Last Updated on 17 juli 2023 by M.G. Sulman
Korenbloem is een lid van de composietenfamilie en staat bekend om zijn levendige blauwe bloemen. Het is een robuuste en kruidachtige eenjarige plant die groeit tot een hoogte van 20 tot 85 cm met een grijsgroene, slanke en distaal vertakte stengel. Korenbloem is in staat om de kleur vast te houden, zelfs als het gedroogd is. De bloemblaadjes van de korenbloem zijn gezond en eetbaar en voegen een licht bittere smaak toe aan gerechten. Hierdoor zijn ze bijzonder lekker in verschillende toepassingen, zoals kruidenthee, salades, kruidenboter en kwarkgerechten. Korenbloemen zijn ook zeer geschikt voor decoratie in thee, gerechten en gebak. Bovendien heeft de plant geneeskrachtige toepassingen.
Wat is de korenbloem?
De korenbloem, wetenschappelijk bekend als Centaurea cyanus L., behoort tot de composietenfamilie. Het is een der zeldzame soorten binnen deze familie. Een aantal andere soorten uit de Composietenfamilie:
- Kamille (Matricaria chamomilla)
- Zonnebloem (Helianthus annuus)
- Paardenbloem (Taraxacum officinale)
- Madeliefje (Bellis perennis)
- Chrysant (Chrysanthemum)
- Aster (Aster)
- Goudsbloem (Calendula officinalis)
- Margriet (Leucanthemum vulgare)
- Guldenroede (Solidago)
- Cichorei (Cichorium intybus)
De korenbloem of wilde korenbloem is een eenjarige plant. In vroegere tijden, toen er nog weinig of geen onkruidbestrijdingsmiddelen werden gebruikt in de landbouw, kwam de Korenbloem, samen met de klaproos, veel voor op akkers met lichtere grond.
De plant groeit rechtop en heeft bladeren die direct aan de stengel zitten. Aan de bovenkant van de stengel zijn de bladeren zeer smal, vaak niet breder dan een halve centimeter. Ze zijn bedekt met dunne haartjes aan de bovenzijde en zijn kaal aan de onderkant. De planten groeien tot een hoogte van 30-60 cm en bloeien voornamelijk in de zomer, van juni tot augustus. De bloemen van de Korenbloem hebben een trompetvorm met driehoekige slippen en zijn opvallend diepblauw van kleur, wat heeft geleid tot de benaming “korenbloemenblauw”. De basis van de buisvormige bloemen is paars van kleur.
De korenbloem gedijt het beste in lichte omstandigheden en houdt niet van vochtige grond. Hij groeit op zandige, lemige of kalkhoudende bodems.
Synoniemen
De korenbloem staat ook bekend als de wilde korenbloem, blauwbloem, roggebloem, tremse em tremske. De laatste twee namen zijn oude benamingen van de korenbloem in Drenthe en Overijssel.1Ingezonden.. “Provinciale Drentsche en Asser courant”. Assen, 16-03-1893. Geraadpleegd op Delpher op 15-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMDA03:000099833:mpeg21:p003
Kenmerken van de korenbloem
Kenmerken van de korenbloem zijn:
- Composietenfamilie
- Zeldzame soort
- Vroeger veel voorkomend in akkers
- Stijf rechtop groeiend
- Zittende bladeren aan de stengel
- Bovenste bladeren smal (max. 0,5 cm breed)
- Spinnewebachtig behaarde bovenzijde van bladeren
- Kale onderzijde van bladeren
- Onderste bladeren veerspletig en smal
- Spinnewebachtig behaarde bladeren onderin
- Hoogte van 30-60 cm
- Zomerbloeier
- Trompetvormige straalbloemen met driehoekige slippen
- Opvallende diepe blauwe kleur
- Voet van de buisbloempjes is paars
- Natuurlijke bloeiperiode: juni-augustus
- Lichtminnend en vochtmijdend
- Groeit op zandige, lemige of kalkhoudende bodems
Voer voor insecten en vogels
Het stuifmeel van de korenbloem wordt door verschillende insectensoorten gebruikt. Vooral insecten van de ordes Hymenoptera (vliesvleugeligenen) en Diptera (tweevleugeligen) worden door de bloem aangetrokken. Enkele voorbeelden van insectensoorten die worden aangetrokken door het stuifmeel van de korenbloem zijn:
- Honingbijen (Apis mellifera)
- Hommels (Bombus spp.)
- Verschillende soorten solitaire bijen, zoals metselbijen en behangersbijen
- Sommige vlindersoorten, zoals de kleine vos (Aglais urticae) en de distelvlinder (Vanessa cardui)
- Zweefvliegen (Syrphidae)
- Verschillende soorten vliegen (Diptera), waaronder bloemvliegen en vleesvliegen
De nectar van de korenbloem is erg zoet met een suikergehalte van 34%.2Wikipedia. Centaurea cyanus. https://en.wikipedia.org/wiki/Centaurea_cyanus (ingezien op 15-7-2023)
De zaden van de korenbloem zijn een van de favoriete etenswaren van de putter of distelvink (Carduelis carduelis).
Werkzame stoffen in de korenbloem en hun werking
Van de korenbloem wordt met name de bloem gebruikt voor medicinale aanwendingen.
- Flavonoïden: antioxidante eigenschappen.
