IgA-ne­fro­pa­thie (ziekte van Berger): symptomen en behandeling

Last Updated on 4 mei 2024 by M.G. Sulman

IgA-nefropathie, ook wel bekend als de ziekte van Berger, is waarschijnlijk een auto-immuunziekte. Het lijkt erop dat ons lichaam soms in de war raakt en denkt dat onze eigen IgA-antistoffen indringers zijn. Deze specifieke antistoffen zijn normaal gesproken betrokken in de strijd tegen ziektekiemen, maar bij IgA nefropathie zijn sommige van hen een beetje anders van vorm dan normaal. En wat gebeurt er dan? Ze blijven hangen in de nieren en het lichaam denkt dan dat het tijd is om de verdediging op te voeren. Maar wacht, er is een foutje in de communicatie – deze antistoffen zijn eigenlijk van ons! En zo begint de ontsteking in de nieren en ontstaat er op een gegeven moment nierschade.

Wat is IgA-nefropathie?

IgA-nefropathie, ook bekend als de ziekte van Berger, is een complexe nierziekte waarbij het immuunsysteem antilichamen produceert die zich ophopen in de nieren. Deze antilichamen, normaal bedoeld om ons te beschermen tegen infecties, blijven achter in de nierenm, raken verward en richten zich op de glomeruli, de kleine filters in de nieren. Dit veroorzaakt ontsteking en schade aan de nieren, hetgeen op ene gegeven ogenblik kan leiden tot ernstige complicaties zoals nierfalen.

Kort en bondig:

Bij IgA-nefropathie, ook bekend als de ziekte van Berger, blijven er een hoop antistoffen achter in de nieren. Deze antistoffen zorgen ervoor dat de nierfilters beschadigd raken.

Symptomen van IgA-nefropathie

Symptomen van IgA-nefropathie kunnen variëren, maar hier zijn enkele veelvoorkomende:

1. Bloedverlies in de urine: Vaak het eerste teken, vooral na een bovenste luchtweginfectie of na inspanning.

2. Onopgemerkte symptomen: Sommige mensen ervaren helemaal geen klachten en de aandoening wordt bij toeval ontdekt tijdens urine- of bloedonderzoek.

3. Vochtretentie: Een klein aantal patiënten merkt vochtretentie en een hoog eiwitgehalte in de urine op.

Als de ziekte vordert, kunnen de volgende symptomen optreden:

• Schuimende urine
• Wallen rond de ogen, vooral ’s ochtends
• Zwelling van de benen, voeten, enkels, buik of gezicht
• Hematurie, vooral na een infectie van de luchtwegen
• Veranderingen in urinekleur, zoals roze, donkerbruin of cola-achtig
• Hoge bloeddruk

Complicaties

Complicaties van IgA-nefropathie kunnen zijn:

• Hoge bloeddruk: Beschadigde nieren hebben moeite om de bloeddruk te reguleren. Dit kan leiden tot hypertensie.
• Hart- en vaatziekten: Een hoog eiwitgehalte in de urine verhoogt het risico op hartfalen, hartaanvallen en beroertes.
• Chronische nierziekte: IgA-nefropathie kan mettertijd leiden tot een voortschrijdend verlies van nierfunctie, vooral als er andere risicofactoren zoals diabetes of hoge bloeddruk aanwezig zijn.
• Nierfalen: Dit treedt op wanneer de nieren niet meer goed genoeg functioneren om aan de behoeften van het lichaam te voldoen. Ongeveer één op de vijf mensen met IgA-nefropathie ontwikkelt binnen tien jaar na de diagnose nierfalen.

Oorzaak van IgA-nefropathie

De preecieze oorzaak van IgA-nefropathie is anno 2024 nog niet bekend, maar onderzoek suggereert dat het gaat om een combinatie van genetische en omgevingsfactoren. Vaak begint het met een verkoudheid of luchtweginfectie, waarbij het immuunsysteem hoge niveaus IgA-antilichamen produceert. Wanneer deze antilichamen vast komen te zitten in de nieren, veroorzaken ze ontstekingen en schade.

