Thymuskanker: symptomen, oorzaak en behandeling

Last Updated on 21 april 2025 by M.G. Sulman

De thymus of zwezerik is een orgaan in je borstkas, achter het borstbeen. Het maakt deel uit van het lymfestelsel in het immuunsysteem van je lichaam. De thymus produceert witte bloedcellen, lymfocyten genaamd. Deze helpen het lichaam om infecties te bestrijden. Er zijn drie soorten thymuskanker. Thymuskanker treedt op wanneer zich kankercellen vormen op het buitenoppervlak van de thymus. Deze vorm van kanker komt niet zo vaak voor. 

Casus – de onverwachte diagnose van meneer Van Leeuwen

Meneer Van Leeuwen (62), een rustige gepensioneerde timmerman met een zwak voor oude jazzplaten en sterke koffie, liep al een tijdje rond met vage klachten. Een beetje kortademig bij het traplopen, af en toe een zeurend gevoel achter zijn borstbeen, en een aanhoudende vermoeidheid die hij niet goed kon plaatsen. “Zal de leeftijd wel zijn,” dacht hij. Maar toen hij ineens begon te hoesten zonder reden en het benauwd werd bij inspanning, besloot hij toch maar naar de huisarts te gaan.

Na een thoraxfoto volgde al snel een CT-scan—en daarop was het zichtbaar: een gezwel in het voorste deel van de borstkas. Verdacht voor een tumor van de thymus, oftewel de zwezerik. Niet iets waar je snel aan denkt, want de thymus is een klier die vooral in je jeugd actief is en daarna langzaam krimpt. Maar soms—zoals nu—groeit er daar een tumor. De diagnose kwam hard aan: thymuskanker. Zeldzaam, en totaal onverwacht. Meneer Van Leeuwen wist niet eens dat hij die klier nog had.

De arts legde uit dat thymuskanker zich langzaam kan ontwikkelen en pas laat klachten geeft—vaak doordat het tegen de luchtpijp of bloedvaten aandrukt. Gelukkig waren er nog geen uitzaaiingen zichtbaar. Er werd een behandelplan opgesteld: eerst een operatie om de tumor te verwijderen, gevolgd door radiotherapie. De spanning was groot, maar meneer Van Leeuwen bleef nuchter. “Als je jarenlang kozijnen hebt vervangen, leer je dat alles te repareren is. Ook jezelf, hoop ik.”

De operatie verliep goed, en de weken van herstel waren pittig maar hoopvol. Zijn vrouw, kinderen en kleinkinderen kwamen hem dagelijks opzoeken met muziek, tijdschriften en verhalen. Inmiddels volgt hij nog een nabehandeling met bestralingen, maar de vooruitzichten zijn voorzichtig positief. “Ik had nog nooit van de thymus gehoord,” zei hij met een halve glimlach, “maar die klier heeft nu een hoofdstuk in mijn levensboek gekregen.” En meneer Van Leeuwen? Die zet zijn jazz weer wat harder, en leeft dag voor dag, met een gezonde portie relativering.

Wat is thymuskanker?

Thymuskanker – het klinkt als iets uit een medisch handboek waar je liever nooit in bladert. En dat is het ook een beetje. Het is een zeldzame vorm van kanker die ontstaat in de thymus, ook wel bekend als de zwezerik: een klier die diep in je borstkas ligt, net achter het borstbeen. Die klier speelt een grote rol in je afweersysteem, vooral in je kinderjaren. Later in het leven wordt hij minder actief, maar bij sommige mensen ontstaat er op die plek een gezwel dat kwaadaardig kan zijn.

Zoals bij elke vorm van kanker gaat het om cellen die de regie verliezen. Ze delen zich ongecontroleerd, stoppen niet meer met groeien en kunnen omliggend weefsel beschadigen. In het geval van thymuskanker gebeurt dat vaak stilletjes. De tumor kan groter worden voordat je er iets van merkt—denk aan druk op de borst, hoest, kortademigheid of vage pijn. En soms komen mensen pas bij de arts als de kanker zich heeft uitgezaaid, bijvoorbeeld naar longen of lymfeklieren.

