antihistamine eigenschappen. Hierdoor kan ogentroost traditioneel worden gebruikt bij de behandeling van seizoensgebonden allergieën of hooikoorts. Hoewel er nog geen studies zijn die de effectiviteit hiervan hebben getest, suggereren de eigenschappen van deze stoffen potentieel voordeel.

Iridoïden en hartgezondheid

• Aucubine: Een in-vitro studie toonde aan dat aucubine helpt bij het verminderen van littekenvorming van hartweefsel onder schadelijke omstandigheden, zoals na een hartaanval. Dit kan het pompvermogen van het hart verbeteren door oxidatieve schade veroorzaakt door vrije radicalen te verminderen. Dierstudies, zoals een muizenstudie, ondersteunen deze bevindingen, maar er is meer onderzoek bij mensen nodig om de effectiviteit en veiligheid te bevestigen.

Verlichting van oogirritatie

• Traditioneel gebruik: Ogentroost wordt traditioneel gebruikt bij de behandeling van oogproblemen bij zowel dieren als mensen.
• Onderzoek: Een in-vitro studie toonde aan dat extracten van ogentroost ontstekingen in menselijke hoornvliescellen hielpen beheersen. Een andere studie vond dat oogdruppels met ogentroost en kamille de hoornvliescellen beschermden tegen door de zon veroorzaakte ontsteking en schade.
• Klinische studie: Een studie bij 65 volwassenen met oogontsteking gebruikte oogdruppels met gelijke hoeveelheden ogentroost- en rozenextracten drie keer per dag. Ongeveer 81% van de deelnemers ervoer binnen 6-14 dagen volledige verlichting van roodheid, zwelling, branderigheid en kleverige afscheidingen. De bijdrage van ogentroost is echter onduidelijk omdat het samen met een andere plant werd getest en er geen controlegroep was.

Andere mogelijke gezondheidsvoordelen

• Ondersteuning van de huidgezondheid: Een in-vitro studie toonde aan dat ogentroost huidcellen hielp beschermen tegen zonneschade door vrije radicalen te bestrijden, wat kan bijdragen aan het verminderen van rimpels en het risico op huidkanker.
• Verlaging van de bloedsuikerspiegel: Bij ratten met diabetes die een oraal extract van ogentroost kregen, daalde de nuchtere bloedsuikerspiegel met 34% binnen 2 uur. Dit effect werd niet gezien bij ratten zonder diabetes.
• Verzachting van verkoudheden en hoest: Ogentroost wordt traditioneel gebruikt om ontstekingen door verkoudheden, hoest en bijholteontstekingen te behandelen. Dit doel is echter niet uitgebreid bestudeerd.
• Bestrijding van schadelijke bacteriën: In-vitro studies suggereren dat plantenstoffen in ogentroost de groei van bepaalde bacteriën kunnen remmen, zoals Staphylococcus aureus en Klebsiella pneumoniae, die betrokken zijn bij ooginfecties.
• Bescherming van de lever: Dier- en in-vitro studies suggereren dat aucubine de lever kan beschermen tegen schade door vrije radicalen, bepaalde toxines en virussen.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over de geneeskracht van beklierde ogentroost, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.