Last Updated on 18 maart 2023 by M.G. Sulman
Keelkanker verwijst naar kwaadaardige tumoren die zich ontwikkelen in je keel (farynx), strottenhoofd (larynx) of amandelen (tonsillen). De keelholte ligt achter de mondholte en onder de neusholte en naar beneden toe zijn er twee openingen, te weten één naar het strottenhoofd en één naar de slokdarm. De medische term voor keelkanker is farynxcarcinoom. De belangrijkste risicofactoren voor keelkanker zijn alcohol- en tabaksgebruik. Mogelijke symptomen van keelkanker zijn onder meer een hoest, heesheid, moeite met slikken oorpijn, een knobbel of zweer die niet geneest, keelpijn en onverklaarbaar gewichtsverlies. De meeste mensen met keelkanker krijgen bestraling als behandeling.
Wat is keelkanker?
Kanker duidt op ongecontroleerde deling van lichaamscellen. Deze abnormale cellen vormen kwaadaardige gezwellen die tumoren worden genoemd. Keelkanker verwijst naar kanker van het strottenhoofd, de stembanden en andere delen van de keel, zoals de amandelen en de orofarynx (de mond-keelholte).
Wie krijgt het?
Deze vorm van kanker treft vooral mensen van middelbare leeftijd en ouder. Tumoren in dit deel van het lichaam komen vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.
Hoeveel mensen krijgen het?
In Nederland krijgen jaarlijks grofweg 850 mensen de diagnose keelkanker. De meeste patiënten zijn mannen in de leeftijd van 55 tot 75 jaar.
Soorten keelkanker
Keelkanker is een algemene term die van toepassing is op kanker die zich ontwikkelt in de keel (keelholtekanker) of in het strottenhoofd (larynxkanker).
Hoewel bij de meeste keelkankers dezelfde soorten cellen betrokken zijn, worden specifieke termen gebruikt om het deel van de keel te onderscheiden waar de kanker is ontstaan:
- Neus-keelholtekanker (nasofarynx) is een vorm van slijmvlieskanker, die ontstaat vanuit de neusamandelen.
- Orofaryngeale kanker begint in de orofarynx, de mondkeelholte.
- Hypofarynxkanker is kanker in het slijmvlies van de hypofarynx, het onderste deel van de keel, ter hoogte van het strottenhoofd.
- Glottische tumor, waarbij de tumor zich vormt op of ter hoogte van de stembanden (de glottis).
- Supraglottische tumor, waarbij de tumor begint in het bovenste deel van de slokdarm, waar ook het strottenklepje zit (de supraglottis).
- Subglottische tumor, waarbij de tumor groeit in het stukje slokdarm dat zich onder de stembanden bevindt (subglottis).
Oorzaken van keelkanker
Mutatie
Keelkanker treedt op wanneer cellen in je keel genetische mutaties ontwikkelen. Hierdoor gaan cellen ongecontroleerd groeien en woekeren. Kankercellen doden het omringende weefsel om ruimte voor de eigen groei te maken. Doordat cellen zich overmatig gaan delen, kan er een gezwel of tumor ontstaat. Als dat gebeurt in de keelholte, is er sprake van keelkanker.
Het is anno 2023 niet duidelijk wat de mutatie veroorzaakt die verantwoordelijk is voor keelkanker. Er zijn echter verschillende risicofactoren die kunnen leiden tot keelkanker.
Risicofactoren
Risicofactoren voor het ontwikkelen van keelkanker zijn:
- roken
- overmatig alcoholgebruik
- slechte voeding met weinig fruit en groenten
- besmetting met het humaan papillomavirus (HPV)
- slechte mondhygiëne
Je kunt het risico op keelkanker verminderen door niet te roken, gezond te eten en in beperkte mate alcohol te drinken.
