Vitamine B6-vergiftiging: symptomen, oorzaken en behandeling

Last Updated on 24 juni 2024 by M.G. Sulman

Als je lange tijd te veel vitamine B6 per dag binnenkrijgt, kan dat schadelijk zijn. Dit heet vitamine B6-vergiftiging. Het kan leiden tot aantasting van het zenuwstelsel. Dit wordt perifere neuropathie genoemd. Via normale voeding is het niet mogelijk om een teveel aan vitamine B6 binnen te krijgen. Vitamine B6-vergiftiging kan alleen gebeuren als je te veel vitaminesupplementen gebruikt. Controleer altijd het etiket van supplementen met vitamine B6, zodat je niet overdoseert en neem contact op met de huisarts bij klachten.

Wat is een vitamine B6-vergiftiging?

Vitamine B6-vergiftiging is een toestand warabij je teveel vitamine B6 binnenkrijgt. Dit kan leiden tot zenuwschade, met symptomen zoals tintelingen en gevoelloosheid in handen en voeten.

Bovengrenzen

Te veel vitamine B6 kan schadelijk zijn. De EFSA heeft bovengrenzen vastgesteld per leeftijd:

• 1-3 jaar: 3,2 mg per dag
• 4-6 jaar: 4,5 mg per dag
• 7-10 jaar: 6,1 mg per dag
• 11-14 jaar: 8,6 mg per dag
• 15-17 jaar: 10,7 mg per dag
• 18 jaar en ouder: 12 mg per dag

Voor volwassenen is de ADH 1,5 mg per dag. Gebruik niet meer dan 100% van de ADH in supplementen. Dit is veel lager dan de bovengrens.

Synoniemen

Synoniemen voor vitamine B6-vergiftiging zijn overdosis vitamine B6 en pyridoxine-toxiciteit of vitamine B6-toxiciteit.

Oorzaken van te veel vitamine B6

Te veel vitamine B6 kan optreden door overmatige inname van supplementen. Sporters en niet-sporters gebruiken soms supplementen om lichaamsprocessen te optimaliseren, zelfs zonder vitamine B6-tekort. Hoewel vitamine B6 wateroplosbaar is, kan langdurige hoge inname leiden tot een vergiftiging.

Symptomen van vitamine B6-vergiftiging

Symptomen van een teveel aan vitamine B6 zijn onder andere:

• Tintelingen in handen en voeten
• Gevoelloosheid
• Zenuwschade, ook bekend als perifere neuropathie

Een bekend voorbeeld is voormalig Olympisch kampioen Sven Kramer, die zenuwschade opliep door langdurige inname van te hoge doseringen vitamine B6. Deze schade kan ernstige gevolgen hebben en maanden of langer aanhouden.

Neurologische en spiergerelateerde symptomen:

• Tintelingen
• Schokjes
• Spierkrampen
• Spierspasmen
• Gevoelloze ledematen (dove vingers en tenen)
• Brandende voeten (burning feet)
• Sensorische polyneuropathie

Algemene symptomen:

• Vermoeidheid
• Weinig energie
• Moeite met bewegen
• Verminderde libido
• Lage bloeddruk
• Hartkloppingen
• Hoofdpijn en/of steken in het hoofd

Gastro-intestinale symptomen:

• Misselijkheid
• Overgeven
• Diarree
• Opgeblazen gevoel
• Snel vol zitten
• Verlies eetlust
• Maagpijn

Psychologische symptomen:

• Depressie en stemmingsproblemen (snel geïrriteerd, boos, chagrijnig, somber, verdrietig, neerslachtig)
• Concentratieproblemen
• Geheugenproblemen
• Slapeloosheid
• Veel en raar dromen

Andere symptomen:

• Zwaardere menstruatie
• Huidallergieën en acne
• Slecht werkend immuunsysteem
• Onverklaarbare kiespijn
• Pijnlijke kaken
• Tintelende en gevoelloze lippen en/of tong
• Overactieve schildklier (hyperthyreoïdie)
• Verminderd vermogen om lichaam en lichaamsdelen waar te nemen (proprioceptie)

Bij vermoeden van vitamine B6-vergiftiging is het cruciaal om tijdig een bloedonderzoek te laten doen en de waarden regelmatig te controleren. Dit helpt om verdere schade te voorkomen en de balans in het lichaam te herstellen.

Wat doet teveel vitamine B6?

Te veel vitamine B6 kan leiden tot zenuwschade en gevoelsstoornissen. Om dit te voorkomen, is het raadzaam om supplementen met vitamine B6 alleen te gebruiken als dat echt nodig is en niet meer dan de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid van 1,5 mg in te nemen.

