Last Updated on 26 maart 2024 by M.G. Sulman
Erythema marginatum is een soort huiduitslag die onder meer optreedt bij mensen met acuut reuma (reumatische koorts). Het ziet eruit als rode plekken op de huid die snel groter worden, meestal in een ringvormig patroon. Na een paar weken verdwijnt het meestal weer, soms blijft er een lichte verkleuring achter. Er zijn twee soorten: één met een duidelijk opstaande rand (erythema marginatum) en één zonder (erythema annulare of circinatum rheumaticum). Andere symptomen die samen voorkomen, zoals hartontsteking, gewrichtspijn, bewegingsstoornissen en knobbels onder de huid, helpen artsen om het te onderscheiden van andere soorten huiduitslag. Erythema papulatum is een andere, zeldzamere huiduitslag bij acuut reuma, met rode plekken en bultjes rond de elleboog- of kniegewrichten.
Wat is erythema marginatum?
Erythema marginatum is een soort huiduitslag die eruitziet als een ronde plek met een lichtere binnenkant en een iets verhoogde, rode rand eromheen. Voorkeursplekken zijn de armen, benen of romp. Deze huiduistalg treedt op bij onder meer reumatische koorts.
Symptomen van erythema marginatum en onderliggende aandoeningen
De symptomen kunnen variëren, afhankelijk van de onderliggende oorzaak:
Erythema Marginatum zelf: Het verschijnt meestal als een rode uitslag op de romp of ledematen. Het centrum van de plek is vaak lichter van kleur en omgeven door een licht verhoogde, rode rand. Het kan enkele uren tot dagen aanhouden en kan gepaard gaan met jeuk of pijn.
Bij reumatische koorts: Naast de uitslag kunnen mensen koorts hebben. Ze kunnen ook last hebben van pijnlijke, ontstoken gewrichten die van het ene naar het andere gewricht kunnen verplaatsen. Ernstigere gevallen kunnen leiden tot ontsteking van het hartweefsel (pancarditis), wat zich kan uiten als pijn op de borst en problemen met de hartfunctie. Ook kunnen er onderhuidse knobbeltjes ontstaan, evenals snelle, ongecontroleerde bewegingen van het gezicht en de armen (Chorea van Sydenham).
Bij erfelijk angio-oedeem: De uitslag veroorzaakt meestal geen intense jeuk, maar eerder gevoeligheid en een branderig gevoel. Het kan gepaard gaan met zwelling van het gezicht, de tong, de keel, de buik, de armen of de benen, wat ademhalingsproblemen kan veroorzaken als het de luchtwegen aantast.
Bij de ziekte van Lyme: Naast de uitslag kunnen mensen koorts, vermoeidheid en hoofdpijn hebben. Ze kunnen ook symptomen ervaren zoals ontsteking van het hart, hersenvliesontsteking, gezichtsverlamming en gewrichtsontsteking.
Bij allergische reacties: Naast de uitslag kunnen mensen ook last hebben van urticaria (netelroos), wat rode, jeukende striemen op de huid zijn. Ernstige allergische reacties kunnen leiden tot anafylaxie, gekenmerkt door kortademigheid, lage bloeddruk en flauwvallen.
Oorzaken van erythema marginatum
Erythema marginatum kan veroorzaakt worden door verschillende aandoeningen:
- Reumatische koorts:
- Komt vaak voor en wordt gezien bij 10 tot 25% van de mensen met deze aandoening.
- Symptomen zijn onder meer koorts, gewrichtspijn, knobbeltjes onder de huid, schade aan de hartklep en andere huiduitslag.
- Het wordt veroorzaakt door onbehandelde keelontsteking en kan ernstige hartschade veroorzaken.
- Hereditair angio-oedeem:
- Kan erfelijk zijn en wordt gezien bij ongeveer 42 tot 58% van de kinderen met deze aandoening, bekend als C1-INH-HAE.
- Het is een zeldzame erfelijke ziekte die optreedt bij ongeveer 1 op de 50.000 mensen en symptomen kunnen pas na de puberteit optreden.
- Andere symptomen zijn krampen, misselijkheid, zwelling van het gezicht, handen, armen en benen, maagdarmproblemen, prikkelbaarheid en vermoeidheid.
- Ziekte van Lyme:
- Soms kan erythema marginatum een zeldzaam symptoom zijn van de ziekte van Lyme, hoewel erythema migrans vaker voorkomt bij deze aandoening.
- Lyme is een ernstige ziekte die wordt overgedragen door teken en kan leiden tot vermoeidheid, gewrichtspijn, hoofdpijn, koorts, neurologische problemen en allergieën.
- Allergische reacties op medicijnen:
- Bepaalde geneesmiddelen, zoals het combinatie-antibioticum amoxicilline/clavulaanzuur (Augmentin), kunnen erythema marginatum veroorzaken.
Onderzoek en diagnose
Om erythema marginatum te diagnosticeren en de onderliggende oorzaak ervan te vinden, zijn verschillende stappen nodig. De arts zal je medische geschiedenis in ogenschouw nemen, een grondig lichamelijk onderzoek uitvoeren en verschillende tests (laten) uitvoeren. De arts zal andere mogelijke oorzaken van huiduitslag willen uisluiten, zoals erythema migrans (dat typisch op één plek blijft), erythema multiforme (dat zich over het hele lichaam kan verspreiden en eruitziet als verhoogde, korstige plekken), en erythema annulare centrifugum (dat meestal jeukende plekken op het gezicht veroorzaakt).
Als reumatische koorts wordt vermoed, kan dit te wijten zijn aan een eerdere infectie met groep A-streptokokken. De diagnose van reumatische koorts wordt gesteld aan de hand van de Jones-criteria, die vijf belangrijke symptomen omvatten:
- niet-jeukend erythema marginatum
- artritis (gewrichtsontstekingen)
- carditis (ontstekingen van de hartspier en de bij het hart behorende weefsels)
- onderhuidse knobbeltjes
- Chorea van Sydenham (een neurologische aandoening gekenmerkt door onvrijwillige, ongecontroleerde bewegingen, vaak in het gezicht en de armen, veroorzaakt door een auto-immuunreactie op een eerdere groep A-streptokokkeninfectie)
Andere symptomen zoals koorts, gewrichtspijn, veranderingen in het elektrocardiogram (ECG), verhoogde ontstekingsmarkers in het bloed en antistoffen tegen eerdere streptokokkeninfectie kunnen ook helpen bij de diagnose.
Als de arts vermoedt dat er sprake is van hereditair angio-oedeem, dan kunnen tests worden uitgevoerd om de niveaus van complement C1-remmer te meten.
De diagnose van de ziekte van Lyme wordt bevestigd door tests die antilichamen tegen de Borrelia burgdorferi-bacterie detecteren, zoals ELISA en Western blot.
Ten aanzien van allergische reacties wordt de diagnose meestal gesteld op basis van je medische geschiedenis en lichamelijk onderzoek.
Prognose
De plekken van erythema marginatum verdwijnen meestal vanzelf en hebben de neiging om met tussenpozen terug te komen of enkele dagen aan te houden tijdens of na een episode van acute reumatische koorts.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over erythema marginatum, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
