Last Updated on 7 september 2023 by M.G. Sulman
Nicotinevergiftiging betekent een teveel aan nicotine in het lichaam door overmatige inname van nicotine. Hierbij treden er klachten op. Er zijn milde en zware vergiftigingen. Symptomen van een nicotinevergiftiging zijn onder meer braken, snelle hartslag, verwarring, hoofdpijn en verhoogde speekselvloed.
Wat is nicotine?
Nicotine is afgeleid van de tabaksplant (Nicotiana tabacum). Het is een organische verbinding die in een relatief hoge concentratie voorkomt in de tabaksplant en ook in gedroogde tabak. De primaire producten die nicotine bevatten, zijn tabakshoudende producten zoals sigaretten, sigaren, pijptabak en pruimtabak. Er zijn ook enkele nicotinehoudende producten om te stoppen met roken, zoals nicotinepleisters en nicotinekauwgom en -zuigtabletten. Bovendien bevat de e-sigaret (elektronische sigaret of vape) geen tabak, maar wel gezuiverde nicotine.
Wat is een nicotinevergiftiging?
Nicotinevergiftiging beschrijft de symptomen van de toxische effecten van nicotine na inname, inademing of contact met de huid. Het gaat dus om een teveel aan nicotine in het lichaam. Er zijn milde en zware vergiftigingen. Nicotinevergiftiging kan potentieel dodelijk zijn, hoewel ernstige of dodelijke overdoses gelukkig zeldzaam zijn.
Historisch gezien zijn de meeste gevallen van nicotinevergiftiging het gevolg van het gebruik van nicotine als insecticide. Tegenwoordig zijn er wereldwijd relatief veel gevallen van de groene tabaksziekte. In Malawi werken bijvoorbeeld kleine kinderen op tabaksplantages. Door het dagelijkse contact via de huid met de tabaksplanten krijgen ze veel nicotine binnen. Dat is vergelijkbaar met het roken van vijftig sigaretten per dag. Velen hunner lijden aan de zogeheten groene tabaksziekte. De klachten zijn onder meer heftige hoofd- en buikpijn, hoesten, benauwdheid en spierzwakte.1Tabaknee. Kinderen vergiftigd op tabaksplantages. https://www.tabaknee.nl/tabaksindustrie/andere-duistere-zaken/item/121-kinderen-vergiftigd-op-tabaksplantages (ingezien op 3-10-2022)
De dosis maakt het vergif
De dosis is echt cruciaal. Paracelsus vermeldde reeds in de 16de eeuw dat ‘de dosis het vergif maakt’. Bij een volwassene is een totale orale dosis van ongeveer 500-1000 milligram nicotine fataal, wat overeenkomt met een orale LD502De hoeveelheid van een stof die bij 50% van een populatie tot de dood leidt. van 6,5-13 mg nicotine per kg lichaamsgewicht. Wees extra voorzichtig met kinderen. Een gevaarlijk nicotinegehalte wordt bij kinderen veel sneller bereikt vanwege hun geringere omvang en lagere gewicht. Dit is bijzonder gevaarlijk, aangezien een sigaret met ongeveer 1 gram tabak al 15 tot 25 milligram nicotine bevat en dus al tot vervelende gevolgen kan leiden.
Synoniemen
De medische benaming voor een vergiftiging met nicotine is nicotine-intoxicatie.
Wie worden erdoor getroffen?
Nicotinevergiftiging kan iedereen van elke leeftijd treffen. Het grootste risico op nicotinevergiftiging is echter bij kinderen vanwege hun lagere lichaamsgewicht en kleinere omvang.
Oorzaak van een vergiftiging met nicotine
De oorzaak van een nicotinevergiftiging is een teveel aan nicotine in het lichaam. Nicotine kan het lichaam binnendringen via:
- Absorptie door de huid, als nicotine in vloeibare vorm is en op de huid wordt gemorst of als het wordt aangeraakt.
- Inademing in de longen, van gerookte producten en elektronische sigaretten (het zogeheten ‘vapen’).
- Inslikken en absorptie via het slijmvlies van je mond (van tabaksproducten waarop je moet kauwen of vloeibare nicotine) of via de darmen (na het per ongeluk inslikken van navulproducten voor e-sigaretten of het drinken van vloeibare nicotine). Het zijn dan vooral de vloeibare (na)vullingen van de e-sigaret die een risico op vergiftiging vormen.
Kinderen kunnen al ziek worden na het eten van één sigaret. Meer sigaretten eten kan een kind ernstig ziek maken.
Mensen die tabak oogsten of verbouwen, kunnen de groene tabaksziekte krijgen, een soort nicotinevergiftiging die wordt veroorzaakt door huidcontact met natte tabaksbladeren. Dit komt het meest voor bij jonge, onervaren tabaksplukkers.
Benedict Cumberbatch onthult in een interview met ‘Esquire’ dat hij voor zijn rol in de film ‘The Power of the Dog’ zoveel moest roken, dat hij maar liefst tot drie keer aan toe een nicotinevergiftiging opliep tijdens de opnames.3RTL Boulevard. Benedict Cumberbatch liep nicotinevergiftiging op tijdens opnames. https://www.rtlboulevard.nl/entertainment/film/artikel/5266399/benedict-cumberbatch-liep-nicotinevergiftiging-op-door-rol (ingezien op 3-10-2022)
Symptomen van nicotinevergiftiging
Er zijn een aantal symptomen waar je op moet letten als je je zorgen maakt over een mogelijke overdosis nicotine.
Vroege symptomen
Binnen de eerste 15 minuten tot een uur na blootstelling kunnen de volgende symptomen optreden:
- misselijkheid of braken
- buikpijn en verlies van eetlust
- verhoogde hartslag en verhoogde bloeddruk
- hoofdpijn
- speekselvloed
- snelle, zware ademhaling
- duizeligheid
- verwardheid en angst
Latere symptomen
Binnen 30 minuten tot maximaal vier uur later verschuiven de symptomen en bestaan ze uit:
- diarree
- oppervlakkige ademhaling
- langzamere hartslag en verlaagde bloeddruk
- extreem vermoeid
- zwakte, trage reflexen of niet in staat om spieren onder controle te houden (bibberen, spiertrekkingen en convulsies)
- bleke huid
- later ernstige ademhalingsproblemen en coma
Onderzoek en diagnose
Verhoogde niveaus van nicotine of cotinine (nicotinemetaboliet) kunnen worden gedetecteerd in urine of bloed via respectievelijk urineonderzoek en bloedonderzoek.
Behandeling van nicotine-intoxificatie
Behandeling van nicotinevergiftiging kan met actieve kool omvatten om te proberen de opname van nicotine in je darmen te verminderen. Actieve kool kan bepaalde stoffen, waaronder nicotine, binden en ze zo onschadelijk maken. Deze behandeling wordt gegeven in een ziekenhuis. Andere behandelingen worden gegeven om specifieke symptomen te behandelen. Mogelijke behandelingen zijn onder meer:
- Benzodiazepinen om aanvallen onder controle te houden.
- Intraveneuze toediening van vloeistoffen om lage bloeddruk te behandelen.
- Atropine om een trage hartslag te behandelen.
- Zuurstoftoediening als er sprake is van ademhalingsfalen (respiratoire insufficiëntie of respiratoir falen).
Prognose
De prognose hangt af van hoeveel nicotine je hebt ingenomen, je lichaamsgewicht en omvang en hoe snel de behandeling is gestart. Als je de eerste vier uur na een ernstige vergiftiging overleeft, is de kans groot dat je zal herstellen.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een vergiftiging met nicotine. Of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