Wat deze vorm van kanker extra ingewikkeld maakt, is dat hij soms samengaat met auto-immuunziekten zoals myasthenia gravis. Dat maakt de klachten nóg complexer en vraagt om een zorgvuldige aanpak. Thymuskanker is zeldzaam, maar als hij zich aandient, pakt hij het grondig aan. Gelukkig zijn er behandelopties—zoals chirurgie, bestraling en soms chemotherapie—en is de prognose in vroege stadia best hoopgevend. Maar zoals altijd bij kanker geldt: hoe eerder je erbij bent, hoe beter je kansen.

Wat is de thymus?

Ligging van de thymus

De thymus is een klein orgaan dat zich net achter het borstbeen (sternum) in het voorste deel van de borstkas bevindt. Het staat ook bekend als ‘zwezerik’. De thymus bevindt zich in een deel van de borstkas dat het mediastinum wordt genoemd. Dit is de ruimte in de borstkas tussen de longen die ook het hart bevat, een deel van de aorta, de slokdarm, een deel van de luchtpijp, en veel lymfeklieren. De thymus zit net voor en boven het hart.

Anatomie

De thymus bestaat uit twee helften, lobben genaamd. Het heeft een onregelmatige vorm. Op het oppervlak van dit orgaantje zijn er zijn veel kleine bultjes die lobules worden genoemd. De thymus heeft drie hoofdlagen:

• De medulla is het binnenste deel van de thymus.
• De cortex is de laag die de medulla omringt.
• Het kapsel is de dunne laag aan de buitenzijde van de thymus.

Gewicht en omvang

De thymus bereikt zijn maximale gewicht van ongeveer 2- tot 40 gram tijdens de puberteit. Daarna neemt het allengs af in omvang en wordt het vervangen door vetweefsel.

Vóórkomen

Jaarlijks krijgen in Nederland tussen de 150 en 200 mensen te horen dat ze een tumor in de thymus hebben. Mannen krijgen het iets vaker te horen dan vrouwen. Het komt met name voor bij mensen boven de 50 jaar. Maar ook jongere mensen kunnen deze vorm van kanker krijgen.

Hoofdsoorten

Er zijn 3 hoofdsoorten tumoren bij thymuskanker:

• thymomen: de grootste groep, groeien meestal langzaam en zaaien bijna nooit uit.
• thymuscarcinomen: groeien meestal sneller dan thymomen, vaak zijn er uitzaaiingen.
• thymuscarcinoïden: deze groeien langzaam.

Thymuscarcinoom

Deze soorten kanker ontwikkelen zich in de cellen die de thymusklier bekleden (epitheelcellen).

Thymoom

In grofweg 90% van de gevallen gaat het om een thymoom. Er zijn 2 hoofdtypen thymoom: A en B.

Type A thymomen groeien meestal langzaam, maar type B kan sneller groeien. Ze kunnen zich verspreiden naar de longen of het omhulsel van de longen (pleura). Maar het is ongebruikelijk dat ze zich ergens anders in je lichaam verspreiden.

Net als veel andere vormen van kanker is anno 2025 niet precies bekend wat thymomen veroorzaakt.

Ongeveer 30 van de 100 mensen met thymoom (30%) hebben andere aandoeningen zoals myasthenia gravis (MG). MG is een zeldzame aandoening die het immuunsysteem aantast en spierzwakte veroorzaakt.

Thymoom is ook gekoppeld aan andere ziekten, zoals:

• aplastische anemie
• hypogammaglobulinemie
• pernicieuze anemie
• systemische lupus erythematodes (SLE)
• reumatoïde artritis

Thymuscarcinoom

Dit type kanker ontwikkelt zich in de cellen die de thymusklier bekleden (epitheelcellen). Thymuscarcinomen zijn veel zeldzamer dan thymomen. Ze groeien vaak sneller en verspreiden zich sneller naar andere delen van j lichaam, zoals de botten en de lever. Hierdoor zijn ze meestal moeilijker te genezen.

