Last Updated on 4 maart 2024 by M.G. Sulman
Een dermatofibroom is een kleine, goedaardige tumor die zich overal op het lichaam kan ontwikkelen. Meestal komen ze voor op de onderbenen, bovenarmen of bovenrug. Deze knobbeltjes komen vaak voor bij volwassenen, zowel mannen als vrouwen en zelden bij kinderen. Ze kunnen bruin, grijs, zwart, blauw, geel, rood, paars of huidkleurig zijn en met de jaren van kleur veranderen. Ze zijn stevig en voelen vaak als een hard knobbeltje onder de huid. Wanneer vanaf de zijkanten in de tumor wordt geknepen, kan aan de bovenkant een kuiltje of inkeping verschijnen. Dermatofibromen gaan meestal niet gepaard met andere klachten zoals pijn. Ze zijn meestal pijnloos, maar sommige mensen ervaren gevoeligheid of jeuk. Meestal ontwikkelt zich een enkele knobbel, maar sommige mensen kunnen meerdere dermatofibromen ontwikkelen. Ze worden zelden groter dan een centimeter in diameter. De oorzaak van dermatofibromen is anno 2023 onbekend.
Wat is een dermatofibroom?
Een dermatofibroom is een veel voorkomende goedaardige fibreuze knobbel die meestal op de huid van de onderbenen wordt aangetroffen. Fibreus betekent bindweefselachtig. Dermatofibromen zijn onschadelijke gezwellen in de huid die meestal klein van omvang zijn. Ze kunnen in kleur variëren en de kleur kan in de loop van de jaren veranderen. Dermatofibromen voelen stevig aan. Ze zijn erg compact en veel mensen zeggen dat ze aanvoelen als een steentje onder of boven de huid. De meeste dermatofibromen zijn pijnloos. Soms kun je jeuk of irritatie op de plaats van de groei ervaren, evenals gevoeligheid.
Synoniemen
Een dermatofibroom staat ook bekend onder de volgend benamingen:
- benigne fibreus histiocytoma
- histiocytoom
- dermatofibroma lenticulare
- fibroma durum
- nodulus (sub-)cutaneus)
Wie krijgt een dermatofibroom?
Dermatofibromen komen gewoonlijk voor bij volwassenen. Mensen van elke etnische achtergrong kunnen dermatofibromen ontwikkelen. Gewone dermatofibromen komen vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, hoewel sommige histologische varianten vaker worden geïdentificeerd bij mannen.
Symptomen van dermatofibromen
Verschijnselen
Dermatofibromen groeien normala gesproken langzaam. Zo’n tumor heeft meestal enkele bepalende kenmerken die kunnen helpen bij het identificeren ervan. Belangrijkste kenmerken van een dermatofibroom zijn:
- Uiterlijk: een ronde bult die zich grotendeels onder de huid bevindt.
- Omvang: de grootte van het gezwel is ongeveer de grootte van de punt van een balpen tot een erwt, en het blijft meestal stabiel.
- Kleur : de kleur van een dermatofibroom varieert van roze, rood, grijs, lichtbruin, blauw of paars zijn en kan in de loop van de tijd veranderen.
- Locatie: voorkeursplek is op de benen, maar kan ook op de armen, romp en minder vaak elders op het lichaam voorkomen.
- Bijkomende symptomen: meestal onschadelijk en pijnloos, maar kunnen soms jeuken, gevoelig, pijnlijk of ontstoken zijn.
Normaliter komt er slechts één tumor op het lichaam voor. Meerdere dermatofibromen komen echter vaker voor bij mensen met een verzwakt immuunsysteem. Dermatofibromen zijn onschuldig en ontwikkelen zich niet tot huidkanker.
Dimpling (dimple sign)
Als je knijpt in een dermatofibroom zal deze niet naar buiten uitpuilen maar zal er een kuiltje ontstaan, het centrum verzinkt dan wat. Dit staat bekend als dimpling-fenomeen (
Oorzaken en risicofactoren
Het is niet duidelijk of dermatofibroom een reactief proces of een echt neoplasma (vorming van nieuw weefsel, nieuwgroei) is. De laesies zijn samengesteld uit prolifererende fibroblasten. De fibroblast is de belangrijkste cel van het bindweefsel. Histiocyten kunnen ook betrokken zijn. Histiocyten zijn witte bloedcellen.
Een dermatofobroom wordt soms toegeschreven aan een klein trauma, waaronder insectenbeten, injecties of een verwonding door ene doorn, maar dat hoeft niet per se. Meerdere dermatofibromen kunnen zich ontwikkelen bij patiënten met een veranderde immuniteit zoals hiv, immunosuppressie of auto-immuunziekten.
