Last Updated on 24 februari 2023 by M.G. Sulman
Zwangerschapsstruma is een vorm van struma of schildkliervergroting die kan optreden tijdens de zwangerschap. Het wordt veroorzaakt door de toename van het hormoon hCG (humaan choriongonadotrofine) in het bloed, dat wordt geproduceerd door de placenta en dat de schildklier kan stimuleren. Een vergrote schildklier tijdens de zwangerschap kan soms ook wijzen op een schildklierprobleem, zoals een jodiumtekort of een overactieve schildklier. Het is daarom belangrijk dat zwangere vrouwen hun schildklierfunctie laten controleren door hun arts en eventuele afwijkingen laten behandelen.
Zwangerschapsstruma
Zwangerschapsstruma komt relatief vaak voor, vooral bij vrouwen die jodiumdeficiëntie hebben of bij vrouwen met een familiegeschiedenis van schildklieraandoeningen. Het kan ook vaker voorkomen bij vrouwen die al een vergrote schildklier hebben of die een auto-immuunziekte hebben die de schildklier treft, zoals de ziekte van Hashimoto.
In de meeste gevallen verloopt een zwangerschapsstruma mild en veroorzaakt het geen symptomen. In sommige gevallen kan het evenwel leiden tot klachten zoals vermoeidheid, gewichtstoename, kouwelijkheid, haaruitval en een droge huid.
Een zwangerschapsstruma verdwijnt vaak vanzelf na de zwangerschap, zonder dat er behandeling nodig is. Het kan soms ook leiden tot hypothyreoïdie (een tekort aan schildklierhormonen) en is het nodig om medicijnen te nemen om de schildklierfunctie te reguleren. Het is alleszins verstandig dat vrouwen die tijdens de zwangerschap een vergrote schildklier ontwikkelen, dit bespreken met hun arts.
Oorzaken van een vergrote schildklier tijdens zwangerschap
Een vergrote schildklier tijdens de zwangerschap kan verschillende oorzaken hebben, waaronder:
Toename van het hormoon hCG
Een licht vergrote schildklier tijdens de zwangerschap is normaal. Dit komt doordat de schildklier meer hormonen produceert dan normaal om aan de verhoogde vraag te voldoen. Daarnaast kan de toegenomen bloedstroom naar de schildklier ook bijdragen aan een lichte vergroting.
Tijdens de zwangerschap produceert de placenta het hormoon humaan choriongonadotrofine (hCG), dat ervoor zorgt dat de productie van schildklierhormonen wordt verhoogd. Dit is van belang, aangezien schildklierhormonen essentieel zijn voor de ontwikkeling van het ongeboren kind en de zwangerschap zelf.
Jodiumtekort
Bij een jodiumtekort gaat de schildklier trager werken en opzwellen. Met name tijdens de zwangerschap kan dit een probleem vormen, aangezien jodium essentieel is voor de ontwikkeling van de hersenen van het ongeboren kindje.
Jodium is een belangrijk element dat nodig is voor de productie van schildklierhormonen in de schildklier. Een jodiumtekort leidt tot een verminderde productie van deze hormonen, wat uiteindelijk kan resulteren in een hypothyreoïdie. Dat is een te langzaam werkende schildklier.
Wanneer er te weinig schildklierhormonen in het lichaam zijn, kan de schildklier opzwellen in een poging om meer hormonen te produceren. Deze vergroting van de schildklier kan zichtbaar zijn als een zwelling in de hals.
Een jodiumgebrek kan worden voorkomen door jodiumrijk voedsel te eten, zoals zeewier, zuivel en vis, en door gejodeerd zout te gebruiken. In sommige gevallen kan jodiumsuppletie worden aanbevolen.
Tijdens de hele zwangerschap is jodium belangrijk voor de groei en hersenontwikkeling van je ongeboren kindje. Het is dan ook zorgwekkend dat veel zwangere vrouwen niet genoeg jodium binnenkrijgen, zelfs als ze supplementen gebruiken. Het is goed dat het RIVM anno 2023 een onderzoek is gestart naar de inname van jodium onder zwangere vrouwen.1RIVM. Jodium in Zwangere vrouwen Onderzoek (JOZO). https://www.rivm.nl/voedselconsumptiepeiling/voedingsstatusonderzoek/JOZO Hopelijk kan dit bijdragen aan meer bewustwording en kennis over het belang van voldoende jodiuminname tijdens de zwangerschap.
Zwangere vrouwen die zich zorgen maken over hun jodiuminname kunnen het beste advies vragen aan hun verloskundige of huisarts. Deze zorgverleners kunnen advies geven over de juiste dosering jodiumsupplementen en over voedingsmiddelen die rijk zijn aan jodium.
