IgA-nefropathie (ziekte van Berger): symptomen en behandeling

Last Updated on 18 januari 2025 by M.G. Sulman

IgA-nefropathie, ook wel bekend als de ziekte van Berger, is waarschijnlijk een auto-immuunziekte. Het lijkt erop dat ons lichaam soms in de war raakt en denkt dat onze eigen IgA-antistoffen indringers zijn. Deze specifieke antistoffen zijn normaal gesproken betrokken in de strijd tegen ziektekiemen, maar bij IgA nefropathie zijn sommige van hen een beetje anders van vorm dan normaal. En wat gebeurt er dan? Ze blijven hangen in de nieren en het lichaam denkt dan dat het tijd is om de verdediging op te voeren. Maar wacht, er is een foutje in de communicatie – deze antistoffen zijn eigenlijk van ons! En zo begint de ontsteking in de nieren en ontstaat er op een gegeven moment nierschade.

Wat is IgA-nefropathie?

IgA-nefropathie, ook bekend als de ziekte van Berger, is een complexe nierziekte waarbij het immuunsysteem antilichamen produceert die zich ophopen in de nieren. Deze antilichamen, normaal bedoeld om ons te beschermen tegen infecties, blijven achter in de nierenm, raken verward en richten zich op de glomeruli, de kleine filters in de nieren. Dit veroorzaakt ontsteking en schade aan de nieren, hetgeen op ene gegeven ogenblik kan leiden tot ernstige complicaties zoals nierfalen.

Kort en bondig:

Bij IgA-nefropathie, ook bekend als de ziekte van Berger, blijven er een hoop antistoffen achter in de nieren. Deze antistoffen zorgen ervoor dat de nierfilters beschadigd raken.

Symptomen van IgA-nefropathie

Symptomen van IgA-nefropathie kunnen variëren, maar hier zijn enkele veelvoorkomende:

Bloedverlies in de urine: Vaak het eerste teken, vooral na een bovenste luchtweginfectie of na inspanning.
Onopgemerkte symptomen: Sommige mensen ervaren helemaal geen klachten en de aandoening wordt bij toeval ontdekt tijdens urine- of bloedonderzoek.
Vochtretentie: Een klein aantal patiënten merkt vochtretentie en een hoog eiwitgehalte in de urine op.

Als de ziekte vordert, kunnen de volgende symptomen optreden:

Schuimende urine
Wallen rond de ogen, vooral ‘s ochtends
Zwelling van de benen, voeten, enkels, buik of gezicht
Hematurie, vooral na een infectie van de luchtwegen
Veranderingen in urinekleur, zoals roze, donkerbruin of cola-achtig
Hoge bloeddruk

Complicaties

Complicaties van IgA-nefropathie kunnen zijn:

Hoge bloeddruk: Beschadigde nieren hebben moeite om de bloeddruk te reguleren. Dit kan leiden tot hypertensie.
Hart- en vaatziekten: Een hoog eiwitgehalte in de urine verhoogt het risico op hartfalen, hartaanvallen en beroertes.
Chronische nierziekte: IgA-nefropathie kan mettertijd leiden tot een voortschrijdend verlies van nierfunctie, vooral als er andere risicofactoren zoals diabetes of hoge bloeddruk aanwezig zijn.
Nierfalen: Dit treedt op wanneer de nieren niet meer goed genoeg functioneren om aan de behoeften van het lichaam te voldoen. Ongeveer één op de vijf mensen met IgA-nefropathie ontwikkelt binnen tien jaar na de diagnose nierfalen.

Oorzaak van IgA-nefropathie

De precieze oorzaak van IgA-nefropathie is anno 2025 nog niet bekend, maar onderzoek suggereert dat het gaat om een combinatie van genetische en omgevingsfactoren. Vaak begint het met een verkoudheid of luchtweginfectie, waarbij het immuunsysteem hoge niveaus IgA-antilichamen produceert. Wanneer deze antilichamen vast komen te zitten in de nieren, veroorzaken ze ontstekingen en schade.

