Atrofische gastritis: symptomen, oorzaak en behandeling

Last Updated on 7 juni 2024 by M.G. Sulman

Atrofische gastritis wordt vaak omschreven als een vorm van chronische gastritis. Gastritis is maagslijmvliesontsteking. Hierbij is de dikke slijmvlieslaag aan de binnenkant van de maagwand, ontstoken. Atrofische gastritis is een aandoening waarbij het maagslijmvlies chronisch ontstoken is en waarbij de klierbuizen in het maagslijmvlies die maagsap produceren, sterk in aantal en lengte zijn verminderd. Hierdoor kan de maag minder maagsap produceren, wat op termijn kan leiden tot verstoringen in de spijsvertering en het immuunsysteem. Atrofische gastritis kan worden veroorzaakt door infecties met bacteriën zoals Helicobacter pylori, auto-immuun gastritis of langdurig gebruik van bepaalde medicijnen. De behandeling is afhankelijk van de oorzaak en bestaat onder andere uit medicijnen en aanpassingen in voeding en leefstijl.

Auto-immuun atrofische gastritis (biopt onder de microscoop) / Bron: Wikimedia Commons

Wat is atrofische gastritis?

Atrofische gastritis is een aandoening waarbij de maagwand ontstoken is en de kliercellen die maagzuur produceren, afsterven. Het maagslijmvlies is dan dunner geworden. Dit staat bekend als ‘atrofische gastritis’. Atrofie is het verschrompelen van weefsel. Hierdoor wordt minder maagzuur geproduceerd en kunnen bepaalde vitaminen en mineralen niet meer goed opgenomen worden.

Oorzaken van atrofische gastritis

Atrofische gastritis kan door verschillende factoren worden veroorzaakt, waaronder:

  • Infectie met Helicobacter pylori: Dit is een bacterie die bij veel mensen in de maag voorkomt. In sommige gevallen veroorzaakt deze bacterie een ontstoken maagslijmvlies en uiteindelijk kan dit leiden tot atrofie.
  • Autoimmuunziekte: Je eigen immuunsysteem kanhet maagslijmvlies aanvallen, waardoor maagslijmvliesontsteking en op den duur atrofie kan ontstaan. Dit staat bekend als auto-immuun gastritis.
  • Langdurig gebruik van bepaalde medicijnen: Bepaalde medicijnen, zoals aspirine en niet-steroïde ontstekingsremmende medicijnen (NSAID’s), kunnen het maagslijmvlies beschadigen en atrofie veroorzaken. Voorbeelden van NSAID’s zijn: diclofenac, indometacine, meloxicam, piroxicam, ibuprofen, naproxen, fenylbutazon, celecoxib, etoricoxib.
  • Genetische factoren: Sommige mensen hebben genetisch gezien een grotere kans op atrofische gastritis.
  • Andere ziekten: Sporadisch kan atrofische gastritis een gevolg zijn van andere aandoeningen, zoals een vitamine B12-tekort of pernicieuze anemie.

Symptomen van atrofische gastritis

De symptomen van atrofische gastritis kunnen bestaan uit:

  • Maagpijn: Deze kan variëren van een doffe pijn tot een brandend gevoel.
  • Gebrek aan eetlust: (Soms) geen honger hebben en weinig eten.
  • Gewichtsverlies: Als gevolg van verminderde eetlust en spijsverteringsproblemen, kan gewichtsverlies optreden.
  • Braken: Soms kan atrofische gastritis tot braakzucht en braken leiden.
  • Bloedarmoede: Dit kan het gevolg zijn van een tekort aan ijzer, vitamine B12 of foliumzuur, wat kan optreden wanneer het maagslijmvlies minder goed werkt.
  • Diarree: Atrofische gastritis kan spijsverteringsproblemen veroorzaken, waaronder diarree.
  • Vermoeidheid: Als gevolg van bloedarmoede of andere onderliggende problemen, kunnen mensen met atrofische gastritis erg moe zijn.

Complicaties

Atrofische gastritis is een aandoening waarbij de maagwand ontstoken is en de kliercellen die maagzuur produceren, afsterven. Hierdoor wordt minder maagzuur geproduceerd en kunnen bepaalde vitaminen en mineralen niet meer goed opgenomen worden.

Complicaties van atrofische gastritis kunnen zijn:

Malabsorptie

Malabsorptie houdt in dat het lichaam bepaalde voedingsstoffen niet goed opneemt, waaronder ijzer, foliumzuur, vitamine B12 en calcium.

Anemie of bloedarmoede

Door de slechte opname van ijzer kan het lichaam niet genoeg rode bloedcellen produceren, wat  anemie tot gevolg heeft.

Tekort aan intrinsieke factor

Wanneer de maag minder maagzuur produceert, wordt ook minder van de intrinsieke factor aangemaakt. Dit is een stof die nodig is voor de opname van vitamine B12.

Maagkanker

Atrofische gastritis verhoogt het risico op maagkanker, ofschoon dit zeldzaam is.

Het ondergaan van regelmatig controles is van belang teneinde eventuele complicaties tijdig op te sporen en te behandelen. Een gezonde leefstijl en een dieet rijk aan voedingsstoffen kunnen helpen bij het voorkomen van complicaties.