Symptomen van zwezerikkanker

Geen klachten

Vaak veroorzaakt zwezerikkanker geen symptomen. Het wordt vaak bij toeval ontdekt als je voor iets anders onderzocht wordt.

Verschijnselen

Wanneer thymuskanker symptomen veroorzaakt, komt dit meestal omdat de kanker is doorgegroeid en op nabijgelegen gebieden in de borstkas drukt. Symptomen kunnen zijn:

• (zeurende) pijn op de borst
• een hoest die niet overgaat
• kortademigheid / snel buiten adem
• heesheid
• snel buiten adem (kortademig)
• luchtweginfectie
• longontsteking
• vage klachten zoals onverklaarbare moeheid, gewichtsverlies en weinig eetlust

Vena-cava-superiorsyndroom (VCSS)

De thymus ligt dicht bij een groot bloedvat in de borst. Dit wordt vena cava superior, vena cava anterior of bovenste holle ader genoemd. Deze ader voert bloed naar het hart. de tumor kan erop drukken en het vena-cava-superiorsyndroom (VCSS) veroorzaken. Symptomen kunnen zijn:

• een opgezet gezicht
• een opgezette hals en/of armen
• dikke, kronkelige aders in de hals of op je borstkas
• kortademigheid
• hoesten
• heesheid
• flauwvallen
• hoofdpijn
• slikklachten
• duizeligheid
• verwardheid
• niet goed kunnen zien¹Kanker.nl. Afsluiting van de bovenste holle ader bij ongeneeslijke kanker. https://www.kanker.nl/gevolgen-van-kanker/niet-meer-beter-worden/lichamelijke-klachten/afsluiting-van-de-bovenste-holle-ader-bij-ongeneeslijke-kanker (ingezien op 16-8-2022)

Onderzoek en diagnose

De arts of specialist informeert naar je klachten en algemene gezondheid alvorens hij of zij je lichamelijk gaat onderzoeken. Andere tests die kunnen worden uitgevoerd om thymuskanker te diagnosticeren:

• röntgenfoto van de borst
• beeldvormend onderzoek zoals PET-scan, CT-scan en MRI-scan
• biopsie: hierbij verwijdert de arts een stukje weefsel van de tumor en de patholoog onderzoekt dit biopt onder de microscoop

Stadia

Een stadiëringssysteem is een methode om kanker te classificeren op basis van de grootte, omvang en andere kenmerken.

De volgende stadia worden gebruikt bij thymuskanker:

Stadium 1

In stadium 1 is de kanker alleen in de thymus aanwezig.

Stadium 2

In stadium 2 heeft kanker zich verspreid door het kapsel en in het vet rond de thymus of in de bekleding van de borstholte.

Stadium 3

In stadium 3 is de kanker uitgezaaid naar nabijgelegen organen in de borstkas, waaronder de longen, het hartzakje of grote bloedvaten die bloed naar het hart transporteren.

Stadium 4

Stadium 4 is verdeeld in stadium 4A en stadium 4B, afhankelijk van waar de kanker zich heeft verspreid:

• In stadium 4A heeft kanker zich wijd verspreid over de longen en het hart.
• In stadium 4B is kanker uitgezaaid naar het bloed of het lymfesysteem.

Behandeling van thymuskanker

De behandeling van deze vorm van kanker hangt af van de omvang van de ziekte, aangegeven door het stadium, en van je algehele gezondheid. Er zijn verschillende soorten behandelingen beschikbaar voor patiënten met thymuskanker.

Er worden drie standaardbehandelingen onderscheiden (die in combinatie gegeven kunnen worden):

Operatie

Een operatie om de tumor te verwijderen is de meest voorkomende behandeling van een thymoom. Na de operatie kun je radiotherapie (bestraling) krijgen om eventuele overgebleven kankercellen te doden.