- Anthocyanen: verantwoordelijk voor intense blauwe kleur.
- Alkaloïden: diverse biologische activiteiten.
- Saponinen: ontstekingsremmend, antimicrobieel.
- Tannines: samentrekkende eigenschappen.
- Fenolzuren: antioxidante werking.
- Essentiële oliën: karakteristieke geur, mogelijke biologische activiteit.
- Cyanine: blauwe kleurstof in korenbloem.
- Polysacchariden: complexe koolhydraten, mogelijke rol in immuunmodulatie en ontstekingsremming.
- Looistoffen: plantaardige verbindingen, samentrekkende eigenschappen, ontstekingsremmend, weefselbeschermend.
- Fytosterolen: plantaardige stoffen vergelijkbaar met cholesterol, mogelijk gunstige effecten op gezondheid, zoals verlagen cholesterolgehalte.
- Caffeoylzuurderivaten: antioxidanten, mogelijke ontstekingsremmende werking.
- Coumarines: verbindingen met antistollings- en ontstekingsremmende activiteit.
- Terpenoïden: diverse verbindingen met biologische activiteit, zoals antimicrobiële, ontstekingsremmende en antitumorale eigenschappen.
- Vitamine C: antioxidant, versterkt immuunsysteem, beschermt tegen vrije radicalen.
- Calcium: gezonde botten en tanden, spiercontractie, zenuwsignalering.
- Kalium: vochtbalans, bloeddrukregulatie, ondersteunt hartfunctie.
- Magnesium: energieproductie, spier- en zenuwfunctie, botgezondheid.
- IJzer: vorming rode bloedcellen, zuurstoftransport.
- Zink: enzymatische processen, immuunsysteem, celgroei.
- Fosfor: gezonde botten en tanden, energieproductie, celgroei.
- Carotenoïden: bescherming ogen, gezonde huid.
Korenbloem is gezond en zit vol geneeskracht
Ontstekingsremmende, antioxidatieve en antimicrobiële werking
Korenbloemen hebben sterke ontstekingsremmende, antioxiderende en antimicrobiële eigenschappen die hun geneeskrachtige waarde verklaren. Een van de krachtige verbindingen in deze bloemen is anthocyanine, een type flavonoïde met antioxiderende en ontstekingsremmende eigenschappen.
Een kruideninfusie is een aftreksel van kruiden, dat als kruidenthee bereid wordt. Als kruideninfusie helpt korenbloem bij het kalmeren van maagzweren en versnelt het de genezing van zweertjes in de mond (aften) en bloedend tandvlees. Sterkere infusies van de korenbloem worden gebruikt om urineweginfecties te behandelen, de lever te ontgiften en kwalen zoals verkoudheid en griep af te weren.
Tannines zijn stoffen die in planten voorkomen en helpen bij de verdediging tegen vraat door dieren. De tannines in de korenbloem helpen bij het binden van eiwitten, waardoor het een probaat wondbehandelingsmiddel is. Bovendien helpen de antiseptische eigenschappen bij het voorkomen van wondinfectie, terwijl het stollingsvermogen helpt bij het stelpen van bloedingen in open wonden. Korenbloem heeft een samentrekkende werking en stimuleert daardoor de wondgenezing.
Huidsverzorgende werking
Blauwe korenbloem kan als tonicum worden gebruikt en is goed voor alle huidtypes, ook de gevoelige huid. Het helpt bij het behandelen van huiduitslag en ontstekingen op de huid. Daarnaast verfrist en verstevigt het de huid,. Een geconcentreerde infusie van de bloemhoofdjes van de korenbloem wordt ook gebruikt om de hoofdhuid te wassen en roos te verwijderen. Ook wordt het gebruikt bij eczeem.
Oogzorg
De korenbloem heeft milde adstringerende en verzachtende eigenschappen. Het is vooral gunstig voor gevoelige en dunne huid, zoals rond de ogen.
Korenbloembloemenextracten zijn geweldig voor het verlichten van gezwollen, vermoeide ogen en conjunctivitis. Om deze problemen te verlichten, bevochtig je een aantal wattenschijfjes met het extract en legt je ze een paar minuten op je gesloten ogen. Wanneer je de wattenschijfjes verwijdert, zal de verbetering duidelijk zijn.
Het kruid heeft een ontstekingsremmende werking en wordt daarom in de fytotherapie gebruikt voor de volgende indicaties:
- Conjunctivitis (oogbindvliesontsteking)
- Blefaritis (ooglidrandontsteking)
- Hordeolum (strontje)
De adstringerende eigenschappen van de korenbloem helpen bij het samentrekken van weefsel, terwijl de verzachtende eigenschappen zorgen voor een kalmerend effect. De ontstekingsremmende werking kan verlichting bieden bij ontstekingsgerelateerde oogklachten.
Bloemblaadjes zijn eetbaar
De bloemblaadjes van de korenbloem zijn eetbaar en worden gebruikt om thee van te maken en om een smaakimpuls te geven aan verschillende gerechten. Je kunt ze gebruiken in salades, kwarkgerechten en smeersels zoals kruidenboter. De levendige blauwe kleur van de korenbloemblaadjes vormen ook een visueel aantrekkelijk element in culinaire presentaties. Het visueel aantrekkelijk maken van gerechten is een belangrijk aspect in de culinaire wereld.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over de korenbloem. Of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
