Handoedeem: oorzaken en behandeling van vochtophoping in hand(en)

Last Updated on 27 april 2024 by M.G. Sulman

Handoedeem is een toestand waarbij zich vocht ophoopt in de weefsels van de hand en pols, hetgeen leidt tot zwelling. Deze zwelling kan variëren in ernst. de zwelling kan zich voordoen in de vingers, handpalmen en polsen. Vochtophoping of oedeem kan optreden in een of beide handen. Handoedeem kan het gevolg zijn van verschillende oorzaken, waaronder letsel, ontsteking, allergische reacties of onderliggende aandoeningen zoals een hartaandoening of een nierziekte. Vochtophoping in je hand(en) kan ongemak veroorzaken en de handfunctie beperken. Als handoedeem aanhoudt of gepaard gaat met andere symptomen, is het belangrijk om medische hulp in te schakelen zodat je de juiste diagnose en behandeling krijgt. Uiteraard richt de behandeling zich allereerst op de onderliggende oorzaak van de vochtophoping in je hand(en).

Wat is handoedeem?

Handoedeem is een medische term die verwijst naar zwelling en vochtophoping in één of beide handen. Dit kan worden veroorzaakt door verschillende factoren.

Behandeling van handoedeem is afhankelijk van de onderliggende oorzaak en kan onder meer bestaan uit het aanpakken van de onderliggende oorzaak, rust, het dragen van compressiehandschoenen, het gebruik van ontstekingsremmende medicijnen, leefstijl- en dieetveranderingen of behandeling van de onderliggende aandoening.

Als handoedeem aanhoudt of gepaard gaat met andere klachten, is het belangrijk een afspraak te maken met je huisarts voor een juiste diagnose en behandeling.

Oorzaken van vochtophoping in de hand(en)

Handoedeem kan worden veroorzaakt door een waaier aan factoren. Het kan optreden als gevolg van lokale verwondingen, zoals verstuikingen of breuken, of als gevolg van systemische aandoeningen die de vochtbalans in je lichaam verstoren. Enkele veelvoorkomende oorzaken van vochtophoping in je handen zijn:

Slechte lymfedrainage

Problemen met het lymfestelsel kunnen leiden tot vochtophoping in de handen.

Lymfoedeem kan verschillende oorzaken hebben. Het kan het gevolg zijn van aangeboren factoren, zoals een aangeboren aanleg of het ontbreken van lymfevaten, wat meestal al op jonge leeftijd merkbaar is. Maar het kan ook optreden na een infectie, bij kanker, na een operatie of bestraling.

In de vroege stadia van lymfoedeem kun je soms de zwelling nog wegdrukken, maar naarmate het vordert, wordt dit steeds moeilijker.

Infecties

Een huidinfectie aan de hand, gekenmerkt door koorts, algemeen onwelzijn, roodheid en warmte op de plaats van zwelling, en pijn.

Medicatie bijwerkingen

Handoedeem kan ook worden veroorzaakt door het gebruik van bepaalde medicijnen, waaronder geneesmiddelen tegen hoge bloeddruk, ontstekingsremmers, bepaalde diabetesmedicatie, corticosteroïden en geslachtshormonen zoals de anticonceptiepil. Deze medicijnen kunnen van invloed zijn op de vochtretentie in het lichaam beïnvloeden. Dit kan leiden tot zwelling in de handen en andere delen van het lichaam.

Als je merkt dat je handen opzwellen na het starten van een nieuw medicijn, koppel dit da terug aan de arts die dit medicijn hefet voorgeschreven om te bepalen of een aanpassing van de medicatie nodig is.

Langdurige immobiliteit

Als je je handen lange tijd niet gebruikt of beweegt, kan dit leiden tot vochtophoping.

Hormonale veranderingen

Hormonale veranderingen tijdens de menstruatiecyclus of tijdens de zwangerschap kunnen leiden tot vochtophoping en handoedeem.

Zwangerschap

Vochtretentie is een veelvoorkomend verschijnsel tijdens de zwangerschap. Dit kan leiden tot zwelling in de handen.

Hartfalen

Hartfalen kan leiden tot vochtretentie in het lichaam. Ook in je handen.

Plotselinge vochtophoping in de handen, veroorzaakt door een acute verergering van hartfalen, waarbij het hart minder efficiënt bloed door het lichaam pompt, vereist onmiddellijke behandeling. Deze vochtophoping kan zich snel verspreiden naar de longen, wat resulteert in een plotselinge toename van kortademigheid. Dit is een ernstige en mogelijk levensbedreigende situatie. Schakel direct een arts in.

Nierziekte of leverdisfunctie

Problemen met je nieren of lever, plotseling of een verergering van een reeds bestaande nier- of leverziekte, kunnen leiden tot verstoringen in de vochtbalans en vochtophoping in onder meer je handen.

Beroerte

Na een beroerte, ook bekend als een cerebrovasculair accident (CVA), kan oedeem optreden in je arm of hand aan de zijde van het lichaam die is getroffen door de beroerte. Dit wordt vaak gezien als onderdeel van het herstelproces.

Het oedeem kan het gevolg zijn van verschillende factoren, waaronder verminderde spierfunctie, veranderingen in de bloedcirculatie en zwakte aan de aangedane zijde van het lichaam, wat kan leiden tot een verminderde afvoer van vocht.

Oedeem na een beroerte is gelukkig meestal tijdelijk is zal verminderen gedurende het herstelproces.

Letsel

Trauma aan de handen, zoals verstuikingen, breuken of kneuzingen, kan leiden tot zwelling als reactie op ontsteking.

Allergische reacties

Een allergische reactie op voedsel, medicijnen of omgevingsfactoren kan leiden tot handoedeem.