Onderzoek en diagnose

Combinatie van onderzoeken

De diagnose van atrofische gastritis wordt gebaseerd op een combinatie van je medische geschiedenis, de klachten die je ervaart, lichamelijk onderzoek, en beeldvormende technieken en laboratoriumtests. Hieronder staan enkele veelgebruikte methoden voor de diagnose van atrofische gastritis:

Endoscopie

Dit is de meest effectieve manier om atrofische gastritis te diagnosticeren. Bij een endoscopie wordt een dunne buis met camera in de maag ingebracht om de binnenkant van de maag te inspecteren.

Bloedtest

Bloedonderzoek kan worden verricht bij tekenen van bloedarmoede. Bij een laag HB (hemoglobine) wordt gesproken over anemie (bloedarmoede). Een ijzertekort en andere tekorten kunnen ook middels bloedonderzoek worden aangetoond.

Stollingsonderzoek

Sommige personen met atrofische gastritis hebben een verhoogd risico op bloedingen in de maag (maagbloeding). Dit kan worden getest met een stollingsonderzoek.

Maagzuurmeting

Een maagzuurmeting kan het niveau van maagzuur vaststellen en  bepalen of er sprake is van een verminderde maagzuurproductie.

Biopsie

Tijdens een endoscopie kan een biopsie worden genomen om weefselmonsters van de maagwand te analyseren. Hiermee kan worden vastgesteld of er sprake is van atrofische gastritis en of er tekenen van maagkanker aanwezig zijn.

Differentiaaldiagnose

Er zijn verschillende aandoeningen die vergelijkbare symptomen kunnen veroorzaken als atrofische gastritis. Hieronder staan enkele aandoeningen die in overweging moeten worden genomen bij het stellen van een differentiaaldiagnose:

  • Maagzweer: Een maagzweer veroorzaakt pijn in de maag en kan bloedingen veroorzaken, vergelijkbaar met symptomen van atrofische gastritis. De term maagzweer is een beetje misleidend, want bij 80% van de zweren gaat het om zweertjes in de twaalfvingerige darm.
  • Refluxziekte: Refluxziekte veroorzaakt brandend maagzuur en oprispingen van maagzuur naar de slokdarm (reflux), wat kan lijken op symptomen van atrofische gastritis.
  • Maagkanker: Maagkanker kan bloedarmoede en andere symptomen tot gevolg hebben die vergelijkbaar zijn met atrofische gastritis.
  • Helicobacter pylori-infectie: Een infectie met Helicobacter pylori, een bacterie die maagontsteking veroorzaakt.

Behandeling van atrofische gastritis

De behandeling van atrofische gastritis hangt af van de onderliggende oorzaak en de ernst van de aandoening en kan bestaan uit:

  • Medicatie: Medicijnen ter vermindering van maagzuur en het bevorderen van genezing. Bijvoorbeeld protonpompremmers, H2-receptorblokkers en antacida.
  • Helicobacter pylori-behandeling: Als Helicobacter pylori de oorzaak is van de atrofische gastritis, dan zal de behandeling gericht zijn op het bestrijden van deze bacterie. Dit kan worden gedaan met een combinatie van antibiotica en maagzuurremmers.
  • Voedingsaanpassingen: Gezond eten is van belang, evenals het voorkomen dat je te veel vet eet, omdat dit maagklachten kan verergeren.
  • Supplementen: De arts kan aanbevelen om supplementen te nemen, zoals ijzer en vitamine B12, teneinde bloedarmoede te behandelen die is ontstaan ​​door atrofische gastritis.
  • Chirurgie: In uitzonderlijke gevallen kan chirurgie nodig zijn om maagproblemen te behandelen die verband houden met atrofische gastritis.

Zelfzorg

Probeer gezonde en gevarieerde maaltijden te eten en vermijd voedingsmiddelen die maagklachten kunnen verergeren, zoals vet, pittig en zuur voedsel. Ook is het raadzaam om regelmatig te eten en niet al te grote porties te nemen.

Vermijd alcohol, aangezien alcohol maagklachten kan verergeren en het maagslijmvlies irriteert. Alcohol prikkelt het maagslijmvlies en stimuleert de ontwikkeling van maagzuur.  Ook roken irriteert het maagslijmvlies. Daarom geldt: niet roken.

Stress kan maagklachten verergeren. Probeer daarom stress te beheersen door bijvoorbeeld te wandelen of ontspanningsoefeningen te doen.

Slaap is belangrijk voor je algehele gezondheid. Probeer daarom voldoende te slapen.

Prognose

De prognose van atrofische gastritis is afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de ernst van de aandoening. In sommige gevallen kan atrofische gastritis worden genezen met de juiste behandeling, terwijl in andere gevallen de aandoening blijvend kan zijn en leidt tot complicaties zoals bloedarmoede en maagkanker.

Bij atrofische gastritis veroorzaakt door Helicobacter pylori, is de prognose gunstig met de juiste behandeling, waarbij de bacterie wordt verwijderd en de maagslijmvliescellen kunnen herstellen.

In het geval van auto-immuun atrofische gastritis, is de prognose afhankelijkvan de ernst van de auto-immuunreactie en de effectiviteit van de behandeling. Sommige personen met deze vorm van atrofische gastritis kunnen de aandoening onder controle houden met medicatie, terwijl anderen blijvende complicaties kunnen ondervinden, zoals bloedarmoede.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over atrofische gastritis, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.