Er bestaan verschillende soorten maagtumoren. In totaal is slechts 3% van alle maagtumoren goedaardig. 97% van alle tumoren van de maag zijn kwaadaardig. Hierbij gaat het dus om kanker. Het zogenoemde adenocarcinoom, die ontstaat in het slijmvlies van de maag, komt het vaakst voor. Met de term maagkanker wordt vaak verwezen naar dit type kanker. Maagkanker komt vooral voor bij mensen ouder dan 60 jaar. Het komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.
Ligging van de maag / Bron: Nerthuz/Shutterstock.com
Wat is maagkanker?
Bij maagkanker zit er een kwaadaardige tumor in de maag. De maag ligt hoog in je buikholte en vlak onder het middenrif. Het begint meestal met gedegenereerde kliercellen in het maagslijmvlies. Maagkanker veroorzaakt lange tijd nauwelijks klachten en wordt vaak pas in een laat stadium gediagnosticeerd. De kans op herstel is het grootst als de tumor vroeg wordt ontdekt en nog geopereerd kan worden. Als je last hebt van ongewone maagklachten, is het raadzaam zo snel mogelijk naar je huisarts te gaan. Als maagkanker vroegtijdig wordt opgespoord, is de kans op genezing groot.
Oorzaak van maagkanker
Vaak ontstaan kwaadaardige processen in de maag zonder duidelijke oorzaak, maar soms komt het voor dat het een complicatie is van een maagzweer. Maagkanker komt verhoudingsgewijs vaker voor bij mensen met maagzweren als gevolg van ontstekingen, welke worden veroorzaakt door de bacterie Heliobacter Pylori. De meeste soorten maagkanker ontstaan in het slijmvlies van de maag. Dit wordt een adenocarcinoom genoemd. Adenoomcarcinoom van de maag neemt bij de oorzaken van kankersterfte in de wereld de tweede plaats in na longkanker. Deze vorm van kanker is verantwoordelijk voor bijna 10% van alle nieuwe sterfgevallen aan kanker.
Risicofactoren
Mogelijke risicofactoren op het ontwikkelen van maagkanker zijn:
Bepaalde eetgewoonten spelen een belangrijke rol. Degenen die vaak zwaar gezouten, gepekeld, gekruid en aangebraden voedsel eten, verhogen hun risico. Dergelijke voedingsmiddelen bevatten nitraten, waaruit kankerverwekkende nitrosaminen in de maag worden gevormd.
Overmatige consumptie van alcohol en nicotine leidt tot maagontsteking en maagzweren. Deze kunnen degenereren en zich ontwikkelen tot kanker.
De Helicobacter pylori-bacterie kan de maag koloniseren. Deze bacterie helpt nitraten om te zetten in nitrieten. Dit is vooral het geval als het dieet uit veel vlees bestaat.
Maagaandoeningen zoals maagzweren en chronische maagslijmvliesontsteking worden als risicofactoren beschouwd. Sommige speciale, zeldzame maagaandoeningen verhogen ook het risico op de ziekte, zoals bepaalde maagpoliepen, auto-immuun gastritis en het syndroom van Ménétrier, ook wel de ‘reuzenplooienmaag’ genoemd.
Genetische factoren spelen waarschijnlijk ook een rol. Deze ziekte komt vaak voor in families. Het is echter niet eenvoudig om de invloed van eetgewoonten van het gezin te onderscheiden van de genetische invloed.
Symptomen van maagkanker
De diagnose maagkanker wordt in veel gevallen pas in een vrij laat stadium gesteld, aangezien de tumor er al een hele tijd kan zitten zonder dat je het merkt. In de beginfase van de ziekte heb je dikwijls vrijwel geen of aspecifieke klachten, waardoor je niet snel medische hulp zoekt. Symptomen en klachten die kunnen ontstaan zijn:
vol gevoel na de maaltijd (vol gevoel in de bovenbuik)
opgezet gevoel in de buikstreek
misselijkheid
braken (braaksel is koffiekleurig)
verminderde eetlust
slikklachten
bloedverlies (door bloedverlies uit de maag) met moeheid en duizeligheid
voedselpassageklachten (het gevoel dat het eten blijft steken)
bloedarmoede
Soortgelijke klachten lijken nogal eens op klachten die door andere, goedaardige aandoeningen van de maag voorkomen, zoals een maagzweer. Vooral in het begin van de ziekte zijn de klachten relatief vaag: een opgeblazen gevoel in de maag, gevoel van verzadiging en vermindering van de eetlust. Later kunnen verstoppingen of bloedingen ontstaan. In erge gevallen kan zelfs een doorbraak van de maagwand optreden.
Onderzoek en diagnose
De arts zal vragen stellen over de klachten die je ervaart en hij zal informeren naar eerdere ziekten. Een lichamelijk onderzoek richt zich op eventuele veranderingen in de buik en op voelbare vergrotingen van de lymfeklieren. Als een maagaandoening wordt vermoed, is de belangrijkste methode een kijkonderzoek van de slokdarm, maag en bovenste dunne darm.
