Last Updated on 31 augustus 2023 by M.G. Sulman
Alsemambrosia (Ambrosia artemisiifolia) is een eenjarige plant, behorende tot de composietenfamilie. Deze plant komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika en wordt beschouwd als een invasieve soort in andere gebieden. In Nederland hefet de plant zich permanent gevestigd. Het heeft zich aangepast aan de bestaande vegetatie. Alsemambrosia is niet eetbaar. De plant is dus niet geschikt voor consumptie en tijdens de bloeiperiode is deze zeer giftig. De plant produceert grote hoeveelheden pollen die ernstige allergische reacties en in extreme gevallen zelfs astma kunnen veroorzaken. Als de plant per ongeluk wordt gegeten, kan dit leiden tot spijsverteringsproblemen en gevoeligheid voor licht. Er wordt gezegd dat ambrosia ook diverse medicinale eigenschappen heeft. Het kan worden gebruikt als samentrekkend middel, antisepticum, braakmiddel, verzachtend middel en koortsverdrijvend middel.
Wat is de alsemambrosia?
De alsemambrosia is een eenjarige plant uit de composietenfamilie (Compositae of Asteraceae). 10 andere planten uit de composietenfamilie zijn:
- Madeliefje (Bellis perennis)
- Zonnebloem (Helianthus annuus)
- Paardenbloem (Taraxacum officinale)
- Margriet (Leucanthemum vulgare)
- Kamille (Matricaria chamomilla)
- Korenbloem (Centaurea cyanus)
- Aster (Aster spp.)
- Goudsbloem (Calendula officinalis)
- Jacobskruiskruid (Senecio jacobaea)
- Geelgroene vrouwenmantel (Alchemilla xanthochlora)
Oorspronkelijk is deze plant afkomstig uit Noord-Amerika en is thans een invasieve exoot op wereldwijde schaal. De alsemambrosia is waarschijnlijk ooit via vogelvoer in Nederland terechtgekomen. Kan andere planten in de omgeving belemmeren vanwege de stof coronopiline die het uitscheidt. Dit bemoeilijkt de groei van andere planten. Heeft zich al langere tijd gevestigd in Nederland en is aanwezig in de vegetatie. Deze exoot produceert allergene pollen tijdens de bloei, wat ernstige allergische reacties en astma kan veroorzaken.
De alsemambrosia is giftig en zeker niet geschikt voor consumptie.
De plant heeft wel medicinale eigenschappen, zoals samentrekkend, antiseptisch, braakopwekkend, verzachtend en koortsverdrijvend.
Naamgeving
“Ambrosia” is afkomstig van het Griekse woord voor “voedsel voor de goden,” wat werd verondersteld hen onsterfelijkheid te geven. “Artemisia” kan voortkomen uit het Griekse woord “artemis,” wat verwijst naar gezond / gezondheid of frisheid, mogelijk vanwege het gebruik van de plant in de geneeskunde. Het kan echter ook verbonden zijn met Artemis, de Griekse godin van geboorte en vrouwen, omdat de plant werd ingezet bij vrouwenziektes. “Artemisiifolia” verwijst naar het bladachtige karakter van de artemisiaplant.
Kenmerken
10 kenmerken van de alsemambrosia:
- Grootte en Groei: Een forse eenjarige plant die kan groeien tot 150 cm hoog. Het heeft een stevige centrale stengel en zijtakken.
- Bladstand en Vorm: De bladeren hebben een tegenovergestelde basisstand en verspreiden zich in de richting van de bloeiwijze. Ze zijn enkel of meestal dubbel veerdelig met lancetvormige slippen en lange stelen.
- Bloemstructuur: De plant is eenhuizig, met veel mannelijke bloemen op de takken en minder vrouwelijke bloemen aan de basis van de bloeiwijze in de bladoksels.
- Bloemhoofdjes: Mannelijke bloemhoofdjes zijn klein, 3 tot 5 mm groot, groen van kleur en groeien in aarvormige trossen. Vrouwelijke bloemhoofdjes zijn éénbloemig en onopvallend.
- Bevruchting en Allergie: Bevruchting gebeurt door de wind, waarbij mannelijke bloemen veel allergene pollen produceren die hooikoorts veroorzaken. De late bloei kan het hooikoortsseizoen met één tot twee maanden verlengen.
- Zaden en Verspreiding: De zaden zijn kleine nootjes die zich via tandjes hechten aan dierenvachten en zo verspreid worden.
- Verwarring met Andere Planten: Als de alsemambrosia niet in bloei staat, kan verwarring ontstaan met inheemse planten zoals bijvoet, absintalsem, boerenwormkruid of Phacelia.
- Bladseizoen: Het blad is zomergroen.
- Levensvorm: De plant wordt geclassificeerd als een therofyt, een eenjarige plant.
- Herkomst en Indigeniteit: Afkomstig uit Noord-Amerika, het is een neofyt en wordt beschouwd als een invasieve exoot.
