Donderslaghoofdpijn: symptomen, oorzaak en behandeling

Last Updated on 5 juni 2024 by M.G. Sulman

‘Donderslaghoofdpijn’ is de Nederlandse vertaling voor ‘thunderclap headache’. Een donderslaghoofdpijn is een extreem pijnlijke hoofdpijn die plotseling opkomt, als een donderslag bij heldere hemel. Dit type hoofdpijn bereikt zijn meest intense pijn binnen 1 minuut en duurt ten minste 5 minuten. Deze heftige hoofdpijn slaat toe zonder enige waarschuwing. De oorzaak kan goedaardig zijn. Maar het kan ook een teken zijn van zeer ernstige onderliggende aandoening, waarbij sprake is van bloedingen in en rond de hersenen. Het is belangrijk om onverwijld medische hulp in te schakelen als je getroffen wordt door donderslaghoofdpijn. Dit om levensbedreigende oorzaken uit te sluiten.

Wat is donderslaghoofdpijn?

Een donderslaghoofdpijn is een ernstige hoofdpijn met een snel begin. Terwijl andere soorten hoofdpijn langzaam opbouwen, heeft donderslaghoofdpijn de neiging om binnen 60 seconden te pieken. Het treedt meestal op zonder een duidelijke trigger. Het komt als de spreekwoordelijke ‘donderslag bij heldere hemel’. Soms kan een donderslaghoofdpijn wijzen op een ernstige onderliggende medische aandoening, waarbij dringende behandeling vereist is.

Synoniemen

In de Angelsaksische literatuur staat donderslaghoofdpijn bekend als ‘thunderclap headache’. Het staat hier te lande ook bekend als ‘donderklaphoofdpijn’.

Vóórkomen

De incidentie van donderslaghoofdpijn wordt geschat op 43 per 100.000 mensen per jaar.¹Devenney, E., Neale, H. & Forbes, R.B. A systematic review of causes of sudden and severe headache (Thunderclap Headache): should lists be evidence based?. J Headache Pain 15, 49 (2014). https://doi.org/10.1186/1129-2377-15-49

Symptomen van donderslaghoofdpijn

Donderslaghoofdpijn is een heftige hoofdpijn. De pijn slaat plotseling en hevig toe. Het piekt binnen 60 seconden. Het kan gepaard gaan met misselijkheid of braken. Donderslaghoofdpijn kan ook gepaard gaan met andere symptomen, zoals:

• veranderde mentale toestand / verwardheid
• koorts
• problemen met het gezichtsvermogen
• bewustzijnsverlies
• epileptische aanvallen

Deze en eventuele andere tekenen en symptomen komen voort uit de onderliggende oorzaak.

Verschil tussen donderslaghoofdpijn en ijspriemhoofdpijn

Donderslaghoofdpijn en ijspriemhoofdpijn (ice pick headache), ook bekend als ‘primaire stekende hoofdpijn’, zijn beide plotselinge vormen van hoofdpijn, maar ze worden anders ervaren.

IJspriemhoofdpijn veroorzaakt een abrupte, scherpe, stekende pijn (of een snelle reeks pijnscheuten), meestal slechts enkele seconden lang. Mensen beschrijven deze pijn vaak als vergelijkbaar met het gevoel van een ijspriem die in het hoofd of oog steekt. Deze hoofdpijnen komen vaak voor in clusters, met meerdere herhaalde episodes.

Donderslaghoofdpijn heeft een langere duur dan ijspriemhoofdpijn en vertoont over het algemeen niet de herhaalde uitbarstingen van pijn die kenmerkend zijn voor ijspriemhoofdpijn.

Mensen met migraine of clusterhoofdpijn lopen meer kans op het ontwikkelen van ijspriemhoofdpijn en deze vorm van hoofdpijn wordt over het algemeen niet veroorzaakt door ernstige, acute aandoeningen. Donderslaghoofdpijn daarentegen kan een teken zijn van een ernstig gezondheidsprobleem waarbij onmiddellijke medische aandacht is vereist.

