Knobbel onder huid: oorzaken onderhuids bultje

Last Updated on 11 november 2023 by M.G. Sulman

Het is niet zeker ongewoon om een gezwel, bultje of knobbel onder je huid op te merken. Het is volkomen normaal om gedurende je leven één of meer hiervan te hebben. Er kan om verschillende redenen een knobbel onder je huid ontstaan. Een onderhuidse knobbel kan zich over op get lichaam voordoen, zoals in de nek, je arm, been, buik, borst, rug, schouder, lies, oksel, maar ook in de schaamstreek of bij de anus. Vaak zijn knobbeltjes goedaardig (onschadelijk). Specifieke kenmerken van het knobbeltje kunnen je soms meer vertellen over mogelijke oorzaken en of je het knobbeltje moet laten controleren door je huisarts.

Arts of dermatoloog
Dermatoloog controleert de huid / Bron: Michael Jung/Shutterstock.com

Oorzaken van een knobbel onder de huid

Gezicht, nek, geslachtsdelen: knobbeltjes onder de huid kunnen op veel delen van het lichaam voorkomen. Veel mensen denken onmiddellijk aan een kwaadaardige tumor als ze van knobbeltjes onder de huid horen. Gelukkig is hun bezorgdheid vaak ongegrond.

Iedereen die een knobbel of knobbeltje onder de huid ontdekt, moet dit uit voorzorg laten controleren door de huisarts. Ook al zit er vaak een onschadelijke oorzaak achter de huidverandering, het is belangrijk om ernstige oorzaken uit te sluiten. De huisarts beslist samen met jou hoe het verder moet en bespreekt of de bult onder de huid verwijderd moet worden. En zo ja, hoe dit dan het beste kan gebeuren. Soms zal de huisarts je verwijzen naar een dermatoloog. Dat is een huidarts, oftewel een arts die huidziekten als specialisatie heeft.

Wat zijn knobbeltjes onder de huid?

Als mensen denken aan een knobbeltje onder de huid, denken ze vaak meteen aan kanker. Voelbare knobbels zijn echter lang niet altijd kwaadaardig. Er zijn veel meer onschadelijke oorzaken van zichtbare of voelbare knobbels onder de huid:

Abces

Een abces is een ophoping van pus veroorzaakt door bacteriën die zich vaak direct in de huid ontwikkelen. Abcessen kunnen elk deel van het lichaam aantasten, een abces kan zich ook vormen op interne organen. Je mag het abces niet zelf openen, anders kunnen pus en bacteriën het weefsel binnendringen. Raadpleeg bij een abces je huisarts.  Een abces moet vaak gedraineerd worden door een arts.

Steenpuist

Een ontsteking rond een haarzakje of haarfollikel kan ook leiden tot de vorming van een abces dat dan een furunkel (steenpuist) wordt genoemd.  Je kan een steenpuist herkennen als een rode zwelling waar een puskop op komt.

Cyste

Een cyste is een holte die zich vult met vloeistof of lucht. Een cyste kan op alle mogelijke plekken in het lichaam ontstaan, maar gezicht en rug zijn voorkeursplekken. Ze groeien langzaam en zijn meestal huidkleurig. Er zijn meerdere soorten cysten.

Atheroomcyste of talgkliercyste

Een atheroomcyste is een veel voorkomende goedaardig huidgezwelletje. Het staat ook bekend als talgkliercyste. Het betreft een holte in de huid, waarin verweekte hoornschilfers en talg zijn opgehoopt. Ze kunnen op zich geen kwaad. Maar als je er last van hebt, kun je de talkliercyste laten weghalen. Een talgkliercyste raakt soms ontstoken De cyste wordt dan groter, rood en warm. Ook gaat dit gepaard met pijn.

Atheroomcyste of talgkliercyste op de huid
Atheroomcyste of talgkliercyste op de huid / Bron: Lanchai, Wikimedia Commons
Ganglion of slijmcyste

Een ganglion of slijmcyste is een omkapselde holte gevuld met geel, geleiachtig vocht. Ze vormen zich meestal op of nabij een gewricht of  een peesschede.