Oorzaken van vitamine B6-vergiftiging

1. Langdurige overdosering
   • Neuropathie: Hoge inname kan schade aan sensorische en soms motorische neuronen veroorzaken.
   • Mechanisme: Pyridoxine is mogelijk toxisch voor ganglia, vooral de achterwortel van het ruggenmerg.
   • Kwetsbaarheid: Perifere zenuwcellen zijn kwetsbaar door de doorlaatbaarheid van bloedvaten; centrale zenuwcellen zijn beter beschermd.
2. Metabolisme en opname
   • Opname: Gebeurt in het duodenum (eerste deel dunne darm).
   • Uitscheiding en opslag: Een deel wordt via urine uitgescheiden, een ander deel wordt opgeslagen in spieren als PLP en PMP.
   • Eiwitmetabolisme: Belangrijk voor eiwitmetabolisme en stikstofoverdracht van aminozuren.
   • Bespreking: Een goed functionerend metabolisme en efficiënte opname zijn cruciaal voor het benutten van vitamine B6 in lichaamsprocessen. Problemen met opname of disbalans in opslag kunnen leiden tot zowel tekorten als vergiftiging.
3. Bacteriële disbalans
   • Darmflora: Gezonde darmflora is essentieel voor vitamine-opname.
   • Protonpompremmers (PPI): Deze kunnen de bacteriële balans verstoren, wat de opname van pyridoxine in de darmen vermindert. Dit kan leiden tot vitamine B6-tekorten of problemen met de verwerking ervan.
4. Voedingsbalans
   • Eiwit en B6 inname: Onevenwichtige inname kan vergiftiging veroorzaken. Een onevenwichtige verhouding tussen eiwit- en vitamine B6-inname kan leiden tot vergiftiging, omdat de verwerking van B6 nauw samenhangt met eiwitmetabolisme. Een gezond en evenwichtig dieet is derhalve belangrijk.
5. Genetische factoren
   • Gen-polymorfisme: Variaties in genen beïnvloeden de vitamine B6-status.
   • Onderzoek: Genvarianten (SNP’s) kunnen van invloed zijn op de efficiëntie van de vitamine B6-stofwisseling in het lichaam. Dit betekent dat sommige mensen gevoeliger kunnen zijn voor vitamine B6-vergiftiging of tekorten, afhankelijk van hun genetische make-up.
6. Hypofosfatasie
   • Genetische aandoening: Lage alkalische fosfatase leidt tot hoge B6-waarden, zelfs zonder suppletie.

Onderzoek en diagnose

Bloedonderzoek

Vitamine B6-vergiftiging kan worden vastgesteld via een bloedonderzoek. In Nederland liggen de referentiewaarden voor vitamine B6 tussen de 53 nmol/l en 200 nmol/l. Waarden onder 53 nmol/l en boven 200 nmol/l kunnen neurologische klachten veroorzaken.

Vitamine B6 wordt binnen 24 uur verwerkt in het lichaam, voornamelijk in de dunne darm, en het overschot verlaat het lichaam via de urine. Bij vitamine B6-vergiftiging moeten de bloedwaarden het eerste jaar om de drie maanden gecontroleerd worden om te zien of ze stabiliseren.

Differentiaaldiagnose (DD)

Bij het overwegen van de diagnose van vitamine B6-vergiftiging moeten ook andere mogelijke oorzaken van de symptomen worden overwogen, waaronder:

• Diabetes mellitus
• Auto-immuunziekten (bijv. lupus)
• Chronische leverziekte
• HIV/AIDS
• Hypothyreoïdie
• Ziekte van Lyme
• Lymfoom
• Monoklonale gammopathie
• Syfilis
• Porfyrie
• Geneesmiddelen
• Toxines, inclusief andere vitamines

Deze aandoeningen kunnen vergelijkbare symptomen veroorzaken en moeten worden uitgesloten door een arts.

Kan vitamine B6-vergiftiging worden teruggedraaid?

Ja, vitamine B6-vergiftiging kan worden teruggedraaid.

1. Direct stoppen: Stop onmiddellijk met het innemen van supplementen.
2. Duur van symptomen:
   • Milde symptomen: Deze verdwijnen sneller.
   • Ernstige symptomen: Deze kunnen langer duren.
3. National Institute of Health:
   • Dosisafhankelijk: Hogere doses veroorzaken ernstigere symptomen en langere hersteltijd.
   • Zelfoplossend: Symptomen verdwijnen meestal vanzelf als je stopt met supplementen.
4. Kritieke actie: Stop direct met supplementen bij vermoeden van vergiftiging.