Risicofactoren voor IgA-nefropathie zijn onder andere:

Familiaire voorgeschiedenis van IgA-nefropathie of IgA-vasculitis
Aandoeningen zoals coeliakie, inflammatoire darmziekte, hepatitis, cirrose of HIV
Leeftijd tussen 10 en 40 jaar
Mannelijk geslacht
Etnische achtergrond, vooral Aziatisch, Pacific Islander of blanke Europese afkomst

Onderzoek en diagnose

Om IgA-nefropathie te diagnosticeren, zal de arts verschillende stappen doorlopen, waaronder:

Symptomenbeoordeling: De arts zal informeren naar je klachten en een lichamelijk onderzoek uitvoeren.
Laboratoriumtests: Verschillende tests kunnen worden uitgevoerd om de gezondheid van je nieren te beoordelen en te controleren op IgA-nefropathie:
- Urineonderzoek: Hierbij wordt gekeken naar bloed en/of eiwit in je urine.
- Urine-eiwit-creatinine-ratio (uPCR): Dit meet het eiwit- en creatininegehalte in je urine.
- Geschatte glomerulaire filtratiesnelheid (eGFR): Een bloedtest die aangeeft hoe goed je nieren afvalstoffen uit je bloed verwijderen.
Nierbiopsie: Dit is de meest definitieve manier om IgA-nefropathie te diagnosticeren. Bij een nierbiopsie worden kleine stukjes nierweefsel verwijderd en onder een microscoop onderzocht. Dit kan ook helpen bij het voorspellen van het langetermijnrisico op nierfalen.

Behandeling van de ziekte van Berger

De ziekte van Berger – officieel bekend als IgA-nefropathie – klinkt misschien als iets dat je per ongeluk in een medische encyclopedie tegenkomt. Maar voor wie ermee te maken heeft, is het allesbehalve een voetnoot. Het is een auto-immuunziekte waarbij je immuunsysteem het lumineuze idee heeft om je nieren langzaam te belagen. En hoewel er (helaas) nog geen genezing bestaat, betekent dat niet dat je overgeleverd bent aan het lot. Er zijn manieren om je nieren te beschermen en je gezondheid zo goed mogelijk te houden.

Medicijnen: Het arsenaal tegen schade

Bij de behandeling van IgA-nefropathie draait het vooral om het verminderen van de druk op je nieren, letterlijk en figuurlijk. Medicijnen spelen daarin een hoofdrol. Maar wees gerust, je bent geen proefkonijn. Het gaat om zorgvuldig gekozen opties die samen een schild vormen tegen verdere achteruitgang.

ACE-remmers en ARB’s

Deze toppers behoren tot de belangrijkste medicijnen bij nierziekten. Ze verlagen niet alleen je bloeddruk – wat al een opluchting is voor je nieren – maar ze zorgen er ook voor dat er minder eiwit via je urine verloren gaat. En minder eiwit in je plas betekent minder belasting voor je nieren.

Een voorbeeldje? Stel je voor dat je nieren een soort koffiezetapparaat zijn. Bij IgA-nefropathie werkt het filter minder goed, waardoor er teveel ‘koffiedrab’ (eiwit) doorheen lekt. ACE-remmers helpen dat filter te versterken.

SGLT2-remmers

Een nieuwe ster aan het firmament! SGLT2-remmers zijn een dubbele win voor mensen met én zonder diabetes. Ze helpen namelijk niet alleen bij het reguleren van je bloedsuikerspiegel, maar ze verminderen ook de eiwituitscheiding in je urine. Je nieren krijgen daardoor net wat meer ademruimte.

Endothelinereceptor-antagonisten (ERA’s)

Klinkt ingewikkeld, maar zie het als een mini-massage voor de bloedvaten in je nieren. ERA’s ontspannen de bloedvaten, wat de bloeddruk verlaagt en de nierfunctie beschermt. Een fijn extraatje: ze verminderen ook de hoeveelheid eiwit in je urine.