Deze cysten ontwikkelen zich meestal op de pols (bovenkant of binnenkant), maar ze kunnen ook op de hand, enkel, voet of knie voorkomen. Ze zien eruit als kleine knobbeltjes onder de huid.

Slijmcysten zijn niet kankerachtig en zijn meestal onschadelijk. Als ze pijn veroorzaken, moeite veroorzaken met het bewegen van het gewricht, of als je vindt dat ze onooglijk zijn, kan een arts ze verwijderen.

Ganglioncysten komen vooral voor bij mensen tussen de 15 en 40 jaar, en ze ontwikkelen zich vaker bij vrouwen dan bij mannen. Ze komen vrij vaak voor, maar doktoren weten er niet veel van. De auteurs van een studie beschrijven ze als ‘raadselachtig’.

Ganglion of slijmcyste
Ganglion of slijmcyste / Bron: James Heilman, Wikimedia Commons

Lipoom of vetbult

Een lipoom is een goedaardige tumor die vetweefsel bevat. Vandaar dat ze ook wel vetbult worden genoemd. Deze niet-kankerachtige knobbels ontwikkelen zich net onder de huid en zien er bleek of kleurloos uit. Lipomen voelen meestal zacht en gemakkelijk verplaatsbaar aan.

Over het algemeen veroorzaken vetbultjes geen symptomen. Een lipoom waarbij meerdere bloedvaten of zenuwen zijn betrokken, kan echter gevoelig of pijnlijk aanvoelen.

De exacte oorzaak van een lipoom is onbekend. Sommige genetische aandoeningen, zoals het Gardner-syndroom (familiaire adenomateuze polyposis, afgekort als FAP), kunnen de kans op het ontwikkelen van een lipoom vergroten.

Lipomen komen vaak voor, vooral in onderhuidse vetweefsel van de bovenarm, romp en nek. Soms liggen de dieper, in of tussen spieren. Ze kunnen soms tot wel 15cm groot zijn.

Meestal is geen behandeling nodig voor een lipoom. Wanneer het als hinderlijk en/of cosmetisch storend wordt ervaren, kan een lipoom chirurgisch verwijderd worden.

Oppervlakkige subcutane lipoom of vetbult
Oppervlakkige subcutane lipoom of vetbult / Bron; Wikimedia Commons

Dermatofibroom

Een dermatofibroom is een kleine, harde bult die onder je huid groeit. Het is een veel voorkomende goedaardige huidtumor. Dit huidknobbeltje is onschadelijk, maar het kan soms jeuken of pijn doen.

Waaraan kun je deze harde bultjes of knobbeltjes herkennen? Dermatofibromen:

  • variëren van donkerroze tot bruin van kleur, hoewel hun kleur in de loop van de tijd kan veranderen
  • hebben een stevig, rubberachtig gevoel
  • komen vaker voor bij vrouwen
  • zijn meestal niet groter dan 1 cm in doorsnee
  • groeien langzaam
  • kunnen zich overal ontwikkelen, maar ze komen het vaakst voor op de onderbenen en bovenarmen
Dermatofibroom
Dermatofibroom / Bron: Wikimedia Commons

Keratoacanthoom

Een keratoacanthoom is een kleine bolvormige huidtumor die uit je huidcellen groeit. Dit type knobbel komt vrij vaak voor. De precieze oorzaak is niet bekend, maar blootstelling aan de zon kan een rol spelen, omdat een dergelijke knobbel vaker voorkomt op aan zon blootgestelde delen van het lichaam, zoals je handen of gezicht.

Een keratoacanthoom lijkt in eerste instantie misschien op een puistje, maar zal in de loop van een aantal weken groter worden. Het midden van de bult kan barsten en een krater achterlaten.