Oorzaak van thunderclap headache

Vaak zonder bekende oorzaak

Er is vaak geen duidelijke oorzaak voor donderslaghoofdpijn. Dat staat bekend als idiopathische donderslaghoofdpijn. Idiopathisch betekent ‘zonder bekende oorzaak’.

Mogelijke oorzaken

In andere gevallen kan het komen door een verscheidenheid aan potentieel levensbedreigende aandoeningen, waaronder:

Subarachnoïdale bloeding (SAB)

• Definitie: Bloeding in de subarachnoïdale ruimte tussen de hersenen en de vliezen die de hersenen bedekken.
• Oorzaken: Meestal veroorzaakt door een aneurysma.
• Gevolgen: Kan leiden tot hersenschade, coma, of zelfs de dood zonder onmiddellijke behandeling.

Cerebraal veneuze sinus trombose (CVST)

• Definitie: Vorming van een bloedstolsel in de veneuze sinussen van de hersenen.
• Gevolgen: Verhoogde intracraniale druk en hersenbeschadiging.

Hersenbloeding of ischemische beroerte

• Definitie: Plotselinge, ernstige hoofdpijn door een scheur of blokkade in een bloedvat in de hersenen.
• Gevolgen: Kan leiden tot hersenbloeding of een beroerte.

Cervicale arteriële dissectie

• Definitie: Scheur in een van de grote bloedvaten in de nek die bloed naar de hersenen vervoeren.
• Gevolgen: Kan leiden tot een beroerte.

Reversibel cerebraal vasoconstrictiesyndroom (RCVS)

• Definitie: Plotselinge, ernstige hoofdpijn door tijdelijke vernauwing van de bloedvaten in de hersenen.

Encefalitis of meningitis

• Definitie: Infecties van de hersenen (encefalitis) of de hersenvliezen (meningitis).
• Gevolgen: Vaak gepaard met koorts en neurologische symptomen.

Hypertensieve crisis

• Definitie: Zeer hoge bloeddruk.
• Gevolgen: Kan leiden tot plotselinge, ernstige hoofdpijn, beroertes, of andere cardiovasculaire complicaties.

Gescheurde bloedvaten in de hersenen

• Definitie: Scheuren in de bloedvaten in de hersenen.
• Gevolgen: Kan leiden tot hersenbloeding.

Hersenaneurysma

• Definitie: Een blaasvormige uitstulping in een hersenslagader.
• Gevolgen: Kan barsten en leiden tot een subarachnoïdale bloeding.

Hoofdletsel

• Definitie: Trauma aan het hoofd dat een hersenbloeding veroorzaakt.
• Gevolgen: Kan leiden tot ernstige hoofdpijn en neurologische schade.

Vasculitis

• Definitie: Ontsteking van de bloedvaten.
• Gevolgen: Kan hoofdpijn en andere neurologische symptomen veroorzaken.

Latere zwangerschapscomplicaties

• Definitie: Complicaties zoals verhoogde bloeddruk en bloeding in de hypofyse tijdens of kort na de zwangerschap.
• Gevolgen: Kan leiden tot ernstige hoofdpijn.

Intracraniële hypotensie

• Definitie: Te lage liquordruk in de hersenen.
• Gevolgen: Kan leiden tot hoofdpijn.

Retroclivaal hematoom

• Definitie: Hematoom achter de clivus in de schedel, meestal door trauma maar soms spontaan.
• Gevolgen: Kan ernstige hoofdpijn veroorzaken.

Hypofyse-apoplexie

• Definitie: Infarct of bloeding van de hypofyse.
• Gevolgen: Kan plotselinge, ernstige hoofdpijn veroorzaken.

Colloïde cyste van de derde ventrikel

• Definitie: Cyste in de derde ventrikel van de hersenen.
• Gevolgen: Kan hoofdpijn en hydrocefalie veroorzaken.

Infectie in de hersenen

• Definitie: Infecties zoals encefalitis (hersenontsteking) of meningitis (hersenvliesontsteking).
• Gevolgen: Kan leiden tot ernstige hoofdpijn en andere neurologische symptomen.

Spasmen in de bloedvaten rond de hersenen (vasoconstrictiesyndroom)

• Definitie: Vernauwing van de bloedvaten rond de hersenen.
• Gevolgen: Kan leiden tot plotselinge, ernstige hoofdpijn.

