Last Updated on 30 juni 2023 by M.G. Sulman
De gewone agrimonie kan worden herkend aan de gele bloemen met meestal vijf kroonbladeren, soms zes. De vruchten van de plant hebben haakvormige borstelharen en het blad heeft een kenmerkende structuur. Het blad is veervormig samengesteld en heeft een topblad. De deelbladeren zijn gezaagd en de onderste deelbladeren zijn kleiner dan de bovenste. Tussen de grotere deelbladeren zijn er ook zeer kleine blaadjes aanwezig. Interessant is dat de zaden van de agrimonie eetbaar zijn en gebruikt kunnen worden om meel van te maken. Hoewel dit niet vaak gebeurt, kan het in tijden van schaarste een nuttige bron van voedsel zijn. In Scandinavische landen wordt agrimonie gebruikt om thee van te zetten. De gewone agrimonie bezit bovendien geneeskracht!
Wat is de gewone agrimonie?
De gewone agrimonie, ook bekend als Agrimonia eupatoria, is een plantensoort die behoort tot de rozenfamilie. Andere planten die behoren tot de rozenfamilie (Rosaceae) zijn onder meer:
- Rozen (Rosa)
- Appelbomen (Malus)
- Perenbomen (Pyrus)
- Kersenbomen (Prunus)
- Aardbeien (Fragaria)
- Bramen (Rubus)
- Frambozen (Rubus idaeus)
- Meidoorn (Crataegus)
- Sleedoorn (Prunus spinosa)
- Lijsterbes (Sorbus)
De gewone agrimonie staat vermeld op de Nederlandse Rode Lijst van planten (een officieel vastgetelde lijst met planten die in Nederland als bedreigd te boek staan) als een algemeen voorkomende soort die sterk is afgenomen. Het plantje heeft felgele bloemen die in lange, slanke aren groeien en komt vaak voor op kalkrijke bermen en dijken in België en Nederland.
De gewone agrimonie gedijt goed op verschillende bodemsoorten, maar ze moeten niet te zuur, te nat of te droog zijn. Hoewel de plant veel zon nodig heeft, kan hij ook overleven in lichte schaduw tot halfschaduw. Het is een mooie toevoeging aan een zonnige border en kan goed worden gecombineerd met andere planten zoals wilde marjolein, gele kamille, zwarte toorts, knoopkruid, gewone bermzegge, Sint-Janskruid en kleine pimpernel. De gewone agrimonie groeit ook goed tussen grassen.
De bloemen van de gewone agrimonie hebben een stervorm en verspreiden een geur die lijkt op abrikozen. Ze bevatten voornamelijk stuifmeel en worden bestoven door wilde bijen, hommels en ook (zweef)vliegen. Bovendien dient de gewone agrimonie als waardplant voor de rups van de aardbeivlinder (Pyrgus malvae), in ons land vrij zeldzaam en zeer lokaal. Deze plant heeft dus een belangrijke rol in het ondersteunen van de levenscyclus van deze vlindersoort.
De gewone agrimonie herkennen
- Hoogte: Kan groeien tot een hoogte van 60-120 cm.
- Bladeren: Samengesteld blad met gezaagde randen en een ruw oppervlak.
- Bloemen: Helgeel van kleur, stervormig en geclusterd in lange, slanke aren.
- Geur: De bloemen hebben een kenmerkende geur die lijkt op abrikozen.
- Habitat: Komt vaak voor op kalkrijke bermen, dijken en graslanden.
- Standplaats: Verkiest zonnige tot licht schaduwrijke gebieden.
- Bodemvoorkeur: Groeit goed op verschillende bodemsoorten, zolang ze niet te zuur, te nat of te droog zijn.
- Bestuiving: Wordt bestoven door wilde bijen, hommels en (zweef)vliegen.
- Bloeiperiode: Bloemen verschijnen van juni tot september.
- Zaaddozen: Na de bloei vormt de plant kleine zaaddozen die blijven hangen tot de zaden rijp zijn.
- Levensduur: Een meerjarige plant die jaar na jaar terugkomt.
- Natuurwaarde: Dient als waardplant voor de rupsen van de Aardbeivlinder (Pyrgus malvae).
- Gebruik: Kan worden gebruikt in zonnige borders en is geschikt voor combinaties met andere planten.
