Last Updated on 11 april 2024 by M.G. Sulman
De Grote weegbree, ook bekend als Plantago major, is een van de meest voorkomende plantensoorten in Nederland. Het groeit op plaatsen waar veel gelopen wordt en word daarom beschouwd als een tredplant. Tredplanten zijn planten die gedijen op locaties die vaak worden betreden, zowel door mensen als door grotere zoogdieren. Grote weegbree is niet giftig. Deze plant heeft niet alleen geneeskrachtige eigenschappen, maar de grote weegbree is ook eetbaar. Het blad van de weegbree bevat vitamine C en kan dagelijks worden toegevoegd aan salades, soepen, boterhammen, smoothies of thee. Voor thee kun je ongeveer 3 theelepels gehakt weegbreeblad in een kop kokend water laten trekken gedurende 10 minuten. Weegbreebladeren zijn goed voor de bloedcirculatie en bevatten kalium, dat de vochtafvoer door de nieren stimuleert. Het gebruik van weegbreebladeren in voeding is daarom een gezonde aanvulling van je dagelijkse dieet en stimuleert een goede vochtafvoer.
Wat is de grote weegbree?
De grote weegbree, wetenschappelijk bekend als Plantago major subsp. major, is een plant die behoort tot de weegbreefamilie (Plantaginaceae). Een aantal andere planten die behoren tot de weegbreefamilie (Plantaginaceae), zijn:
- Smalle weegbree
- Ruige weegbree
- Hertshoornweegbree
- Zandweegbree
- getande weegbree
- Oeverkruid
De grote weegbree kan variëren in grootte van 10 tot 50 cm. De bladeren die een rozet vormen en goed bestand zijn tegen betreding, zijn kenmerkend voor deze plant. Grote weegbree wordt vaak als onkruid beschouwd en deze ondersoort komt veel voor in tuinen, langs wegen en paden.
De bloemen van de grote weegbree groeien in een aarvormige tros die rond is en een lengte kan bereiken van 10 tot 15 cm. Ze bloeien van mei tot november. De grote weegbree ontwikkelt doosvruchten van 2 tot 5 mm groot. Elke vrucht bevat vier of meer donkerbruine zaadjes. De bloemen van de grote weegbree zijn tweeslachtig en hebben een groenachtig gele kleur. De stempel verschijnt als eerste en de helmknoppen zijn aanvankelijk lila, maar worden later geelachtig. De schutbladen zijn bruin van kleur, met een groene kiel en een spitse vorm. De bladeren vormen een rozet en zijn breed-elliptisch of eirond van vorm. Ze kunnen dun behaard zijn of juist glad. De bladsteel is redelijk lang en sterk geribbeld.
De grote weegbree komt voornamelijk voor langs wegen, in weilanden en gazons, op bebouwde en braakliggende terreinen, maar zelden op natuurlijke groeiplaatsen.
De grote weegbree wordt uitwendig gebruikt om jeuk en brandnetelblaren te behandelen. Hiervoor wrijft men met het blad over de getroffen plek.
Is grote weegbree giftig?
Neen, de grote weegbree is niet giftig. Als je graag wil gaan wildplukken, houd dan rekening met waar je je goodies verzamelt! Grote weegbree groeit vaak in een omgeving waar de luchtvervuiling een beetje aan de hoge kant is, met veel zware metalen. Bijvoorbeeld langs drukke wegen of in stedelijke gebieden. Dus, voordat je begint met plukken, check even de plek waar je bent!
Grote weegbree is eetbaar
Blaadjes
Grote Weegbree is eetbaar. Je kan de jonge bladeren en de zaadjes in de keuken gebruiken. De baladjes smaken heerlijk in een gemengde sla en de zaadjes kun je gebruiken zoals lijnzaad. De blaadjes van de hebben over het algemeen een milde en licht nootachtige smaak. De jonge blaadjes worden als smakelijker en malser beschouwd dan de oudere, grotere bladeren. Je kunt daarom het beste de jongere blaadjes eten.
Zaadjes
De zaadjes van de grote weegbree hebben ook een licht nootachtige smaak; het heeft wel wat weg van seamzaadjes. Ze kunnen een subtiele crunch toevoegen aan gerechten. Je kan ze gebruiken als topping op salades, yoghurt, ontbijtgranen of zelfs op gebak. De zaadjes kunnen ook gemalen worden en gebruikt worden als een alternatief voor lijnzaad, bijvoorbeeld in smoothies, bakproducten of als bindmiddel in gerechten.
Groot weegbree zit vol geneeskracht
Er zijn tal van onderzoeken die de talrijke gezondheidsvoordelen en medicinale toepassingen van de grote weegbree aantonen. We bespreken er enkele.
Kalmerende eigenschappen voor de huid
De kalmerende eigenschappen van de plant zijn misschien wel het meeste bekend. Grote weegbree in crèmes en zalven kan kan het gebruikt worden tegen insectenbeten of voor de genezing van wonden. Dat komt gedeeltelijk omdat de bladeren bepaalde verbindingen bevatten, zoals tannines, glycosiden en flavonoïden. Het kan ook worden toegepast bij eczeem, psoriasis en aambeien.