Behandeling van vitamine B6-toxiciteit

• Geen specifieke behandeling: Er is geen specifieke behandeling of tegengif voor pyridoxine-toxiciteit.
• Stoppen met supplementen: Beëindig onmiddellijk de inname van supplementen zodra de diagnose is gesteld.
• Symptomatische behandeling: Behandel de symptomen die aanwezig zijn.
• Ondersteunende zorg:
  • Fysiotherapie: Kan nodig zijn voor blijvende of onomkeerbare symptomen.
  • Algemene zorg: De huisarts biedt ondersteuning voor verdere herstel en symptoombeheer.

Prognose

• Algemeen gunstig: Symptomen verdwijnen of verminderen meestal wanneer de overmatige inname van pyridoxine wordt gestopt.
• Neuropathie: Massieve blootstelling kan echter leiden tot langdurige invaliditeit of zelfs de dood.
• Herstel: Neurologische disfunctie verbetert na het stoppen met supplementen en lost meestal binnen zes maanden op.
• Onvolledig herstel: Sommige patiënten herstellen echter niet volledig.

Casus van een 73-jarige man

Deze casus uit de medische literatuur beschrijft een 73-jarige man met progressieve perifere neuropathie, veroorzaakt door vitamine B6-toxiciteit, ondanks een dagelijkse inname van slechts 6 mg via een multivitamine.¹Paluszny A, Qiu S. Vitamin B6 Toxicity Secondary to Daily Multivitamin Use: A Case Report. Cureus. 2023 Nov 14;15(11):e48792. doi: 10.7759/cureus.48792. PMID: 38098895; PMCID: PMC10720370. Perifere neuropathie is een aandoening waarbij de zenuwen in de ledematen, zoals de armen en benen, beschadigd raken, wat leidt tot gevoelloosheid, tintelingen, en pijn.

De 73-jarige man presenteerde zich met een driejarige geschiedenis van progressieve perifere neuropathie. Hij ervoer aanvankelijk gevoelloosheid in zijn benen, vooral ‘s nachts. Bij lichamelijk onderzoek waren zijn polsslag, spierkracht, reflexen, manier van lopen (gang) en mentale toestand normaal. Echter, zijn vibratiezin (het vermogen om trillingen te voelen) was verminderd in zijn linker enkel en hij had een verminderde monofilamentsensatie (het vermogen om lichte aanrakingen te voelen) in beide benen. Bloedonderzoeken waren normaal en eerdere onderzoeken leverden geen afwijkingen op.

In de maanden die volgden, verergerden zijn symptomen en ontwikkelde hij duizeligheid. Herhaalde evaluaties toonden een serum vitamine B6-niveau van 259,9 nmol/L, wat veel hoger is dan de referentiewaarden (de normaalwaarden). De patiënt had al meer dan tien jaar dagelijks een multivitamine met 6 mg vitamine B6 genomen, waarmee hij op advies van de arts moest stoppen. Hij at verder gezond en gevarieerd en er waren geen andere bronnen van vitamine B6. Na het stoppen van de multivitamine, meldde hij enige verlichting van zijn klachten.

‘Een boekje open over vitamine B6-vergiftiging’

In “Een boekje open over vitamine B6-vergiftiging” vertelt Emma W. Brouwer over haar ervaring met vitamine B6-vergiftiging. Ze is niet de enige die deze aandoening heeft opgelopen. Veel mensen worden nog steeds ziek door het slikken van te veel vitamine B6. Het boek benadrukt dat een vitamine B6-vergiftiging eenvoudig te voorkomen is, wat het des te schrijnender maakt.

Het Bijwerkingencentrum Lareb ontving in 2016 meer dan tachtig meldingen van klachten na het gebruik van te veel vitamine B6. Ondanks dat bekend is dat hoge doseringen vitamine B6 zenuwschade kunnen veroorzaken, blijven er meldingen komen zolang mensen niet goed geïnformeerd zijn en fabrikanten onbeperkte hoeveelheden vitamine B6 in supplementen mogen stoppen.

In het boek behandelt Brouwer de volgende onderwerpen:

• Hoe ontstaat een vitamine B6-vergiftiging?
• Wat zijn de symptomen?
• Hoe kun je ervan genezen?

Ze bundelde informatie en ervaringen van zichzelf en anderen om anderen te helpen en te waarschuwen. Zenuwschade door te veel vitamine B6 is een ernstig probleem dat voorkomen kan worden door betere informatie en regulering.

Reacties, vragen en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel over een vitamine B6-vergiftiging. Je kunt bijvoorbeeld tips geven of je ervaringen delen. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.