- Verspreiding: Komt algemeen voor, maar is sterk afgenomen in aantal.
- Onderhoud: Over het algemeen een vrij onderhoudsarme plant.
- Kenmerkend: De helgele bloemen en de karakteristieke abrikozengeur maken de gewone agrimonie gemakkelijk te herkennen.
Kenmerken van de plant
- Naam: Gewone agrimonie (Agrimonia eupatoria).
- Familie: Rozenfamilie (Rosaceae).
- Leefomgeving: Kalkrijke bermen en dijken.
- Bloemen: Helgeel, stervormig, geur van abrikoos.
- Bloeiwijze: Lange, slanke aren.
- Bodemvoorkeur: Niet te zuur, te nat of te droog.
- Standplaats: Zonnig tot lichte schaduw.
- Bijen en hommels: Bevlogen door wilde bijen en hommels.
- Andere bestuivers: (Zweef)vliegen.
- Rupsen: Waardplant voor Aardbeivlinder (Pyrgus malvae).
- Groeiplaats: Geschikt voor zonnige borders.
- Combinatie met andere planten: Wilde marjolein, gele kamille, zwarte toorts, knoopkruid, gewone bermzegge, Sint-Janskruid, kleine pimpernel en grassen.
- Verspreiding: Algemeen voorkomend maar hier te lande sterk afgenomen.
- Bodemgeschiktheid: Diverse bodemsoorten, mits niet te zuur, nat of droog.
- Levensduur: Een meerjarig of vast (overblijvend) kruid.
De zaden van de gewone agrimonie zijn eetbaar
De zaden van de agrimonie zijn eetbaar. Je kunt deze gebruiken om meel van te bereiden. Je kunt dit mele mengen met ‘gewoon’ meel en er vervolgens brood, gebak of koekjes mee bakken. Het meel kun je ook gebruiken als verdikkingsmiddel in sauzen, soepen of stoofschotels.
De bloemen en andere delen van de plant worden normaal gesproken niet gebruikt als voedselbron.
Kleverige zaden
Uit De Volkskrant van 14 september 1963:
“Niet alleen vogels, maar ook de zoogdieren werken aan de zaadverspreiding van de planten mee. Vele vruchten zijn bezet met weerhaakjes of met stekeltjes, waarmee zij zich aan een voorbijgaand dier hechten om elders terecht te komen.
Voorbeelden van planten, die hun zaden op deze wijze verspreiden zijn de klis, het vergeet-mij-nietje, de rupsklaver, het tandzaad, het kleefkruid, het nagelkruid, de agrimonie en niet te vergeten de hondstong. Wie in de nazomer een duinwandeling heeft gemaakt, zal bij zijn thuiskomst tot de ontdekking komen, dat er zich tientallen ronde balletjes aan zijn sokken en broekspijpen hebben gehecht. Dit zijn de van haakjes voorziene zaadjes van de hondstong, een in de duinen vrij algemeen voorkomende plant. Deze wijze van zaadverspreiding is voor de dieren nauwelijks merkbaar, omdat de zaden zich met hun weerhaakjes of hun stekeltjes aan de vacht van het dier hechten.”
Gewone agrimonie zit vol geneeskracht
Agrimoniethee
De gewone agrimonie heeft ook medicinale toepassingen. De plant wordt al sinds oudsher gebruikt in de traditionele kruidengeneeskunde vanwege de geneeskrachtige eigenschappen die het heeft. Het wordt vaak gebruikt ter behandeling van maag- en darmklachten, zoals diarree, indigestie (dyspepsie) en maagkrampen. Agrimoniethee is een natuurlijke remedie voor deze aandoeningen.1Indigo Herbs. Agrimony Benefits. https://www.indigo-herbs.co.uk/natural-health-guide/benefits/agrimony (ingezien op 30-6-2023)
Hoe bereid je deze thee?
- Koop gedroogde agrimoniekruiden (online of bij een goede drogist).
- Neem 1 theelepel kruiden per kopje thee.
- Verwarm water tot het kookt.
- Voeg kruiden toe aan een theepot of kopje.
- Giet heet water over de kruiden.
- Laat 5-10 minuten trekken.
- Zeef de thee om kruiden te verwijderen.
- Voeg zoetstof toe indien gewenst.
- Serveer en geniet van deze helende, aromatische thee.