Symptomen van keelkanker
De symptomen van keelkanker zijn onder meer:
- een zere keel die niet overgaat (keelpijn)
- pijn in de keel uitstralend naar de hals, de oren en/of de kaak
- hoesten
- pijn of moeite met slikken
- klachten aan 1 of beide oren, zoals dichte oren, slecht horen, pijn die van de keel (keelpijn) naar de oren straalt (oorpijn)
- aangezichtsverlamming met zwelling in de oorspeekselklier
- een knobbeltje of zweer in de keel die niet geneest (het gevoel dat er iets in de keel aanwezig is)
- grotere tumoren kunnen van invloed zijn op de stembanden, waardoor heesheid of ademhalingsmoeilijkheden kunnen ontstaan
- veranderde spraak
- slikproblemen of vaak verslikken
- veel slijm in de keel
- het gevoel dat er iets blijft hangen in de keel
- een onaangename of vieze geur uit de mond
- bloedingen in de mond
- een verstopte neus die niet overgaat
- neusbloedingen die steeds terugkomen
- een zwelling in de hals
- een wondje of zweertje in de keel dat niet overgaat
Klachten die in een latere fase van de ziekte kunnen optreden, zijn:
Onderzoek en diagnose
Als je met één of meer van de hierboven genoemde symptomen bij je huisarts komt, zal hij eerst een anamnese afnemen en je lichamelijk onderzoeken. Bij vermoeden van keelkanker zal hij je verwijzen naar een keel-, neus- en oorarts (KNO-arts), waar de volgende onderzoeken kunnen plaatsvinden:
- Inspectie van het hele gebied door de specialist;
- Flexibele laryngoscopie: de arts bekijkt de mond en keelholte via een kleine camera die is bevestigd aan het einde van de laryngoscoop, een dun slangetje dat hij via uw neus inbrengt;
- Biopsie: het wegnemen van een stukje van de tumor voor nader onderzoek.
Na de diagnose keelkanker is vaak nader onderzoek nodig in de vorm van beeldvormdend onderzoek. De arts kan op deze manier vaststellen hoe ver de tumor zich heeft uitgebreid en of de tumor is uitgezaaid en bepalen welke behandeling het meest geschikt is.
Behandeling van keelkanker
De behandeling wordt uitgestippeld op grond van een aantal factoren, waaronder de plaats en de grootte van de tumor en eventuele uitzaaiingen, het stadium van de ziekte, je leeftijd en lichamelijke conditie en je persoonlijke wensen en omstandigheden. De meest toegepaste behandelingen bij keelkanker is:
- Bestraling (radiotherapie): een lokale behandeling waarbij de kankercellen vernietigd worden, terwijl de gezonde cellen zo veel mogelijk gespaard blijven. Radiotherapie kan zowel uitwendig als inwendig plaatsvinden. Ook is een combinatiebehandeling mogelijk.
- Operatie (chirurgie): via een operatie nemen de artsen de tumor met omliggend weefsel weg.
- Combinatie van chirurgie en radiotherapie.
- Chemotherapie: per infuus, als tablet of per injectie krijg je celdodende of celdelingremmende medicijnen toegediend.
- Chemoradiatie: een combinatie van chemotherapie en radiotherapie.
Ziekteverloop en prognoe
De prognose is afhankelijk van welke soort kanker je hebt en of er uitzaaiingen zijn, je leeftijd en algemene conditie. Hoe ouder je bent en des te meer andere ziekten je hebt, des te ongunstiger de prognose zal zijn.
De prognose hangt mede af van het stadium waarin de keelkanker werd gediagnosticeerd (vooral ook of er uitzaaiingen zijn). Hoe eerder keelkanker wordt vastgesteld, hoe groter de kans op ene geslaagde behandeling.
De individuele prognose hangt ook af van het type tumor, de plaats van optreden en je respons op de therapie.
Over het algemeen leeft ongeveer 60 procent van alle patiënten vijf jaar na de diagnose van keelkanker (5-jaarsoverleving).
Preventie
Niet roken en matig alcoholgebruik
Je kunt keelkanker voorkomen door het gebruik van tabak en alcohol tot een minimum te beperken.
Gezonde voeding
Kies voor een gezond dieet vol groenten en fruit. De vitamines en antioxidanten in fruit en groenten kunnen het risico op keelkanker verminderen. Eet een verscheidenheid aan kleurrijke groenten en fruit. Een niet gering aantal onderzoeken hebben sterke aanwijzingen gevonden dat een ruime consumptie van groente en fruit het risico op een aantal kankersoorten verkleint, vooral kanker in het hoofd-halsgebied, de slokdarm, darm en de maag.
Besmetting met HPV voorkomen
Bescherm jezelf tegen HPV. Sommige keelkankers worden vermoedelijk veroorzaakt door de seksueel overdraagbare infectie humaan papillomavirus (HPV). Er zijn verschillende soorten HPV. Je kunt uw risico op HPV verminderen door het aantal seksuele partners te beperken en elke keer dat je seks hebt een condoom te gebruiken. Er is ook een HPV-vaccin, dat het risico op keelkanker en andere HPV-gerelateerde kankers kan verminderen.
Een levenslange, wederzijds monogame relatie is, na seksuele onthouding, overigens de beste manier om soa’s te voorkomen.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over keelkanker, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