De schrik van hooikoortspatiënten
De alsemambrosia is een plant die gevreesd wordt door mensen met hooikoorts. Ieder jaar wordt in Nederland door verschillende organisaties opgeroepen om deze planten ‘met wortel en tak’ uit tuinen te verwijderen vóórdat ze gaan bloeien. In augustus zal deze plant gaan bloeien. Het verspreidt dan grote hoeveelheden pollen. Dit kan ernstige symptomen veroorzaken bij mensen die allergisch zijn voor dit specifieke type pollen. Er zijn hier te lande aanzienlijk veel mensen die hier last van hebben. Grofweg 1 miljoen Nederlanders hebben in meer of mindere mate last van allergieën voor kruidenpollen, waaronder die van de alsemambrosia.
Hoewel er tegenwoordig een verbod geldt op het gebruik van alsemambrosia-zaden in vogelvoer, kunnen de zaden tot wel veertig jaar kiemkrachtig blijven. Dit betekent dat de plant soms nog steeds in tuinen kan opkomen.
De alsemambrosia komt niet erg vaak voor in Nederland, maar is wel over het hele land wijdverspreid. waar het plantje groeit en bloeit, veroorzaakt het problemen. Het verlengt bovendien het hooikoortsseizoen. Dat komt doordat dez deze plant tot oktober blijft bloeien. Hierdoor wordt het hooikoortsseizoen met zeker twee maanden verlengd. Erg vervelend voor hooikoortspatiënten. Dat spreekt voor zich.
Ook dieren kunnen er last van krijgen. Honden kunnen bijvoorbeeld, net als mensen, allergisch reageren op de pollen van de alsemambrosia. Als je hond hier gevoelig voor is, dan kunnen de allergenen in de pollen van de alsemambrosia ontstekingen en irritatie van de ogen veroorzaken. Dit kan zich uiten in symptomen zoals roodheid, jeuk, tranende ogen en zelfs ontstekingen.
Reeds in 1923 was bekend dat je allergisch kunt zijn voor de pollen van deze plant:
Als je bijvoorbeeld deze plant in je tuin aantreft, is het raadzaam om de plant te verwijderen voordat hij begint te bloeien. Gebruik handschoenen om te voorkomen dat je een eventuele allergische reactie op je huid krijgt. Gooi de verwijderde plant in het restafval in plaats van op de composthoop of in de groene bak. Hiermee voorkom je dat de plant zich herstelt en zich elders nestelt.
Is alsemambrosia geneeskrachtig?
Hoewel veel mensen last hebben van hooikoortsklachten door alsemambrosia, heeft het ook medicinale voordelen. Je kunt het gebruiken als een antisepticum, zowel inwendig als uitwendig. Dan moet je er natuurlijk niet allergisch voor zijn!
Er wordt gezegd dat alsemambrosia veel medicinale voordelen heeft; het kan worden gebruikt als samentrekkend middel, antisepticum, braakmiddel, verzachtend middel en koortsverlagend of koortsverdrijvend middel.
Herbalisten gebruiken de plant om misselijkheid, menstrueel ongemak en koorts te verlichten, en sommige indianenstammen gebruikten de wortel van de plant gebruikt om thee te maken die laxerend werkt.
Het sap van geplette ambrosia-bladeren kan worden aangebracht op insectenbeten of uitslag van gifsumak om irritatie te verzachten.
Is alsemambrosia eetbaar?
Neen, alsemambrosia is niet eetbaar. Tijdens de bloeiperiode geven ze zere veel allergene pollen vrij, wat ernstige allergische reacties en zelfs astma kan veroorzaken bij mensen die er allergisch voor zijn. Als je per ongeluk alsemambrosia consumeert, kan dit spijsverteringsproblemen en gevoeligheid voor licht veroorzaken.
Als je een pollenallergie hebt, zoals allergie voor alsemambrosiapollen, dan kun je last kunnen krijgen van het Oral Allergy Syndrome (OAS). OAS staat ook wel bekend als pollen-voedselallergiesyndroom. Het treedt op wanneer eiwitten in bepaalde voedingsmiddelen vergelijkbaar zijn met de eiwitten in pollen, wat leidt tot kruisreacties en allergische symptomen. Het pollen-voedselallergiesyndroom komt vooral voor bij mensen die last hebben van hooikoorts. Dit komt omdat de structuur van het stukje stuifmeelkorrel (het allergeen) van een gras- of boompol waarop je overgevoelig reageert, overeenkomt met de eiwitstructuur van het fruit of de peulvrucht.
Mensen die allergisch zijn voor de pollen van de alsemambrosia, kunnen last krijgen van OAS wanneer ze voedingsmiddelen eten die verwant zijn aan de composietenfamilie, zoals wortels, selderij, meloenen, zonnebloempitten, etc. De symptomen zijn jeuk, tintelingen of zwelling van de lippen, tong, mond of keel. Deze klachten treden binnen een kwartier na het contact op. De reactie verdwijnt vaak binnen het uur.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over de alsemambrosia, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