Wondgenezing bevorderen
Het meest bekende effect van grote weegbree is het vermogen om wondgenezing te ondersteunen. Dit komt gedeeltelijk door de eerder genoemde kalmerende eigenschappen.
Adstringerende werking
Weegbree staat bekend om zijn adstringerende eigenschappen, wat betekent dat het samentrekkend werkt. Deze samentrekkende werking van de grote weegbree is vooral nuttig voor de urinewegen. Wanneer de blaas ontstoken is door de aanwezigheid van bacteriën op de slijmvliezen, kan dit kruid als geneesmiddel dienen vanwege zijn adstringerende en antibacteriële werking. Het kan ook worden gebruikt door artsen om de darmen en bloedvaten te behandelen vanwege de samentrekkende effecten.
Fytotherapeuten schrijven weegbree voor bij verschillende aandoeningen vanwege de medicinale werking ervan, waaronder:
- Blaasontsteking: De adstringerende eigenschappen van weegbree gaan ontsteking tegen en bestrijden bacteriële blaasontsteking.
- Aambeien: Het samentrekkende effect van weegbree kan nuttig zijn bij de behandeling van aambeien, omdat het kan helpen bij het verminderen van zwelling en het verlichten van ongemak.
- Diarree: De adstringerende werking van weegbree verstevigt de ontlasting en vermindert diarree.
Het verbetert de spijsvertering
Uit een wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat de grote weegbree de bewegingen van je spijsverteringskanaal kunnen vertragen. Als gevolg hiervan kan dit tijdelijke verlichting bieden voor problemen als diarree.
De adstringerende werking van weegbree doet de weefsels samentrekken, waardoor het vocht wordt onttrokken. Dit kan nuttig zijn bij het verminderen van overmatige afscheiding en het creëren van een beschermende laag op de slijmvliezen. In het geval van diarree kan het adstringerende effect van weegbree helpen om de ontlasting te verstevigen en de frequentie van de stoelgang te verminderen.
Inhoudsstoffen
Weegbree zit vol nuttige stoffen, zoals looistoffen, slijmstoffen en xanthophyl. Hier zijn enkele van de bioactieve stoffen die worden aangetroffen in deze plant:
- Iridoidglycosiden – aucubine en catalpol. Ontstekingsremmend en bomvol antioxidanten.
- Flavonoïden – apigenine, luteoline en quercetine. Antioxidanten met ontstekingsremmende eigenschappen.
- Fenolzuren – cafeïnezuur en chlorogeenzuur. Beschermers tegen vrije radicalen, rijk aan antioxidanten.
- Tannines – verantwoordelijk voor adstringentie. Bestrijden ontstekingen en verzachten diarree.
- Slijmstoffen – vormen een beschermlaag op slijmvliezen en temperen irritatie.
- Alkaloïden – pijnstillend of antimicrobieel.
- Vitamine C – een immuunbooster met antioxidante eigenschappen.
- Mineralen – calcium, magnesium, kalium en zink voor algehele gezondheid en lichaamsfunctie.
- Polysacchariden – complexe koolhydraten die het immuunsysteem moduleren en ontstekingsremmend werken.
- Fytosterolen – plantaardige stoffen die lijken op cholesterol, verlagen het cholesterolgehalte en bevorderen een gezond hart.
- Lignanen – natuurlijke fytochemicaliën met potentiële antioxidante en hormoonregulerende eigenschappen.
- Vetzuren – enkele vetzuren zoals linolzuur, cruciaal voor celstructuur en huidgezondheid.
- Enzymen – bevorderen de spijsvertering en ondersteunen een gezonde darmwerking.
Uit de oude doos
Landverhuizende planten
Uit De Telegraaf d.d. 26 maart 1938:
Net zoals onder mensen zijn er ook onder planten landverhuizers te vinden. Gewassen die ooit alleen in andere werelddelen voorkwamen, zijn nu soms te vinden in heel Europa, en vice versa. Natuurlijk is het in de loop der tijd herhaaldelijk gebeurd dat mensen opzettelijk planten meenamen wanneer ze de oceaan overstaken, maar in veel gevallen gebeurde dit ook per ongeluk, en vaak is de oorzaak van zo’n plantenmigratie volledig onbekend.
Een van onze bekendste in het wild groeiende planten, de grote weegbree, is al sinds mensenheugenis overgestoken naar de Nieuwe Wereld. Overal waar Europeanen aan land waren geweest, zagen de inheemse Amerikanen deze plant uit de grond schieten, wat hen ertoe bracht deze heel toepasselijk te noemen: “De voetstap van de blanke man”.
Omgekeerd is de Canadese uit Noord-Amerika naar ons werelddeel gekomen. In ongelooflijk korte tijd verspreidde deze plant zich over heel Europa en is het nu een algemeen voorkomend onkruid in veel gebieden.
In de tweede helft van de vorige eeuw verscheen er plotseling een waterplant in Engeland, die wereldreizigers al in de Mississippi hadden gezien, het zogenaamde watertijm. Het duurde niet lang voordat dit plantje hier ook werd opgemerkt, en tegenwoordig is het in onze wateren net zo algemeen als “de voetstap van de blanke man” in Amerika.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over groot weegbree, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
