Fecaloom: symptomen, oorzaken en behandeling

Last Updated on 30 juli 2024 by M.G. Sulman

Een fecaloom is een ernstigere vorm van fecale impactie waarbij er sprake is van een grote, harde ophoping van ontlasting. In feite kan een verhard fecaloom beschouwd worden als een enorme enteroliet. Een enteroliet is een steenachtige formatie die gevormd wordt door verharding van ontlasting. Zo’n darmsteen kan voorkomen in verschillende delen van het darmkanaal, maar wordt meestal aangetroffen in de dikke darm.

Wat is een fecaloom?

Een fecaloom is een verharde massa ontlasting in de dikke darm, die op een tumor lijkt. Het kan variëren in grootte en treedt vaak op als gevolg van chronische obstructie, zoals bij megacolon en chronische obstipatie. Megacolon duidt op een toestand waarbij een deel van de dikke darm opgerekt raakt door een ophoping van feces.

Definitie: Een fecaloom is een harde massa van ontlasting die ontstaat door langdurige obstipatie en kan ernstige complicaties veroorzaken zoals darmobstructie en perforatie.

Synoniemen

Hier zijn alle mogelijke synoniemen voor een fecaloom:

• Coproliet
• Enorme enteroliet
• Fecoliet
• Fecaliet
• Fecalith
• fecaloïd
• Sigmoïde fecaloïd
• Sigmoïde fecaloom
• Coprolith
• Ontlastingssteen

Deze termen verwijzen allemaal naar de harde massa van ontlasting die zich in de dikke darm kan vormen.

Oorzaken van een fecaloom

Mogelijke oorzaken van een fecaloom zijn:

• Ziekten: Aandoeningen zoals de ziekte van Chagas en de ziekte van Hirschsprung kunnen het autonome zenuwstelsel in de darm beschadigen, wat leidt tot grote fecalomen.
• Chronische obstipatie: Vaak veroorzaakt door immobiliteit, medicatie (vooral opioïden), neurologische aandoeningen (de ziekte van Parkinson, de ziekte van Hirschsprung), neoplastische aandoeningen (darmkanker), inflammatoire aandoeningen (inflammatoire darmziekte), infectieziekten (de ziekte van Chagas) en functionele aandoeningen (prikkelbaredarmsyndroom).

Symptomen van een fecaloom

Symptomen van een fecaloom zijn niet specifiek en kunnen zijn:

• Obstipatie
• Buikpijn
• Een vol gevoel
• Gebrek aan eetlust
• Misselijkheid en braken
• Overloopdiarree
• Fecale incontinentie
• Urinaire symptomen door druk op de blaas

Vorming van een fecaloom

Bij de vorming van een fecaloom gebeurt het volgende:

• Ophoping van ontlasting: Door chronische obstipatie of een obstructie kan de ontlasting zich ophopen in de darm.
• Stagnatie: De opgehoopte ontlasting beweegt niet goed door de darm en blijft op één plek zitten.
• Volumetoename: De ophoping neemt in volume toe naarmate er meer ontlasting bij komt.
• Verharding: De ontlasting droogt uit en wordt steeds harder, waardoor een steenachtige massa ontstaat.
• Vervorming van de darm: Door de ophoping en verharding van de ontlasting raakt de darm uitgerekt en vervormd. Dit kan ervoor zorgen dat de darm gaat lijken op een tumor.

Complicaties

Mogelijke complicaties zijn:

• Stercorale colitis: Ontsteking van de dikke darm door de aanwezigheid van harde ontlasting.
• Stercorale perforatie: Het scheuren (perforatie) van de darmwanden door de scherpe hoeken van het fecaloom. Dit kan leiden tot sepsis (bloedvergiftiging).

Behandeling van een fecaloom

Behandeling van een fecaloom kan bestaan uit:

• Handmatige verwijdering: Het fysiek verwijderen van het fecaloom.
• Colonkatheters: Gebruik van katheters om vloeistof voor ontlastingsverwijdering door te voeren om het fecaloom te verzachten en af te breken.
• Chirurgische verwijdering: Nodig in ernstige gevallen, vooral wanneer fecalomen extreem groot zijn.

Casus: Grote sigmoïde fecaloom bij een patiënt met de ziekte van Parkinson

Uit de medische literatuur komt de volgende casus.¹Alkhiari R. Large Sigmoid Fecaloma: A Rare Case of a Common Condition in Patients With Parkinson’s Disease. Cureus. 2023 Sep 1;15(9):e44523. doi: 10.7759/cureus.44523. PMID: 37790016; PMCID: PMC10544628.

Samenvatting

• Aandoening: Fecaloom (een vaste massa van ontlasting, ontstaan door langdurige obstipatie).
• Patiënt: 79-jarige met de ziekte van Parkinson.
• Belang: Benadrukt het belang van ‘agressieve’ behandeling van chronische obstipatie bij patiënten met neuropsychiatrische aandoeningen.

Casuspresentatie

Patiëntgeschiedenis:

• Leeftijd: 79 jaar
• Geslacht: Vrouw
• Aandoeningen: Ziekte van Parkinson, diabetes mellitus, hypertensie (verhoogde bloeddrukwaarden), coronaire hartziekte
• Symptomen: Chronische obstipatie (>4 jaar), pijn in de linkeronderbuik, gewichtsverlies (5 kg in 2 maanden)
• Geprobeerde behandelingen: Diverse laxeermiddelen, waaronder vezels, Senna, dagelijks polyethyleenglycol (PEG, een synthetisch polymeer, ook wel bekend als Macrogol)

Onderzoek:

• Onafhankelijk met lichte mobiliteitshulp
• Opgezette buik, milde pijn in de onderbuik
• Normaal bloedonderzoek (calcium, schildklierfunctie, hemoglobine)
• Coloscopiebevindingen: Grote semi-obstructieve fecaloom in de sigmoïde colon, normale colonslijmvliezen

Behandeling: Endoscopische verwijdering met behulp van tangen, snare en waterirrigatie. Nabehandeling met polyethyleenglycol.