Corticosteroïden

Als de ontsteking door je immuunsysteem flink huishoudt, komen corticosteroïden om de hoek kijken. Denk aan prednison, dat helpt om de aanval van IgA in toom te houden. Maar deze medicijnen zijn geen snoepjes: ze worden meestal kort voorgeschreven, want langdurig gebruik kan vervelende bijwerkingen geven.

Leefstijl: Je eigen steentje bijdragen

Medicatie is belangrijk, maar hoe jij je leven inricht, maakt ook een groot verschil. Het draait niet alleen om pillen slikken, maar ook om slim omgaan met wat je wel en niet doet.

Stoppen met roken

Ja, we weten het: dit hoor je waarschijnlijk overal. Maar geloof ons, je nieren hebben echt een hekel aan sigarettenrook. Het versnelt de schade en verhoogt je risico op complicaties. Wil je je nieren een plezier doen? Doe die peuk de deur uit.

Let op je gewicht

Het draait niet om een maatje minder, maar om balans. Overgewicht kan je nieren extra belasten, dus het helpt als je een gezond gewicht behoudt. Een lekker gevarieerd dieet met veel groenten, fruit, en volkoren producten doet wonderen. En af en toe een stukje chocola? Zeker doen. Balans is key!

Regelmatige beweging

Je hoeft geen marathonloper te worden, maar een dagelijkse wandeling of een stukje fietsen kan al een wereld van verschil maken. Begin rustig en bouw het op. Beweging helpt je bloeddruk te reguleren en verbetert je algehele conditie.

Zout minderen

Dit is er eentje die je misschien niet zag aankomen, maar zout is de sluipmoordenaar van je nieren. Te veel zout verhoogt je bloeddruk, en dat is het laatste wat je wilt. Gebruik kruiden en specerijen als alternatief – minstens zo lekker!

Een verhaal dat inspireert

Laten we eens kijken naar Mariska, een 42-jarige moeder van twee die al jaren met IgA-nefropathie leeft. Toen ze de diagnose kreeg, schrok ze zich rot. “Het voelde alsof ik de controle over mijn lichaam kwijt was,” vertelt ze. Maar met een strak behandelplan – inclusief ACE-remmers en wat aanpassingen in haar leefstijl – heeft ze haar leven weer op de rit gekregen. “Ik let nu op wat ik eet, sport regelmatig en hou mijn bloeddruk goed in de gaten. Het is even wennen, maar het loont echt.”

Houd de regie in handen

De ziekte van Berger is misschien niet te genezen, maar dat betekent niet dat je machteloos bent. Met de juiste medicatie, een gezonde levensstijl en een flinke dosis discipline kun je de progressie van de ziekte vertragen en je leven zo normaal mogelijk houden. Heb je twijfels of vragen? Bespreek ze met je arts – het draait tenslotte allemaal om jou en jouw gezondheid. Je staat er niet alleen voor!

Prognose

Langdurige IgA-nefropathie kan leiden tot hoge bloeddruk, die vaak geen merkbare symptomen veroorzaakt en alleen wordt vastgesteld door bloeddrukmeting. Een onbehandelde hoge bloeddruk kan echter ernstige gevolgen hebben, waaronder hart- en vaatziekten, en kan ook bijdragen aan een verdere verslechtering van de nierfunctie. Daarom is het belangrijk om regelmatig de bloeddruk te laten controleren en indien nodig te behandelen om complicaties te voorkomen.

Progressieve achteruitgang van de nierfunctie kan leiden tot chronische nierinsufficiëntie, waarbij de nieren langzaam over jaren of zelfs tientallen jaren verslechteren zonder merkbare symptomen. De arts kan de nierfunctie controleren via bloedonderzoek. Wanneer de nieren bijna niet meer functioneren, is nierfunctievervangende therapie nodig, zoals dialyse of transplantatie. Soms wordt de aandoening pas ontdekt wanneer de nieren bijna helemaal uitgeput zijn, wat wordt aangeduid als ‘schrompelnieren’. Op dat punt is herstel niet meer mogelijk.

Informatieve video over IgA-nefropathie

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over IgA-nefropathie, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.