Reumafactor: waarde en reumafactor bepalen

Last Updated on 11 maart 2023 by M.G. Sulman

Reumafactor is een verzamelnaam van een groep auto-antistoffen (IgM, IgG, IgA, IgE) die in je bloed aanwezig zijn en die mogelijk op een auto-immuunaandoening wijzen. Het komt voornamelijk voor bij mensen met reumatoïde artritis (RA). Deze antistoffen kunnen ook in het bloed van gezonde mensen worden aangetroffen, maar hogere waarden dan 20 IU/ml worden als afwijkend beschouwd. Mensen die lijden aan RA waarbij RF niet kan worden aangetoond, hebben vaak een mildere vorm van de ziekte. RF is een cryoglobuline. Cryoglobulinen zijn immunoglobulinen die uit het bloed neerslaan bij een temperatuur onder de lichaamstemperatuur. Hierdoor kan er vaatwandontsteking optreden. De fysiologische functie van RF is waarschijnlijk het verwijderen van immuuncomplexen van antistoffen. Het testen op RF alleen is daarom geen bevestiging voor het hebben van RA en meerdere testen, waaronder het meten van de hoeveelheid antistoffen tegen CCP in het bloed, moeten worden meegenomen voor een accurate diagnose van RA.

Bloedonderzoek
Bloedonderzoek / Bron: Science photo/Shutterstock.com

Wat is reumafactor?

Reumafactoren (RF) zijn antistoffen die het immuunsysteem produceert tegen het eigen lichaam, voornamelijk gericht tegen immunoglobuline G (afgekort tot IgG) en meestal van het type IgM. IgG, is een immunoglobuline, dus een antistof, dat wordt aangemaakt bij grotere hoeveelheden of bij een herhaald contact met het antigeen Deze antistoffen vallen je eigen lichaamsweefsel aan. Dit veroorzaakt ontstekingen die schade toebrengen aan het gewrichtsweefsel.

Bij grofweg tachtig procent van de mensen met reumatoïde artritis is er reumafactor in het bloed aanwezig. Het kan echter ook voorkomen bij andere reumatische aandoeningen, alsmede bij infecties en soms zelfs bij gezonde mensen.

Naast een reumafactortest kan de behandeld arts ook een compleet bloedonderzoek aanvragen, inclusief testen op antistoffen zoals ANA en anti-CCP, en testen op ontstekingen zoals CRP en BSE. De aanwezigheid van ANA in het bloed kan leiden tot het ontstaan van auto-immuunziekten. ACPA (anti-cyclic citrullinated peptide antibody) of anti-CCP (anti-citrullinated protein antibody) is een auto-antistof die gericht is tegen het eiwit CCP, dat van nature in het lichaam voorkomt. Bij reumatoïde artritis (RA) kunnen deze auto-antistoffen worden aangemaakt door het lichaam, en dit kan leiden tot gewrichtsontstekingen. De bezinkingssnelheid van erytrocyten (bSE) en de bepaling van C-reactieve proteïne (CRP) weerspiegelen beide je inflammatoire status.

Reumafactor waarde bepalen

Over het algemeen wordt een waarde lager dan 20 IU/ml als normaal beschouwd voor de reumafactor. Sommige laboratoria en artsen hanteren echter een grenswaarde van 25 IU/ml. Een verhoogde reumafactor betekent niet per se dat je reumatoïde artritis hebt. Bovendien kun je reumatoïde artritis, maar wel een normale reumafactor hebben. De reumafactor is slechts één van de vele factoren die worden gebruikt bij de diagnose van reumatoïde artritis en andere auto-immuunziekten.

Wat wordt getest?

De reumafactortest meet of er reumafactoren aanwezig zijn in het bloed en zo ja, hoeveel. De test kan worden ingezet om reumafactor-gerelateerde aandoeningen te diagnosticeren, waaronder reumatoïde artritis en het syndroom van Sjögren. De test kan ook positief zijn bij langdurige bacteriële- of virale infecties. Zelfs gezonde mensen kunnen positief scoren. Reumafactoren zijn dus niet specifiek voor reuma. Deze test wordt vaak gecombineerd met andere tests om een goed diagnose te kunnen stellen.

Hoe wordt het materiaal verkregen?

Er wordt een buisje bloed bij je afgenomen uit een ader aan de binnenkant van de arm. Meestal in de plooi van je elleboog. Om de ader goed te kunnen zien en voelen, zal de verpleegkundige een stuwbandje strak om de bovenarm trekken. Vervolgens wordt er met een holle naald in de ader geprikt en wordt er  bloed in het buisje gezogen. De naald wordt slechts eenmaal gebruikt en daarna vernietigd.

Wanneer wordt het getest?

De reumafactortest wordt uitgevoerd bij vermoeden van reuma. Deze ziekte kenmerkt zich door pijnlijke, gezwollen en stijve gewrichten, vooral ’s ochtends. Ook kunnen er knobbels onder de huid ontstaan. De reumafactor-test kan reumatoïde artritis onderscheiden van andere aandoeningen die gepaard gaan met gewrichtsontsteking en vrijwel dezelfde klachten als RA.

Naast de reumafactortest kunnen er ook andere tests uitgevoerd worden, zoals compleet bloedonderzoek en tests op antistoffen en ontstekingen. De anti-CCP test kan ook direct worden uitgevoerd in plaats van de reumafactortest, vooral in laboratoria die zich specialiseren in vroege diagnose van reuma.

Bij mensen met het syndroom van Sjögren kan ook de reumafactortest worden aangevraagd.

Betekenis van de uitslag

Een verhoogde hoeveelheid reumafactor duidt op reuma of het syndroom van Sjögren, maar de ernst van de klachten komt niet altijd overeen met de hoogte van de reumafactorwaarden. En bij 30% van de patiënten met RA worden geen reumafactoren gevonden. Een negatieve uitslag betekent dus niet dat je geen RA hebt. Een positieve testuitslag kan ook voorkomen bij gezonde personen, alsook bij mensen met andere aandoeningen dan reuma of het syndroom van Sjögren.

Bij verschillende aandoeningen kan de reumafactor verhoogd zijn. Dit geldt onder andere voor reuma, jeugdreuma (juveniele idiopathische artritis), het syndroom van Sjögren, de ziekte van Pfeiffer (klierkoorts), cryoglobulinemie, endocarditis, infectie met het humaan parvo-virus, het syndroom van Churg-Strauss, lupus, dermatomyositis, sarcoïdose en tuberculose (tbc). Soms kan er ook sprake zijn van een lichte verhoging zonder dat er een ziekte aan ten grondslag ligt, bijvoorbeeld bij ouderen, na vaccinatie of na een bloedtransfusie.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over reumafactor, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.