Een snare is een medisch instrument dat wordt gebruikt in endoscopische procedures. Het bestaat uit een lus van draad of een ander dun, flexibel materiaal dat door een buis wordt ingebracht en uitgestoken kan worden om weefsel of objecten in het lichaam te grijpen, snijden of verwijderen. In de context van fecaloombehandeling wordt een snare gebruikt om delen van de fecale massa te fragmenteren of te verwijderen.

Gebruik van een snare in endoscopie:

• Inbrengen: De snare wordt door de endoscoop ingebracht naar de plaats van de fecaloom.
• Uitsteken: De lus van de snare wordt uitgestoken en rondom een deel van de fecale massa geplaatst.
• Verwijderen of fragmenteren: Door de lus strak aan te trekken, kan het weefsel of de fecale massa worden gesneden of gebroken, waarna het via de endoscoop kan worden verwijderd of verder kan worden behandeld.

Uitkomst: Volledige verlichting van symptomen en significante verbetering van obstipatie.

Conclusies

• Preventie: Zorg voor gebalanceerde waterinname, vezels en laxeermiddelen om chronische obstipatie te beheersen.
• Zorgvuldige evaluatie: Nodig voor patiënten met refractaire obstipatie om complicaties zoals fecaloom te voorkomen. Refractaire obstipatie is een vorm van chronische obstipatie die niet reageert op standaard behandelingen zoals dieetveranderingen, laxeermiddelen, en levensstijlaanpassingen.

Casus: Fecaloom, darmobstructie en overlijden

In de medische literatuur komen we een andere casus tegen van iemand met een fecaloom, resulterend in darmobstructie en overlijden.²Gutierrez, Estrella & Montelongo, Diego & Gamboa, Elizabeth & Varon, Joseph & Surani, Salim. (2020). Chronic Abdominal Pain: A Case of Giant Fecalith in the Distal Jejunum. Cureus. 12. 10.7759/cureus.7468.

Casuspresentatie

• Patiënt: 92-jarige vrouw met hypertensie (hoge bloeddruk) en diabetes.
• Symptomen: Licht in het hoofd, dysurie (moeilijk kunnen plassen), terugkerende urineweginfecties, buikpijn en opgezette buik.
• Aanvankelijke bevindingen: Opgeblazen buik, hypoactieve darmgeluiden (hypoactief geeft aan dat de darmactiviteit is vertraagd), colonsudo-obstructie zonder darmperforatie (CT-scan). Colonsudo-obstructie (pseudo-obstructie van de dikke darm) is een aandoening waarbij de symptomen en klinische bevindingen lijken op die van een mechanische obstructie van de darm, maar er is geen fysieke blokkade aanwezig. Dit kan veroorzaakt worden door een verstoring in de zenuw- of spierfunctie van de darmwand, wat leidt tot een verminderde darmmotiliteit en ophoping van darminhoud.
• Behandeling: Antibiotica voor urineweginfectie, elektrolytenvervanging, laxantia, intraveneuze vloeistoffen.
• Complicaties: Braken, acute ademhalingsinsufficiëntie (onvoldoende ademhaling), aspiratie (inademen van voedsel of vloeistof), colonobstructie door fecaloom (verstopping van de dikke darm).
• Interventies: Colonoscopische decompressie (ontluchten van de dikke darm via een endoscoop), nasogastrische sonde plaatsing (buisje via de neus naar de maag).
• Uitkomst: Verslechtering van de conditie, leidend tot hartstilstand en overlijden.

Conclusie

Deze casus benadrukt de noodzaak van snelle herkenning en behandeling van fecaloom om fatale uitkomsten te voorkomen. Regelmatige follow-up en dieetmanagement worden aanbevolen voor behandelde patiënten om herhaling te voorkomen.

Succesvolle verwijdering van harde sigmoïde fecaloïden met endoscopische cola-injectie

Een nieuwe manier om fecaloïden te behandelen zonder operatie!

Dr. Jong Jin Lee en Dr. Jeong Wook Kim van Chung-Ang University Hospital in Seoul hebben iets geweldigs ontdekt. Ze gebruikten een endoscopische Coca-Cola injectie om een grote, harde fecaloïd te verwijderen bij een patiënt.³Lee JJ, Kim JW. [Successful Removal of Hard Sigmoid Fecaloma Using Endoscopic Cola Injection]. Korean J Gastroenterol. 2015 Jul;66(1):46-9. Korean. doi: 10.4166/kjg.2015.66.1.46. PMID: 26194129.

Wat is er gebeurd?

• Probleem: Een 4,7 cm grote fecaloïd die niet reageerde op standaard behandelingen.
• Complicaties: Ernstige obstipatie, ulceratie, bloeding en meer.
• Oplossing: Er werd Coca-Cola geïnjecteerd via een endoscoop om de fecaloïd af te breken.

Resultaten

• De fecaloïd werd volledig verwijderd zonder operatie!
• De patiënt herstelde snel en zonder verdere problemen.

Waarom is dit belangrijk?

Deze techniek biedt een nieuwe, minder invasieve manier om moeilijke fecaloïden te behandelen. Minder operaties, sneller herstel!

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een fecaloom, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.