Radiotherapie

Het doel van radiotherapie of bestraling is de kankercellen vernietigen die nog in je borstkas kunnen zitten. Met bestraling heb je minder kans dat de kanker terugkeert. Er zijn twee soorten bestralingstherapie:

• Externe radiotherapie maakt gebruik van een machine buiten het lichaam om straling naar de kanker te sturen.
• Interne radiotherapie maakt gebruik van een radioactieve stof in een kleine capsule of ander object (naalden, katheters, buizen of korrels), dat in of nabij een tumor geplaatst wordt.

De manier waarop radiotherapie wordt gegeven, hangt af van het type en het stadium van de kanker die wordt behandeld. Externe radiotherapie wordt gebruikt om thymoom en thymuscarcinoom te behandelen.

Chemotherapie

Chemotherapie is een behandeling van kanker met zogeheten cytostatica. Dat zijn chemische medicijnen die de groei van kankercellen stoppen, hetzij door de cellen te doden of door ze te stoppen met delen. Wanneer chemotherapie via de mond wordt ingenomen of in een ader of spier wordt geïnjecteerd, komen de medicijnen in de bloedbaan en kunnen ze kankercellen door het hele lichaam bereiken (systemische chemotherapie). Wanneer chemotherapie rechtstreeks in het hersenvocht, een orgaan of een lichaamsholte zoals de buik wordt geplaatst, treffen de medicijnen voornamelijk kankercellen in die gebieden aan (regionale chemotherapie). De manier waarop de chemotherapie wordt gegeven, hangt af van het type en het stadium van de kanker die wordt behandeld.

Chemotherapie kan worden gebruikt om de tumor te verkleinen vóór een operatie of radiotherapie. Dit wordt neoadjuvante chemotherapie genoemd. Het gaat dan om een tumor die:

• zich snel deelt;
• groot is;
• uitzaaiingen heeft.

Prognose

De langetermijnvooruitzichten voor thymuskanker zijn afhankelijk van een groot aantal factoren, waaronder je leeftijd en algehele gezondheid. Maar ook of een operatie alle kanker heeft verwijderd, het type kankercellen dat aanwezig is en het stadium van de ziekte. Zodra de behandeling voorbij is, zijn periodieke controles nodig om te checken op eventuele bijwerkingen van de behandeling en om te kijken of de kanker niet is teruggekeerd.

Preventie van thymuskanker – wat kun je (wel en niet) doen?

Thymuskanker is een zeldzame vorm van kanker en er zijn helaas geen duidelijke leefregels om het volledig te voorkomen. Toch zijn er een paar algemene aandachtspunten die kunnen helpen om je algemene risico op kanker laag te houden:

• Vermijd blootstelling aan straling – Vooral hoge doses bestraling op de borstkas (bijvoorbeeld in de jeugd) kunnen het risico verhogen.

• Niet roken – Hoewel er geen directe link is tussen roken en thymuskanker, draagt stoppen met roken bij aan een lager risico op meerdere soorten kanker.

• Let op je afweer – Thymustumoren komen iets vaker voor bij mensen met auto-immuunziekten. Goed management van die aandoeningen is belangrijk.

• Gezonde leefstijl – Voldoende beweging, een gezond gewicht, gevarieerd eten en weinig alcohol zorgen voor een sterker immuunsysteem.

• Regelmatige controle bij risicofactoren – Heb je een zeldzaam syndroom zoals myasthenia gravis, dan is het goed om regelmatig gecontroleerd te worden.

• Ken de signalen – Vage klachten als kortademigheid, druk op de borst of onverklaarbare hoest kunnen reden zijn voor verder onderzoek—hoe eerder erbij, hoe beter.

Er bestaat geen gerichte screening of vaccin voor thymuskanker, maar alert blijven op veranderingen in je gezondheid is altijd een goed idee.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over thymuskanker, of tips geven rondom behandeling, herstel of omgaan met de diagnose. Wij stellen jouw reactie zeer op prijs.

Let op: reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Ze verschijnen pas nadat ze zijn gelezen en goedgekeurd door de redactie. Dit is om spam of ongepaste reacties eruit te filteren. Het kan daarom soms enkele uren duren voordat je reactie zichtbaar is.