Eten van de heetste peper ter wereld

In de medische literatuur wordt ook een geval beschreven van een man in de VS die ondraaglijke (donderslag)hoofdpijn kreeg nadat hij de heetste peper ter wereld had gegeten.²Boddhula SK, Boddhula S, Gunasekaran K, et al. An unusual cause of thunderclap headache after eating the hottest pepper in the world – “The Carolina Reaper”. Case Reports 2018;2018:bcr-2017-224085.De 34-jarige Amerikaan deed mee aan een hete-peper-eetwedstrijd, ook wel bekend als chili challenge. Hij at daarbij één Carolina Reaper. Uit een CT-scan bleek dat de bloedvaten in de hersenen van deze man vernauwd waren. Als gevolg hiervan had hij last van intense ‘donderslaghoofdpijn’. De symptomen verdwenen na een tijd vanzelf. Uit een hersenscan vijf weken later bleek dat de bloedvaten van deze pepereter opnieuw een normale omvang hadden. De man heeft het dus flink moeten bezuren, maar uiteindelijk kwam het weer goed. Het was een gepeperde les voor hem.

Onderzoek en diagnose

Donderslaghoofdpijn is een diagnose per exclusionem oftewel een diagnose van uitsluiting. Naast een vraaggesprek over je klachten en een lichamelijk onderzoek, kunnen één of meer van de volgende (beeldvormende) onderzoeken worden uitgevoerd:

• CT-scan van het hoofd
• lumbale punctie of ruggenprik om het hersen- en ruggenmergvocht te onderzoeken op een infectie of bloeding
• MRI-scan
• magnetische resonantie angiografie om de bloedstroom in je hersenen in kaart te brengen

Behandeling van donderslaghoofdpijn

De behandeling van donderslaghoofdpijn hangt af van de oorzaak. Als eer geen onderliggende aandoening kan worden gevonden, kan de arts deze met medicijnen behandelen. Een niet-steroïde anti-inflammatoire (NSAID) geneesmiddel kan zwelling helpen verminderen. Bloeddrukverlagende medicijnen kunnen gegeven worden bij een flink verhoogde bloeddruk. Als de donderslaghoofdpijn wordt veroorzaakt door spasmen in de bloedvaten van de hersenen, kan intraveneuze of orale nimodipine worden gegeven. Nimodipine verwijdt de bloedvaten en verlaagt de bloeddruk. Een bacteriële infectie kan worden bestreden met een antibioticum. Sommige oorzaken vereisen een operatie, bijvoorbeeld om gescheurde bloedvaten te repareren of een blokkade te verwijderen.

Prognose

De prognose voor donderslaghoofdpijn hangt af van de onderliggende oorzaak. Artsen kunnen deze hoofdpijn vaak met succes behandelen als ze snel wordt gediagnosticeerd.

Sommige mensen hebben hun hele leven last van aanhoudende donderslaghoofdpijn. Deze hoofdpijn wordt meestal niet geassocieerd met een onderliggende aandoening. Mensen kunnen ze vaak onder controle houden met medicijnen.

Preventie

Omdat een donderslaghoofdpijn zonder waarschuwing opkomt, is het moeilijk om het te voorkomen. Het beheren van onderliggende gezondheidsproblemen en het vermijden van uitlokkende factoren en risicofactoren zijn de beste manieren om te voorkomen dat ze zich voordoen. Bij hoge bloeddruk of vasculaire problemen, is het belangrijk om samen met je huisarts of behandelend arts een behandelplan op te stellen en deze trouw op te volgen. Niet roken, voldoende ontspannen en dagelijks bewegen helpt al veel, maar ook gezonde en gevarieerde voeding draagt een steentje bij een goede bloeddruk. Het kan zijn dat je medicijnen krijgt voor een te hoge bloeddruk. Dan is het belangrijk om trouw je medicatie te slikken.

Video over donderslaghoofdpijn

Neuroloog Dr. Steven Rider legt de symptomen uit en geeft advies over wat te doen als je last krijgt van dit soort hoofdpijn.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over donderslaghoofdpijn. Of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.