Een weefselmonster kan in het laboratorium worden onderzocht om te zien of er tumorcellen aanwezig zijn. Kolonisatie met Helicobacter kan ook worden getest en bloedonderzoek en ontlastingsonderzoek kunnen worden uitgevoerd.
Om de diagnose te bevestigen, kunnen de volgende onderzoeken worden uitgevoerd:
echografie van de bovenbuik
computertomografie (CT-scan) van de buik
röntgenfoto’s van de borst
een botscan (om uitzaaiingen uit te sluiten)
Met deze onderzoeken kunnen ook uitzaaiingen worden opgespoord, bijvoorbeeld in het kleine bekken, in de longen en lever, in de botten en de hersenen. Deze diagnoses zijn belangrijk bij het bepalen van het exacte stadium en type tumor. Verdere behandeling hangt er ook van af.
Stadiëring
Behandeling van maagkanker is afhankelijk van het stadium van de ziekte:
Stadium I maagkanker: Tumor is beperkt tot de oppervlakkige lagen van de maagwand en mogelijke enkele lymfeklieren.
Stadium II maagkanker: Tumor infiltreert dieper in de maagwand en/of heeft klier-uitzaaiingen.
Stadium III maagkanker: Tumor groeit door maagwand in omringende organen en/of heeft klier-uitzaaiingen.
Stadium IV maagkanker: Uitzaaiingen op afstand (elders in het lichaam), lokale uitbreiding tumor en klier-uitzaaiingen.
Behandeling van maagkanker
Curatieve therapie
Een curatieve behandeling is een behandeling die genezing als doel heeft. Bij maagkanker krijg je een operatie. Om maagkanker te genezen is altijd een maagoperatie nodig. De chirurg haalt een deel van de maag weg of de gehele maag. Dit is afhankelijk van de plaats en de uitbreiding van de tumor. Tevens worden lymfeklieren rond de maag weggenomen. Maagkankercellen zijn vaak niet zo gevoelig voor bestraling of chemotherapie. Om die reden vinden deze behandeling weinig plaats. Wel kunnen ze als adjuvante (aanvullende) behandeling worden ingezet. De combinatie van beide is wel effectief gebleken.
Palliatieve therapie
Als genezing niet meer mogelijk is, zal de behandeling zich richten op het zo lang mogelijk leven met een goede kwaliteit en zo weinig mogelijk nare verschijnselen, zoals bijvoorbeeld slikklachten of eetproblemen. Dat wordt een palliatieve behandeling genoemd. De laatste jaren blijkt dat het maagcarcinoom gevoelig is voor nieuwe vormen van cytostatica (medicijnen die worden gebruikt voor de behandeling van kanker, ofwel chemotherapie). Deze nieuwe combinaties van middelen spelen een rol bij de palliatieve behandeling van een selecte groep van incurabele patiënten, dus die niet meer te genezen zijn. Deze patiënten moeten dan wel over een goede conditie en nierfunctie beschikken. Ter palliatie van lokale pijnklachten kan een bestraling effectief zijn. Andere palliatieve therapie kan bestaan uit het aanbrengen van een bypass tussen de maag en de darmen bij obstructieklachten. Ook is het mogelijk om een buisje (een stent) te plaatsen om slikklachten en eetproblemen te voorkomen. Chirurgie geeft goede palliatie wanneer genezing uitgesloten is. Er kan bijvoorbeeld een deel van het gezwel weggehaald worden om klachten te verminderen.
Prognose
De prognose van maagkanker wordt sterk bepaald door: het stadium bij diagnose, de lokalisatie, en de uiteindelijke behandeling. De vijfjaarsoverleving is als volgt:
van patiënten met stadium I is na 5 jaar nog ongeveer 76% in leven;
van patiënten met stadium II ongeveer 36%;
van patiënten met stadium III ongeveer 13%; en
van patiënten met stadium IV ongeveer 1%.
Wanneer de kanker zich nog in een vroeg stadium bevindt en zich nog niet heeft uitgebreid naar andere organen of via de bloedbaan is uitgezaaid, zijn de kans op volledig herstel veel groter dan wanneer het gezwel in een later stadium wordt ontdekt. Daarom is het van belang om bij klachten zoals hierboven beschreven, vroegtijdig aan de bel te trekken.
Preventie
Je kunt je risico op maagkanker verminderen door deze maatregelen te nemen:
Beperk de hoeveelheid alcohol die je drinkt en rook niet.
Vermijd het eten van gezouten of gepekeld voedsel en gezouten vlees en vis.
Eet vers fruit en groenten en veel volkoren voedsel, zoals volkoren brood, ontbijtgranen, pasta en rijst.
