Last Updated on 28 januari 2024 by M.G. Sulman
Reuscelarteriitis (RCA) is een ontsteking van de grote en middelgrote bloedvaten, ook wel bekend als ‘reuscelarteriitis’. Deze aandoening kan verschillende bloedvaten aantasten, waaronder de aorta (hoofdslagader), de vertakkingen van de aorta en de halsslagaders die naar het hoofd of de hersenen leiden. Een specifieke slagader die ontstoken kan raken, is de arterie temporalis. Deze ligt bij de slaap. Wanneer de arterie temporalis betrokken is, kunje last krijgen van hoofdpijn. Deze aandoening staat bekend als arteriitis temporalis. Doorgaans is slechts één zijde van het hoofd aangetast, maar het is ook mogelijk dat ontstekingen aan beide zijden voorkomen. De ontsteking van meer bloedvaten kan leiden tot problemen met de ogen, wat zich manifesteert als verminderd zicht. Daarnaast kunnen er ook klachten optreden in de kauwspieren, armen of benen.
Wat is reuscelarteritis?
Reuscelarteritis is een ontsteking van de bekleding van je slagaders. Meestal treft het de slagaders in je hoofd, vooral die bij je slapen. Om deze reden wordt reuscelarteritis soms ook wel temporale arteritis genoemd.
Reuscelarteritis veroorzaakt vaak hoofdpijn, gevoeligheid van de hoofdhuid, kaakpijn en problemen met je gezichtsvermogen. Als het onbehandeld blijft, kan het leiden tot blindheid.
Snelle behandeling met corticosteroïde medicijnen verlicht doorgaans de symptomen van reuscelarteritis en kan het verlies van het gezichtsvermogen voorkomen. Je zult waarschijnlijk binnen enkele dagen na het starten van de behandeling verbetering ervaren. Maar zelfs met behandeling komen terugvallen vaak voor.
Symptomen van reuscelarteritis
Vroege tekenen van reuzencelarteritis kunnen lijken op griepsymptomen, zoals vermoeidheid, verminderde eetlust en koorts. Specifieke symptomen gerelateerd aan ontstoken aders in het hoofd zijn onder andere:
- Ernstige hoofdpijn.
- Gevoeligheid van de hoofdhuid of slapen.
- Dubbelzien.
- Tijdelijk of aanhoudend verlies van gezichtsvermogen, vergelijkbaar met wanneer een gordijn gedeeltelijk over het oog wordt getrokken.
- Duizeligheid of problemen met coördinatie en balans.
- Kaakpijn tijdens het eten of praten.
- Aanhoudende keelpijn of moeite met slikken.
- Soms pijn op de borst.
Oorzaak van reuzencelarteritis
Het is anno 2024 niet precies bekend wat de ontsteking van de bloedvaten is. Men neemt aan dat het een auto-immuunziekte is waarbij het lichaamseigen immuunsysteem de bloedvaten aanvalt, met name de temporale slagaders die bloed naar het hoofd en de hersenen transporteren. Genetische factoren en omgevingsinvloeden, zoals infecties, spelen waarschijnlijk een belangrijke rol in het ontstaan van de ziekte. Doordat het zelden voorkomt bij mensen jonger dan 50 jaar, wordt de ontwikkeling van reuscelarteriitis ook geassocieerd met het verouderingsproces.
Onderzoek en diagnose
Het kan lastig zijn om de diagnose van reuscelarteritis te stellen omdat de vroege symptomen lijken op die van andere veelvoorkomende aandoeningen. Om andere mogelijke oorzaken uit te sluiten, zal je arts naast het bespreken van je symptomen en het in oegnschouw nemen van je medische geschiedenis, een grondig lichamelijk onderzoek uitvoeren, met daarbij speciale aandacht voor de temporale slagaders. Deze slagaders kunnen gevoelig zijn, een verminderde hartslag en een hard, koordachtig gevoel hebben.
