Alcoholische gastritis (maagslijmvliesontsteking): symptomen en behandeling

Last Updated on 14 augustus 2023 by M.G. Sulman

Gastritis is een ontsteking van het maagslijmvlies. Dit is een laag goed doorbloed weefsel in de maag. Het dient ter bescherming van de maagwand. Alcoholische gastritis of alcoholische maagslijmvliesontsteking treedt op als gevolg van alcoholgebruik.

Afbeelding van een persoon die lijdt aan gastritis. De typische symptomen van maagontsteking zijn aangetoond. / Bron: Wikimedia Commons

Wat is alcoholische gastritis (maagslijmvliesontsteking)?

Alcohol kan ingrijpende schadelijke gevolgen hebben voor meerdere orgaansystemen in je lichaam. Je maagdarmkanaal is meestal de eerste verdedigingslinie van je lichaam om zich te beschermen tegen vreemde gifstoffen, waaronder alcohol en andere stoffen. Gastritis is een ontsteking van het maagslijmvlies. Alcohol veroorzaakt dit probleem meestal door het slijmvlies van de maag te irriteren en de cellen waarmee het in contact komt te beschadigen.

Langdurig (en overmatig) alcoholgebruik kan op een gegeven ogenblik de natuurlijke productie van bicarbonaationen verstoren die je maagcellen beschermen tegen de zure en barre omgeving in de maag. Zonder deze beschermende ionen kan de zure omgeving de celmembranen van maagcellen veranderen en deze cellen aantasten en beschadigen. Naarmate de cellagen eroderen, komen er diepere cellagen bloot te liggen die niet beschermd zijn tegen de zure omgeving van de maag. Het ontstekingsproces beschermt ze tegen verdere schade.

Synoniemen

Alcoholische gastritis staat ook bekend als alcoholische maagslijmvliesontsteking of kortweg alcoholgastritis.

Oorzaken en risicofactoren

Alcoholische gastritis wordt veroorzaakt door het drinken van alcohol. Er kunnen echter ook andere factoren in het spel zijn. Bijvoorbeeld het gebruik van niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s), aspirine, cocaïne, gekruid voedsel en roken.

Het kan moeilijk zijn om te voorspellen hoeveel alcohol een alcoholische gastritis veroorzaakt, omdat dit varieert. Dit is afhankelijk van het individu, je unieke lichaamschemie en of je andere medische problemen hebt. Lange periodes van drinken en fors alcoholgebruik vergriotend e kans op alcoholische maagslijmvliesontsteking.

Symptomen van alcoholgastritis

Verschijnselen

Veel voorkomende symptomen van alcoholgastritis zijn:

  • buikpijn: dit kan variëren van een knagend of brandend gevoel tot acute stekende pijn
  • opgeblazen gevoel
  • donkere, teerachtige ontlasting
  • misselijkheid
  • braken (soms kan bloed zichtbaar zijn)
  • zuurbranden
  • boeren of hikken
  • indigestie / dyspepsie
  • verlies van eetlust
  • een vol gevoel, zelfs als je geen grote maaltijd hebt gegeten
  • moeheid

Acuut of chronisch

Symptomen van alcoholische gastritis kunnen acuut of chronisch zijn. Acuut betekent plotseling optredend, vaak met hevige verschijnselen, maar van tijdelijke aard. Chronisch betekent langdurig, slepend of steeds aanwezig, en staat dan tegenover acuut.

De duur van alcoholische gastritis hangt vaak sterk af van de hoeveelheid geconsumeerde alcohol, de frequentie van drinken en de tijdspanne. Bingedrinken kan bijvoorbeeld bijdragen aan acute klachten. Bingedrinken is het af en toe, in korte tijd, een grote hoeveelheid alcohol drinken tijdens één gelegenheid. Langdurig overmatig drinken verhoogt het risico op chronische klachten.

Complicaties

Maagbloeding

Alcohol en gastritis kunnen een gevaarlijke combinatie zijn. Naarmate de maagwand steeds kwetsbaarder wordt voor schade en gevoeliger wordt voor maagzuur, kunnen de klachten in frequentie ernst toenemen. Een van de ernstigste complicaties is alcoholische gastritis met bloeding. Een maagbloeding moet als een noodgeval worden behandeld. Bloed braken is symptomatisch voor inwendige bloedingen.

Andere complicaties

Bijkomende complicaties zijn onder meer:

  • een verhoogd risico op bloedarmoede als gevolg van bloedverlies
  • een verhoogd risico op maagkanker
  • Mallory-Weiss syndroom, waarbij er kleine scheurtjes in het slijmvlies van het bovenste gedeelte van het maagdarmkanaal zichtbaar zijn
  • obstructie op enige hoogte in het maag-darmkanaal, secundair aan chronische ontsteking/littekens

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

De huisarts diagnosticeert gastritis, soms na verwijzing naar een maag-darm-leverarts (MDL-arts). De arts stelt vragen over je klachten en hij zal ook informeren naar je alcoholgebruik. De arts zal je medische geschiedenis in ogenschouw nemen.

Endoscopie

Een gastro-enteroloog voert meestal een endoscopie uit. Een endoscoop is een dunne buis met een camera die door je mond naar je maag wordt geleid om naar het maagslijmvlies te kijken en een diagnose te stellen. Indien nodig kan een biopsie worden uitgevoerd, waarbij een stukje weefsel wordt afgenomen voor microscopisch onderzoek.

Ontlastings- en bloedonderzoek

Er kan ook ontlastingsonderzoek worden gedaan om te kijken naar de aanwezigheid van bloed in je poep. Bovendien kan je bloed worden afgenomen. Bloedonderzoek kan zinvol zijn om andere aandoeningen (zoals een infectie met Helicobacter pylori, veroorzaakt door een bacterie in het slijmvlies van de maagwand) uit te sluiten of om te checken op de aanwezigheid van langdurige symptomen zoals bloedarmoede.

Behandeling van alcoholische gastritis

Als er alcoholische gastritis wordt vastgesteld, kan de arts medicijnen voorschrijven, zoals protonpompremmers, om het zuurgehalte in je maag te verlagen. Hij kan ook voorstellen om vaker kleine maaltijden te eten en dat je triggers vermijdt die de maag verder kunnen irriteren, zoals het drinken van alcohol of het eten van zuur voedsel.

De arts kan adviseren dat je je onthoudt van alcohol. Hierbij kun je zo nodig professionele ondersteuning krijgen van de verslavingszorg.

Symptomen van alcoholische gastritis kunnen met succes worden behandeld met alcoholonthouding, eventueel andere aanpassingen van de leefstijl en de juiste medicatie.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over … of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.