Auto-immuunziekten
Vrouwen met auto-immuunziekten die de schildklier treffen, zoals de ziekte van Hashimoto, kunnen een struma ontwikkelen tijdens de zwangerschap.
Symptomen zwangerschapsstruma
Een vergrote schildklier tijdens de zwangerschap hoeft lang niet altijd klachten te veroorzaken en dan kan het worden opgemerkt door een arts tijdens een lichamelijk onderzoek. Soms kun je wel symptomen ervaren, zoals:
- Gevoeligheid voor warmte of kou
- Vermoeidheid of zwakte
- Gewichtstoename
- Een snelle of onregelmatige hartslag
- Kortademigheid
- Gevoelens van angst of prikkelbaarheid
- Haaruitval
- Droge huid of droog haar
- Spierpijn of spierstijfheid
- Moeite met slikken
Deze symptomen kunnen te wijten zijn aan de vergrote schildklier zelf of aan eventuele veranderingen in de schildklierfunctie die kunnen optreden als gevolg van de vergroting.
Onderzoek en diagnose
Een vergrote schildklier tijdens de zwangerschap kan worden gediagnosticeerd met behulp van verschillende tests en onderzoeken, waaronder:
- Lichamelijk onderzoek: Een arts kan de schildklier palperen (voelen) en bepalen of deze vergroot is.
- Schildklierfunctietests: Bloedonderzoek kan de niveaus van schildklierhormonen (T3, T4) en schildklierstimulerend hormoon (TSH) meten om te bepalen of de schildklier te veel of te weinig hormonen produceert.
- Echografie: Een echografie van de schildklier zodat de grootte en structuur van de schildklier beoordeelt kan worden.
- Biopsie: In zeldzame gevallen kan een biopsie nodig zijn om te bepalen of er sprake is van een kwaadaardige tumor of een andere afwijking.
Behandeling
Meestal is een lichte toename van de schildklieromvang tijdens je zwangerschap geen reden tot bezorgdheid en is er geen behandeling nodig. De struma verdwijnt meestal vanzelf na de zwangerschap.
Als de schildklier zeer sterk vergroot is of er andere symptomen optreden, zoals hyperthyreoïdie of hypothyreoïdie, dan kan een behandeling wel nodig zijn. In sommige gevallen kan de vergroting van de schildklier leiden tot moeilijkheden met slikken of ademhalen, en in die gevallen zal de arts ook interveniëren.
In geval van een jodiumtekort kan jodiumsuppletie helpen om de schildklierfunctie te herstellen en de vergroting te verminderen. Als de schildklier te weinig hormonen produceert, kan de arts schildklierhormonen voorschrijven.
Zelfzorg
Zelfzorgmaatregelen die soelaas kunnen bieden bij een vergrote schildklier tijdens de zwangerschap, zijn:
- Een gezond dieet met voldoende jodium
- Voldoende rust en lichaamsbeweging
- Stressverminderingstechnieken toepassen
- Regelmatige medische controle door een arts of verloskundige
Prognose
Licht vergrote schildklier tijdens zwangerschap is normaal
Tijdens de zwangerschap stijgt het niveau van het hormoon hCG (humaan choriongonadotrofine) dat wordt geproduceerd door de placenta. Dit hormoon stimuleert de schildklier om meer schildklierhormonen te produceren. Daarnaast neemt de totale hoeveelheid schildklierhormonen in het lichaam toe, omdat er tijdens de zwangerschap meer eiwitten beschikbaar zijn die gebonden kunnen worden aan de schildklierhormonen.
Een lichte vergroting van de schildklier is een normaal verschijnsel tijdens de zwangerschap, omdat de schildklier harder werkt teneinde voldoende schildklierhormonen te produceren voor zowel de moeder als het ongeboren kind. Na de bevalling keert de schildklier meestal terug naar zijn normale grootte en functie. Het is echter belangrijk om eventuele veranderingen in de schildklierfunctie tijdens de zwangerschap op te volgen, aangezien schildklierproblemen tijdens de zwangerschap complicaties kunnen veroorzaken. Vrouwen die zwanger zijn of zwanger willen worden, moeten daarom regelmatig worden gecontroleerd op schildklierproblemen door hun arts.
Postpartum thyreoïditis
Bij acht op de honderd vrouwen keert de situatie na de zwangerschap echter niet terug naar normaal. Zij hebben last van postpartum thyreoiditis. Postpartum thyreoïditis is een aandoening waarbij de schildklier ontstoken raakt na de bevalling en overactief wordt, gevolgd door een periode van verminderde schildklierfunctie en mogelijk hypothyreoïdie (te traag werkende schildklier). Het kan worden veroorzaakt door een auto-immuunreactie, waarbij het immuunsysteem van het lichaam de eigen schildklier aanvalt.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een zwangerschapsstruma, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