Verschillende tests kunnen worden uitgevoerd:
- Bloedtesten:
- Bezinkingssnelheid van erytrocyten (sed-snelheid): Meet de snelheid waarmee rode bloedcellen naar de bodem van een buisje bloed zakken, wat kan wijzen op ontsteking.
- C-reactief proteïne (CRP): Meet een stof die de lever produceert bij ontsteking.
- Beeldvormende tests:
- Doppler-echografie: Maakt gebruik van geluidsgolven om beelden van bloedstroom te produceren.
- Magnetische resonantie-angiografie (MRA): Combineert MRI met contrastmateriaal voor gedetailleerde beelden van bloedvaten.
- Positronemissietomografie (PET): Gebruikt een traceroplossing met radioactief materiaal om ontstekingsgebieden in grotere bloedvaten te benadrukken.
- Biopsie:
- De meest betrouwbare methode om de diagnose te bevestigen is het nemen van een klein monster (biopsie) van de temporale slagader. Dit wordt meestal poliklinisch gedaan met lokale verdoving. Onder een microscoop wordt het monster onderzocht op ontstekingen, waarbij reuzencellen kunnen worden waargenomen.
Als de resultaten niet eenduidig zijn, kan een biopsie aan de andere kant van het hoofd worden overwogen. Besef wel dat het mogelijk is reuscelarteritis te hebben met een negatieve biopsieuitslag.
Behandeling van reuscelarteritis
Je krijgt van je arts een hoge dosis prednisolon voorgeschreven. Dat is een corticosteroïd dat je eigen bijnieren normaal gesproken produceren. In medicijnvorm heet het prednisolon en heeft het een krachtige ontstekingsremmende werking. Je neemt deze medicatie in de vorm van tabletten of capsules. Meestal zie je binnen 1 tot 2 weken een duidelijke afname van je klachten, wat ook te zien is in je bloed door een daling van de bezinking (BSE). Afhankelijk van je klachten en bloedresultaten mag je samen met je arts de dosis geleidelijk verminderen.
Om het risico op osteoporose (botontkalking) te verkleinen, vooral bij langdurig gebruik van prednisolon, kunnen ook andere medicijnen worden voorgeschreven, zoals calcium, vitamine D en soms een bisfosfonaat.
Als het lastig is om prednisolon af te bouwen en je klachten terugkeren, kan je arts methotrexaat of tocilizumab voorschrijven. Methotrexaat in een lage dosering onderdrukt de lichaamsafweer en remt ontstekingen. Tocilizumab is een biologisch medicijn dat soms wordt voorgeschreven als behandeling voor reuscelarteriitis. Het werkt door de activiteit van een specifiek eiwit, interleukine-6, te remmen en zo ontstekingen in het lichaam te verminderen.
De behandeling van reuscelarteriitis wordt meestal uitgevoerd door specialisten zoals een reumatoloog, internist, oogarts of neuroloog. Bij plotselinge oogklachten is een snelle afspraak met een oogarts noodzakelijk. Vaak zal je ook contact hebben met een reumaverpleegkundige.
Als je problemen ondervindt met de doorbloeding van je been- en armspieren en je gebruikt prednisolon, kan je last krijgen van krachtverlies en conditieverlies. In zo’n situatie zal je arts je doorverwijzen naar een oefen- of fysiotherapeut, die je advies geeft en je begeleidt om je spierkracht en conditie te behouden.
Reuscelarteriitis hangt samen met een verhoogd risico op aneurysma’s, die zich zelfs jaren na de diagnose kunnen voordoen. Artsen dienen hiervan op de hoogte te zijn.
Zelfzorg
Zodra de klachten verdwijnen en de ontstekingswaarden in het bloed weer normaal zijn, wordt het risico op blindheid aanzienlijk minder. Goede voeding, beweging, voldoende rust, en het strikt volgen van je medicatieregime zijn uitermate belangrizjk om de situatie te managen en mogelijke bijwerkingen van corticosteroïden aan te pakken.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over reuscelarteriitis, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