Een keratoacanthoom:

  • kan jeuken of pijnlijk aanvoelen
  • kan in slechts enkele weken tot 3-5 cm groeien
  • heeft een opgeworpen rand en met in het midden een bruinzwart korstje
  • komt vaker voor bij mensen met een lichte huid en ouderen
  • is meestal rond, stevig en roze of vleeskleurig
  • groeit vaak op huid die aan de zon is blootgesteld, zoals je gezicht, handen en armen
Keratoacanthoom
Keratoacanthoom / Bron: Jmarchn, Wikimnedia Commons

Gezwollen lymfeklier

Lymfeklieren zijn de zuiveringsstations van het lymfestelsel. Ze zitten bijvoorbeeld in de hals, oksels en liezen. Lymfeklieren zijn met elkaar verbonden door een netwerk van lymfevaten. Een deel van hun taak is om bacteriën en virussen te vangen en af ​​te breken.

Je lymfeklieren zijn meestal zo groot als een erwt, maar blootstelling aan bacteriën of een virus kan ervoor zorgen dat ze opzwellen. Enkele veel voorkomende redenen waarom lymfeklieren kunnen opzwellen zijn:

Knobbeltje in de hals

Knobbeltje in de hals door gezwollen lymfeklieren

Knobbels in de hals duiden meestal op gezwollen lymfeklieren of knobbeltjes in de schildklier. Een cyste, abces of fistel kan ook achter het bultje zitten.

Als de zwelling van de lymfeklieren langzaam blijft toenemen zonder pijn te veroorzaken, moet je zeker een arts raadplegen. Dergelijke symptomen kunnen wijzen op een tumor in het lymfestelsel.

Gezwollen lymfeklieren die pijn veroorzaken, worden daarentegen meestal veroorzaakt door een infectie zoals verkoudheid of tonsillitis. Tonsillitis is een ontsteking van de keelamandelen (tonsillen). Om de ziekteverwekkers te bestrijden, werkt het  afweersysteem van het lichaam, waartoe ook de lymfeklieren behoren, op volle toeren. Door de verhoogde activiteit kunnen de lymfeklieren opzwellen en pijnlijk worden.

Knobbeltje in de hals door een vergrote schildklier

Knobbeltjes in de hals hoeven niet altijd gezwollen lymfeklieren te zijn; er kunnen ook knobbeltjes in de schildklier aanwezig zijn. Deze kunnen erg klein zijn en geen ongemak veroorzaken, of ze kunnen relatief groot zijn en dus gemakkelijk voelbaar van buitenaf. Met één knobbel noem je het een nodus, met meer knobbels noem je het multinodulair. Grofweg 8% van  de volwassenen in Nederland heeft een voelbare schildklierknobbel.

Huisarts raadplegen

Knobbeltjes onder de huid komen veel voor en kunnen verschillende oorzaken hebben. In veel gevallen verdwijnen ze zonder behandeling.

Het is niet altijd mogelijk om precies te zeggen waardoor een onderhuidse knobbel is ontstaan. Als je er een opmerkt, houd hem dan in de gaten. Over het algemeen zijn zachte, beweegbare knobbels onschadelijk en zullen ze na verloop van tijd waarschijnlijk verbeteren.

Het is verstandig om in de volgende gevallen je huisarts te raadplegen:

  • roodheid, zwelling of pijn
  • pus of andere vloeistof die uit de knobbel
  • lekt
  • gevoeligheid of zwelling in de omgeving
  • veranderingen in kleur, vorm, grootte, vooral snelle, gestage groei
  • hoge koorts
  • een gezwel van meer dan 10 cm breed
  • harde of pijnloze knobbels die plotseling verschijnen

Onderzoek en diagnose

Je huisarts kan de knobbel onder de huid identificeren door deze te onderzoeken. Tijdens het lichamelijk onderzoek kan de arts zachtjes in de knobbel knijpen of duwen. Daarnaast zal de arts vragen stellen over de klachten die je ervaart en hij zal je medische geschiedenis in ogenschouw nemen. De arts zal onder andere vragen hoe lang de knobbel aanwezig is geweest en of deze al dan niet in grootte of uiterlijk is veranderd. Zo nodig zal de arts je verwijzen naar een dermatoloog. Dat is een huidarts.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een knobbel onder de huid. Of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.