Risicofactoren voor IgA-nefropathie zijn onder andere:

• Familiaire voorgeschiedenis van IgA-nefropathie of IgA-vasculitis
• Aandoeningen zoals coeliakie, inflammatoire darmziekte, hepatitis, cirrose of HIV
• Leeftijd tussen 10 en 40 jaar
• Mannelijk geslacht
• Etnische achtergrond, vooral Aziatisch, Pacific Islander of blanke Europese afkomst

Onderzoek en diagnose

Om IgA-nefropathie te diagnosticeren, zal de arts verschillende stappen doorlopen, waaronder:

1. Symptomenbeoordeling: De arts zal informeren naar je klachten en een lichamelijk onderzoek uitvoeren.

2. Laboratoriumtests: Verschillende tests kunnen worden uitgevoerd om de gezondheid van je nieren te beoordelen en te controleren op IgA-nefropathie:

   • Urineonderzoek: Hierbij wordt gekeken naar bloed en/of eiwit in je urine.
   • Urine-eiwit-creatinine-ratio (uPCR): Dit meet het eiwit- en creatininegehalte in je urine.
   • Geschatte glomerulaire filtratiesnelheid (eGFR): Een bloedtest die aangeeft hoe goed je nieren afvalstoffen uit je bloed verwijderen.

3. Nierbiopsie: Dit is de meest definitieve manier om IgA-nefropathie te diagnosticeren. Bij een nierbiopsie worden kleine stukjes nierweefsel verwijderd en onder een microscoop onderzocht. Dit kan ook helpen bij het voorspellen van het langetermijnrisico op nierfalen.

Behandeling van de ziekte van Berger

IgA-nefropathie kan niet genezen worden. De behandeling is daarom gericht op symptoombestrijding, het beheersen van de bloeddruk en het vertragen van het nierziekteproces. 

Medicijnen

• ACE-remmers of ARB’s: Deze medicijnen verminderen de hoeveelheid eiwit in de urine, verlagen de bloeddruk en vertragen het proces van chronische nierziekte.
• SGLT2-remmers: Ze verlagen ook de eiwituitscheiding in de urine en helpen bij het vertragen van nierziekte. Ze kunnen ook gunstig zijn voor diabetici omdat ze de bloedsuikerspiegel helpen reguleren.
• Endothelinereceptor-antagonisten (ERA’s): Een nieuwere klasse medicijnen die de bloedvaten in de nieren ontspannen, de eiwituitscheiding in de urine verminderen en het nierziekteproces vertragen.
• Corticosteroïden: Deze helpen het immuunsysteem te kalmeren en verminderen de productie van IgA, waardoor de nieren de kans krijgen om te herstellen. Ze worden meestal voor een beperkte periode voorgeschreven vanwege bijwerkingen.

Aanbevelingen voor levensstijl

Naast medicamenteuze behandeling zijn er leefstijlveranderingen die de behandeling van IgA-nefropathie kunnen ondersteunen:

• Stoppen met roken: Roken kan het nierziekteproces versnellen en het risico op complicaties vergroten.
• Gewichtsbeheersing: Een uitgebalanceerd dieet en regelmatige lichaamsbeweging kunnen helpen bij het beheersen van het gewicht en het verbeteren van de algehele gezondheid.
• Regelmatige lichaamsbeweging: Begin langzaam en bouw geleidelijk op om de gezondheid van de nieren te ondersteunen.
• Beperk de inname van natrium: Het beperken van de inname van zout kan helpen bij het beheersen van de bloeddruk en het verminderen van nierbelasting.

Prognose

Langdurige IgA-nefropathie kan leiden tot hoge bloeddruk, die vaak geen merkbare symptomen veroorzaakt en alleen wordt vastgesteld door bloeddrukmeting. Een onbehandelde hoge bloeddruk kan echter ernstige gevolgen hebben, waaronder hart- en vaatziekten, en kan ook bijdragen aan een verdere verslechtering van de nierfunctie. Daarom is het belangrijk om regelmatig de bloeddruk te laten controleren en indien nodig te behandelen om complicaties te voorkomen.

Progressieve achteruitgang van de nierfunctie kan leiden tot chronische nierinsufficiëntie, waarbij de nieren langzaam over jaren of zelfs tientallen jaren verslechteren zonder merkbare symptomen. De arts kan de nierfunctie controleren via bloedonderzoek. Wanneer de nieren bijna niet meer functioneren, is nierfunctievervangende therapie nodig, zoals dialyse of transplantatie. Soms wordt de aandoening pas ontdekt wanneer de nieren bijna helemaal uitgeput zijn, wat wordt aangeduid als ‘schrompelnieren’. Op dat punt is herstel niet meer mogelijk.

Informatieve video over IgA-nefropathie

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over IgA-nefropathie, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.