Goed voor de spijsvertering
Agrimonie wordt geclassificeerd als een bitterkruid en bittere stoffen stimuleren de productie van enzymen en maagzuur, waardoor het spijsverteringsstelsel wordt voorbereid op een optimale opname van voedingsstoffen uit het voedsel dat je eet. Dit komt de lever- en galblaasfunctie ten goede.
Het hoge tanninegehalte van agrimonie, in combinatie met zijn ontstekingsremmende eigenschappen, maakt het bijzonder gunstig voor verschillende maagdarmkachten, met name milde gevallen van diarree. Aangenomen wordt dat het de zwelling in de zachte weefsels van het maagdarmkanaal en de darm vermindert. De tannines verstevigen de slijmvliezen en verbeteren hun afscheiding en opname.
Wondgenezing
Agrimonie wordt ds de middeleeuwen gebruikt om wondgenezing te versnellen en bloedingen te stelpen. Het is een uitstekend stollingsmiddel en werd als zodanig gebruikt om slagveldwonden te behandelen.
Vanwege deze eigenschap wordt dit kruid tegenwoordig ook toegepast bij zware menstruatiebloedingen. De ontstekingsremmende eigenschappen helpen ook om menstrueel ongemak veroorzaakt door zware menstruaties te verlichten.
Ontgifting
Agrimonie is rijk aan heilzame plantaardige stoffen die het lichaam ondersteunen bij het afvoeren van afvalstoffen. Enkele van deze stoffen zijn:
- Tannines: Natuurlijke verbindingen met samentrekkende eigenschappen die kunnen helpen bij het verminderen van ontstekingen en het bevorderen van wondgenezing.
- Flavonoïden: Antioxidanten die bescherming bieden tegen vrije radicalen en ontstekingsremmende eigenschappen hebben.
- Fenolzuren: Natuurlijke stoffen met antioxiderende en ontstekingsremmende eigenschappen.
Etherische oliën: Aromatische oliën die kunnen bijdragen aan de geneeskrachtige werking en het aroma van de plant. - Polysacchariden: Koolhydraten die mogelijk immuunversterkende eigenschappen hebben.
- Coumarines: Plantaardige verbindingen met anticoagulerende eigenschappen.
- Alkaloïden: Natuurlijke verbindingen met potentiële farmacologische eigenschappen.
Agrimonie heeft bovendien diuretische eigenschappen, wat betekent dat het de nieren stimuleert om meer urine te produceren. Doordat je meer moet plassen spoelen gifstoffen uit het lichaam. Deze diuretische werking helpt bij het reinigen van het systeem van overtollige vloeistoffen en stimuleert de nieren om urinezuur en overtollige kristallen weg te spoelen. Dit is vooral gunstig omdat deze stoffen anders problemen kunnen veroorzaken, zoals jicht, artritis en nierstenen. Door de diuretische werking van agrimonie kunnen deze gezondheidsproblemen worden verminderd of voorkomen door het regelmatig spoelen van je urinewegen, waardoor schadelijke stoffen via de urine worden geloosd.
Levergezondheid
De actieve bestanddelen van agrimonie zijn ook nuttig bij de behandeling van verhoogde galproductie, galwegstenen en pijn in de galblaas (galblaaspijn) en lever (leverpijn). In een onderzoek uit 2018 werd zelfs aangetoond dat het beschermt tegen leverbeschadiging vanwege de lipidenverlagende en antioxiderende werking.2Cho YM, Kwon JE, Lee M, Lea Y, Jeon DY, Kim HJ, Kang SC. Agrimonia eupatoria L. (Agrimony) Extract Alters Liver Health in Subjects with Elevated Alanine Transaminase Levels: A Controlled, Randomized, and Double-Blind Trial. J Med Food. 2018 Mar;21(3):282-288. doi: 10.1089/jmf.2017.4054. Epub 2018 Feb 27. PMID: 29486131. Zo kan agrimonie worden ingenomen als een tonicum om de lever te versterken en te beschermen.
Gorgelmiddel
Agrimonie kan klachten en aandoeningen van de bovenste luchtwegen verlichten. Het is vooral nuttig als gorgelmiddel om keelpijn, zweertjes in de mond en ontstoken tandvlees te verzachten.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over de gewone agrimonie, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
