Last Updated on 24 maart 2024 by M.G. Sulman
Streptokokkenfaryngitis, ook bekend als streptokokkenkeel, is een ziekte die wordt veroorzaakt door bacteriën genaamd groep-A-streptokokken. Als je streptokokkenkeel hebt, is je keel en je amandelen (twee klieren achter in je mond) ziek. Soms kunnen je stembanden ook ziek zijn. Symptomen zijn onder andere koorts, keelpijn en opgezwollen klieren in je nek. Bij kinderen met keelpijn is ongeveer 37% van de gevallen streptokokkenkeel. Streptokokken kunnen zich verspreiden door dichtbij iemand te zijn die ziek is. Om te controleren of iemand streptokokkenkeel heeft, is een keelkweek nodig. Maar meestal kunnen artsen het ook herkennen aan de symptomen zonder dat onderzoek. Antibiotica kunnen helpen om iemand met streptokokkenkeel beter te maken.
Wat is streptokokkenkeel?
Streptokokkenkeel is een bacteriële infectie die ervoor kan zorgen dat je keel pijnlijk en kriebelig aanvoelt. Het veroorzaakt slechts een klein deel van de keelpijn.
Als het niet wordt behandeld, kan streptokokkenkeel complicaties veroorzaken, zoals nierontsteking of reumatische koorts. Reumatische koorts kan leiden tot pijnlijke en ontstoken gewrichten, een specifieke huiduitslag (erythema marginatum) of schade aan de hartkleppen.
Streptokokkenkeel komt het meest voor bij kinderen, maar het kan mensen van alle leeftijden treffen. Als jij of je kind tekenen of symptomen van streptokokkenkeel heeft, is het verstandig om je huisarts te raadplegen voor onderzoek en behandeling.
Symptomen van streptokokkenfaryngitis
De gewone tekenen van streptokokkenkeel of streptokokkenfaryngitis zijn:
- Keelpijn
- Koorts hoger dan 38 °C
- Pus in de keel
- Opgezwollen lymfeklieren
Andere symptomen die ook kunnen voorkomen zijn:
- Hoofdpijn
- Overgeven of misselijkheid
- Buikpijn
- Spierpijn
- Rode bultjes op het lichaam of in de mond of keel
Als je streptokokkenkeel krijgt, verschijnen deze symptomen meestal één tot drie dagen nadat je contact hebt gehad met iemand die ziek is.
Complicaties van strep-keel
Strep-keel kan serieuze problemen veroorzaken. Gelukkig kan behandeling met antibiotica het risico verminderen.
Verspreiding van de infectie
De strepbacteriën kunnen zich verspreiden en infecties veroorzaken in verschillende delen van het lichaam, zoals:
- Amandelen
- Sinussen (bijholten)
- Huid
- Bloed
- Middenoor
Ontstekingsreacties
Een strep-infectie kan leiden tot ontstekingsziekten, zoals:
- Roodvonk, dat is een infectie met streptokokken die gepaard gaat met een rode huiduitslag
- Ontsteking van de nieren (poststreptokokkenglomerulonefritis)
- Reumatische koorts, een ernstige ontsteking die het hart, gewrichten, zenuwstelsel en huid kan treffen
- Poststreptokokken reactieve artritis, wat betekent dat het gewrichten ontstoken raken na een streptokokkeninfectie
Men vermoedt dat er een verband is tussen een streptokokkeninfectie en een zeldzame aandoening genaamd PANDAS, die staat voor pediatrische auto-immuunneuropsychiatrische stoornis geassocieerd met groep A-streptokokken. Kinderen met deze aandoening kunnen verergerde symptomen ervaren van neuropsychiatrische aandoeningen zoals obsessief-compulsieve stoornis of ticstoornissen na een streptokokkeninfectie. Dit verband is anno 2024 echter nog niet bewezen en blijft onderwerp van discussie en onderzoek.
Oorzaak van streptokokkenkeel
Bacteriën veroorzaken streptokokkenkeel
Streptokokkenkeel is een infectie in de keel en amandelen die wordt veroorzaakt door bacteriën die groep A Streptococcus (groep A strep) worden genoemd.
Hoe je streptokokkenkeel krijgt
Groep A strep bacteriën zijn erg besmettelijk. Over het algemeen verspreiden mensen de bacteriën naar anderen via:
Respiratoire druppels
Groep A strep bacteriën leven vaak in de neus en keel. Mensen die geïnfecteerd zijn, verspreiden de bacteriën door te praten, hoesten of niezen. Dit creëert respiratoire druppels die de bacteriën bevatten.
Mensen kunnen ziek worden als ze:
- Respiratoire druppels inademen die de bacteriën bevatten
- Hun mond of neus aanraken nadat ze iets hebben aangeraakt met die druppels erop
- Hetzelfde bord, bestek of glas gebruiken als een persoon die geïnfecteerd is met de bacteriën
Direct contact
Mensen kunnen ook groep A strep bacteriën verspreiden van geïnfecteerde wonden op de huid. Andere mensen kunnen ziek worden als ze die wonden aanraken of in contact komen met vloeistof uit de wonden.