Tips bij handoedeem

Deze tips kunnen helpen om het oedeem in de arm of hand te verminderen en het herstel te bevorderen:

Doen:

1. Ga liggen en gebruik kussens om het gezwollen gebied omhoog te brengen.
2. Beweeg je hele arm en schouder om de circulatie te stimuleren.
3. Probeer je hand boven je hoofd te steken terwijl je je vuist opent en sluit, om de beweeglijkheid te verbeteren.
4. Masseer je arm of hand richting je lichaam met stevige maar niet pijnlijke druk, van je vingertoppen naar je handpalm.
5. Voer rustige oefeningen uit, zoals wandelen, om de bloedstroom te bevorderen.
6. Blijf goed gehydrateerd door veel water te drinken.
7. Houd je armen of handen schoon en gehydrateerd om infecties te voorkomen.
8. Gebruik een warm-koud bad om de vloeistof uit het gebied te helpen verwijderen.

Niet doen:

1. Blijf niet gedurende langere tijd in dezelfde positie om stagnatie van vocht te voorkomen.
2. Draag geen kleding die te strak zit, aangezien dit de bloedcirculatie kan belemmeren.

Onderzoek en diagnose

Je arts zal verschillende methoden gebruiken om de aandoening vast te stellen:

Vraaggesprek met de arts

Je arts zal je vragen stellen over je klachten, zoals hoelang de vochtophoping al bestaat, hoe snel het is ontstaan, of het ’s nachts vermindert, en of je andere symptomen ervaart zoals pijn, krampen, een zwaar gevoel in je benen, jeuk, vermoeidheid of kortademigheid.

Klinisch onderzoek

De arts zal een grondig lichamelijk onderzoek uitvoeren. Dit omvat het meten van de omtrek van je benen op het dikste punt, het controleren op kleurveranderingen, spataders, uitgezette bloedvaatjes of beenzweren, het voelen van de temperatuur van je benen, en het indrukken van de vochtophoping om te zien of er een putje achterblijft.

Andere onderzoeken

Afhankelijk van de bevindingen tijdens het klinisch onderzoek en je medische geschiedenis, kan je arts aanvullende onderzoeken bestellen. Dit kan onder meer bloedonderzoeken om bloedstolsels op te sporen, een doppleronderzoek om de bloedstroom te meten bij vermoeden van een bloedstolsel, echografie of scans van de buik bij vermoeden van een tumor, een elektrocardiogram (ECG) bij vermoeden van hartfalen, en een röntgenfoto van de borstkas om te controleren op vergroting van het hart bij hartfalen.

Behandeling en zelfzorg

Hieronder staan een anatal tips om die vervelende zwelling in je handen aan te pakken:

Medicijnen

De dokter kan medicijnen voorschrijven om de onderliggende oorzaak aan te pakken en de zwelling te verminderen. Instant opluchting in een pilletje, wie wil dat nou niet?

Compressietherapie

Compressietherapie is een behandeling die wordt gebruikt om oedeem (vochtophoping) te verminderen door middel van het aanbrengen van druk op het getroffen gebied. Dit wordt meestal bereikt door het gebruik van drukverbanden of compressiekleding, die tegendruk bieden aan de zwelling. De druk die door de compressie wordt uitgeoefend, verhoogt de spanning in de weefsels, wat op zijn beurt de vochtuittreding uit die weefsels bevordert en de opname van lymfe stimuleert. Hierdoor kan het oedeem afnemen en de circulatie verbeteren, waardoor symptomen zoals zwelling en pijn verminderen. Compressietherapie kan worden gebruikt als onderdeel van een uitgebreid behandelplan voor verschillende aandoeningen, waaronder lymfoedeem, veneuze insufficiëntie en postoperatieve zwelling.

Verhoging

Neem wat me-time en leg je handen lekker omhoog. Dit is geen luiheid, het is therapeutisch! Plus, het helpt de vloeistofafvoer te bevorderen. Win-win!

Oefeningen

Flex die vingers en geef je handen wat liefdevolle aandacht met wat gerichte oefeningen. Het is als een mini-workout voor je handen!

Dieet

Denk aan wat gezonde aanpassingen in je dieet, zoals het minderen van zout. Het kan helpen bij het verminderen van zwelling en het herstellen van die handige handen van je!

Handtherapeut

Een handtherapeut kan een geweldige partner zijn in je herstelproces! Hier zijn een paar dingen die ze voor je kunnen doen:

1. Handmatige lymfedrainage: Door zachte manipulaties kan de therapeut de vloeistofbeweging in je hand bevorderen, waardoor zwelling afneemt en de circulatie verbetert.
2. Aangepaste oefenprogramma’s: de therapeut kan specifieke oefeningen ontwerpen om je handfunctie te verbeteren en zwelling te verminderen. Allemaal op maat gemaakt voor jouw behoeften.
3. Compressiekleding aanpassen: Met zijn of haar kennis kan d etherapeut je helpen bij het kiezen en aanpassen van compressiekleding die helpt bij het onder controle brengen van het oedeem.
4. Activiteitsaanpassingen en ergonomische adviezen: de handtherapeut kan je leren hoe je activiteiten kunt aanpassen en ergonomische principes kunt toepassen om verdere zwelling te voorkomen.
5. Gezamenlijke mobilisatie: Door zachte manipulaties kan de handtherapeut de mobiliteit van je handgewrichten verbeteren. Dit bevordert het herstel van je normale bewegingsbereik.
6. Pijnmanagementstrategieën: Als je pijn ervaart, kan de therapeut je helpen bij het ontwikkelen van strategieën om hier beter mee om te gaan.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over handoedeem, of tips geven hoe om te gaan met ene vochtophoping in je hand(en). Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.