Onderzoek en diagnose
Lichamelijk onderzoek en biopsie
Een arts kan een dermatofibroom meestal goed diagnosticeren door de knobbel te onderzoeken. Bij twijfel over de diagnose, zal de arts een biopsie doen. Bij een biopsie verwijdert de arts een deel of de hele knobbel voor onderzoek onder een microscoop.
Differentiaaldiagnose
De differentiaaldiagnose van een dermatofibroom is groot:
- dermale naevus
- blue nevus
- spitz naevus
- keratoacanthoom
- plaveiselcelcarcinoom
- basaalcelcarcinoom
- melanoom (kwaadaardige moedervlek)
- merkelceltumor
- pilomatrixoma
- atypisch fibroxanthoom
- dermatofibrosarcoma protuberans
- epitheloid sarcoma
- prurigo nodularis
Behandeling van een dermatofibroom
Wel of niet behandelen?
Dermatofibromen behoeven zelden behandeling. Sommige mensen geven er de voorkeur aan om een dermatofibroom te laten verwijderen vanuit cosmetische overwegingen of als de tumor zich op een ongemakkelijke locatie bevindt , bijvoorbeeld op een plek waarbij je de tumor irriteert of traumatiseert tijdens het scheren of op ene locatie waar de plek geïrriteerd raakt door kleding, of als het pijnlijk is of jeukt.
Het verwijderen van een dermatofibroom
Er zijn meerdere mogelijke behandelingsopties ter verwijdering van dermatofibromen. Deze behandelingen zijn mogelijk niet volledig succesvol bij het verwijderen van een dermatofibroom, omdat het weefsel zich opnieuw kan ophopen in de laesie totdat het terugkeert naar zijn grootte vóór de behandeling. Brede excisie verkleint de kans op terugkeer van het fibroom, maar laat echter vaak een storende litteken achter.
Cryotherapie (bevriezen)
Cryotherapie of stikstofbehandeling is een behandeling tegen huidafwijkingen door middel van kunstmatige bevriezing. De dermatofibroom wordt bevroren met behulp van een CryoPen of soortgelijk apparaat. De huidcellen die zijn bevroren sterven af en worden vervangen door nieuwe, gezonde huid.
Laserbehandeling
Bij meerdere dermatofibromen kan ook lasertherapie toegepast. Dit gebeurt met een zogeheten CO2-laser. Een CO2 laserbehandeling kan voor verschillende doeleinden ingezet worden.
Plasma
Een dermatofibroom kan ook verwijderd worden door middel van plasma. Hierbij worden kleine stukjes van de huid verdampt door middel van plasma flitsen, die worden gecreëerd door een plasmapen.
Excisie (wegsnijden)
Een dermatofibroom kan ook chirurgisch worden weggesneden. Een dermatofibroom kan volledig worden verwijderd met een brede chirurgische excisie, maar er is ook een grote kans op littekenvorming die als onooglijker kan worden beschouwd dan de dermatofibroom zelf.
Zelf een dermatofibroom verwijderen?
Probeer nooit zelf een dermatofibroom te verwijderen. Dit kan leiden tot infectie, littekens en overmatig bloeden.
Complicaties
Omdat dermatofibromen vaak verheven zijn, kunnen ze gemakkelijk getraumatiseerd raken, bijvoorbeeld door een scheermesje. Somtijds kunnen er binnen een paar maanden tientallen van deze tumoren verschijnen, meestal in het kader van immunosuppressie. Een dermatofibroom ontaardt niet tot kanker. Af en toe kan het echter worden aangezien voor dermatofibrosarcoma protuberans (DFSP), een kwaadaardige huidtumor die vooral voorkomt bij jonge tot middelbare volwassenen, of desmoplastisch melanoom, een vorm van huidkanker die vooral ouderen treft.
Prognose
Dermatofibromen zijn goedaardige gezwellen met een uitstekende prognose. Sommige laesies ondergaan zelfs een spontane regressie, wat kan leiden tot een gehypopigmenteerde huid (minder gepigmenteerd). De meeste dermatofibromen blijven jarenlang onveranderlijk aanwezig. Bij grondige excisie (het wegsnijden van de huidafwijking) komen deze laesies zelden terug, en alleen de meest agressieve varianten vertonen lokaal recidief (terugkeer) bij ongeveer 20% van de patiënten.
Preventie
Omdat de oorzaak onbekend is, is er anno 2023 geen bekende manier om de ontwikkeling van dermatofibromen te voorkomen.
Uitleg van een dermatoloog (video)
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over dermatofibroom, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