Risicofactoren voor keelontsteking
Er zijn een paar dingen die je risico op keelontsteking kunnen vergroten:
- Jonge leeftijd: Keelontsteking gebeurt het meest bij kinderen. Ze zijn er vatbaarder voor.
- Tijd van het jaar: Hoewel je het hele jaar door keelontsteking kunt krijgen, gebeurt het vaker in de winter en het vroege voorjaar. Dit komt omdat de bacteriën die het veroorzaken, zoals streptokokken, zich gemakkelijker verspreiden wanneer mensen dicht bij elkaar zijn, vooral in koude maanden wanneer iedereen binnen blijft.
Onderzoek en diagnose
Om te controleren of je keelontsteking hebt, gebruiken artsen meestal een van twee tests: een snelle streptokokkentest of een keelkweek. Beide tests beginnen met het afnemen van een uitstrijkje van jouw keel met een wattenstaafje.
Een snelle streptokokkentest geeft snel resultaten, maar kan minder nauwkeurig zijn dan een keelkweek, waarbij wordt gekeken of streptokokkenbacteriën groeien uit het afgenomen monster.
Als een snelle streptokokkentest negatief is bij jou terwijl je symptomen van keelontsteking hebt, kan de arts een keelkweekje aanraden om er zeker van te zijn dat de infectie niet over het hoofd wordt gezien. Dit is vooral belangrijk bij kinderen, omdat onbehandelde keelontsteking bij hen ernstige complicaties zoals reumatische koorts kan veroorzaken. Als een snelle streptokokkentest of keelkweek negatief is, mag je geen antibiotica gebruiken om keelpijn te behandelen.
Behandeling van streptokokkenkeel
Antibiotica
Behandeling met antibiotica kan de symptomen van streptokokkenkeel sneller laten verdwijnen dan zonder behandeling. Het belangrijkste doel van antibiotica is om ernstigere complicaties zoals hartziekte of keelpus te voorkomen. Deze medicijnen werken het beste als ze binnen 9 dagen na het begin van de symptomen worden gegeven. Phenoxymethylpenicilline wordt veel gebruikt in de VS vanwege zijn effectiviteit en lage kosten, terwijl amoxicilline gebruikelijker is in Europa. In India kan benzathinepenicilline worden gegeven vanwege het hogere risico op acuut reuma.
Het gebruik van antibiotica moet zorgvuldig worden afgewogen, vooral bij volwassenen die niet goed reageren op medicatie. Bij ernstige allergieën voor penicilline kan erytromycine of macroliden worden voorgeschreven, terwijl cefalosporinen kunnen worden gebruikt bij minder ernstige allergieën
Ofschoon antibiotica de symptomen kunnen verkorten en complicaties kunnen helpen voorkomen, verminderen ze niet het risico op nierschade veroorzaakt door streptokokkeninfecties (acute glomerulonefritis). Het gebruik van antibiotica moet worden afgewogen tegen mogelijke bijwerkingen, en ze worden vaker voorgeschreven dan strikt noodzakelijk is vanwege de ernst van de ziekte en het risico op verspreiding.
Pijnverlichting
Pijnstillers zoals paracetamol of ontstekingsremmers kunnen nuttig zijn bij keelpijn. Steroïden en lidocaïne kunnen ook helpen bij de pijnverlichting. Aspirine kan bij volwassenen worden gebruikt, maar wordt niet aanbevolen voor kinderen vanwege het risico op het syndroom van Reye.
Prognose
Meestal herstel je snel van keelontsteking. De symptomen verbeteren vaak binnen drie tot vijf dagen, zelfs zonder specifieke behandeling. Als antibiotica worden voorgeschreven, kunnen ze het risico op complicaties en verspreiding verminderen. Kinderen kunnen meestal na 24 uur antibiotica weer naar school.
Volwassenen lopen over het algemeen een laag risico op complicaties. In veel ontwikkelde landen komt acute reumatische koorts, een ernstige complicatie bij kinderen, zelden voor.
Preventie
Om jezelf en anderen te beschermen tegen keelontsteking, zijn er een aantal dingen die je kunt doen, zelfs als je al eens keelontsteking hebt gehad. Er is geen vaccin om keelontsteking te voorkomen, maar er zijn wel een paar stappen die je kunt nemen.
Gezonde gewoonten:
- Bedek je mond en neus met een zakdoek als je hoest of niest, en gooi de gebruikte zakdoek weg.
- Als je geen zakdoek hebt, hoest of nies dan in je bovenmouw of elleboog, niet in je handen.
- Was je handen regelmatig met water en zeep gedurende minstens 20 seconden.
- Gebruik een handgel op alcoholbasis als er geen water en zeep beschikbaar zijn.
- Was glazen, bestek en borden af nadat iemand die ziek is ze heeft gebruikt. Na het wassen zijn deze items veilig voor anderen om te gebruiken.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over streptokokkenfaryngitis (streptokokkenkeel), of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
