Miltcyste: symptomen, oorzaak en behandeling

Last Updated on 28 juli 2024 by M.G. Sulman

Een cyste is een holte in het lichaam waarin vocht of lucht zit. Het kan overal in het lichaam voorkomen. Ook in de milt kunnen zogenaamde miltcysten optreden. Een miltcyste komt zelden voor. Het wordt vaak bij toeval ontdekt. Soms ontstaat zo’n cyste door een parasitaire infectie, zoals een infectie met wormen.

Grote hydatidecyste in een milt / Bron: Wikimedia Commons

Cyste van de milt

Miltcysten staan bekend als een zeldzaam klinisch verschijnsel. Men kent de volgende indeling:

  • primaire of ware cysten: hierbij is een cellulaire bekleding van de cystewand aanwezig
  • secundaire of valse cysten (pseudocysten): zonder echte cellulaire bekleding

Echte cysten kunnen weer onderverdeeld worden in parasitaire en niet-parasitaire cysten.

Miltcysten worden veroorzaakt door parasitaire infecties, vooral door Echinococcus-soorten, of door trauma aan de milt.

Wie krijgen een miltcyste?

Primaire cysten

  • Parasitaire cysten: Vooral bij mensen in gebieden met de hondenlintworm (Echinococcus granulosus) of vossenlintworm (Echinococcus multilocularis). Dit zijn vaak landelijke gebieden met veel contact met geïnfecteerde dieren.
  • Niet-parasitaire cysten: Deze kunnen aangeboren zijn of zonder duidelijke oorzaak ontstaan. Ze zijn zeldzaam en kunnen bij iedereen voorkomen.

Secundaire cysten

  • Posttraumatische cysten: Ontstaan na een stomp buiktrauma. Dit kan gebeuren door ongelukken, vallen, sportblessures of geweld.

Andere risicofactoren

  • Leeftijd en geslacht: Miltcysten kunnen op elke leeftijd en bij zowel mannen als vrouwen voorkomen.
  • Medische geschiedenis: Mensen met eerdere abdominale trauma’s (buikletsel) of infecties die de milt aantasten, hebben een hoger risico.

Miltcysten zijn zeldzaam en kunnen bij verschillende mensen voorkomen, afhankelijk van de oorzaak en risicofactoren.

Oorzaak van miltcysten

Miltcysten zijn een relatief zeldzame entiteit met meerdere mogelijke oorzaken. Ze worden meestal geclassificeerd als primaire of secundaire cysten (zie boven). Primaire cysten zijn onderverdeeld in parasitaire en niet-parasitaire cysten.

Parasitaire cysten worden meestal veroorzaakt door de hondenlintworm (Echinococcus granulosus) of Vossenlintworm (Echinococcus multilocularis). Grofweg de helft tot twee derde van de over de wereld gevonden cysten betreffen Echinococcus-cysten (hydatidecysten).1Moir C, Guttman F, Jequier S, et al. Splenic cysts:aspiration, sclerosis, or resection. J Pediatr Surg 1989; 24:646-8. De vossen- of hondenlintworm veroorzaakt zogeheten echinococcose. De worm veroorzaakt bij de mens cysten in de lever, longen of soms elders in het lichaam, zoals de milt.2LUMC. Echinococcose. https://www.lumc.nl/org/parasitologie/patient-en-zorg/Meerinformatieoverparasieten/Echinococcose/ (ingezien op 7-10-2022)

De mens kan echinococcose krijgen door het opeten van eitjes uit de ontlasting van de besmette hond of vos. Deze eitjes kunnen op de vacht, in de bek of in de omgeving van besmette honden voorkomen. Door het aaien van de hond kunnen de eitjes dan via de hand in de mond terecht komen. / Bron: Wikimedia Commons en LUMC (tekst)

Secundaire cysten zijn in de meeste gevallen posttraumatisch. Na een stomp buiktrauma is de milt het meest en vaak ook het enige aangedane orgaan.3Ned Tijdschr Geneeskd. 2013;157:A5295

Symptomen van een miltcyste

In vogelvlucht

Vaak zijn er geen symptomen. Eventuele symptomen zijn aspecifiek en hangen samen met de vergroting van de milt.4Ned Tijdschr Geneeskd. 1990;134:2130-4 Een vergrote milt zorgt door druk op de maag voor een vol gevoel en verlies van eetlust. Soms treden er andere klachten op, variërend van misselijkheid, braken, vage buikpijn (pijn in de linkerbovenbuik), maar zelden pijnlijke vergrote milt (splenomegalie), vooral wanneer de cysten groot zijn.

Asymptomatische cysten

  • Geen Symptomen: Vaak worden miltcysten bij toeval ontdekt. Ze vertonen meestal geen symptomen.

Symptomen bij vergrote milt (splenomegalie)

  • Vol gevoel en verlies van eetlust: Een vergrote milt drukt op de maag. Dit zorgt voor een vol gevoel en minder eetlust.
  • Misselijkheid en braken: De druk van de milt kan misselijkheid en soms braken veroorzaken.
  • Buikpijn: Vage pijn in de linkerbovenbuik komt vaak voor.
  • Pijnlijke splenomegalie: Zelden is de milt pijnlijk vergroot, vooral bij grote cysten.
  • Volheidsgevoel: Druk op omliggende organen geeft een gevoel van volheid en ongemak.
  • Ademhalingsproblemen: Een zeer vergrote milt kan op het diafragma drukken. Dit kan ademhalingsproblemen veroorzaken.
  • Koorts en malaise: Een secundaire infectie binnen de cyste kan koorts en een ziek gevoel geven.

Complicaties

Mogelijk complicaties van een miltcyste zijn:

  • spontane miltruptuur (gescheurde milt)
  • miltabces door secundaire infectie
  • interne bloeding
  • soms milttorsie (gedraaide milt)
  • een (zelden voorkomende) hypertensie (hoge bloeddruk) ten gevolge van compressie op de linker nier5Ned Tijdschr Geneeskd. 1990;134:2130-4

Onderzoek en diagnose

Middels lichamelijk onderzoek kan een vergrote milt worden vastgesteld. Deze is voelbaar. Middels echografie, computertomografie (CT-scan) of een MRI-scan, is het cysteuze karakter van de milt goed vast te stellen.

CT-scan
CT-scan / Bron: Pixabay

Behandeling van een miltcyste

Kleine en asymptomatische cysten (dus zonder klachten) hebben geen behandeling of follow-up nodig. Symptomatische cysten (dus met klachten) worden operatief behandeld. Vaak wordt een gedeeltelijke miltverwijdering (splenectomie) van niet-parasitaire, goedaardige miltcysten aangeraden. Hiermee blijft (gezond) functioneel miltweefsel behouden. Middels een operatieve ingreep worden complicaties, zoals infectie, ruptuur of bloedingen voorkomen.

Het resultaat van de behandeling is goed en zonder recidief (terugkeer van de cyste).

Prognose

Asymptomatische cysten

  • Goede prognose: Veel miltcysten veroorzaken geen symptomen en vereisen geen behandeling. Regelmatige monitoring door een arts is meestal voldoende.

Primaire cysten

  • Parasitaire cysten: Bij hydatidecysten veroorzaakt door Echinococcus is de prognose goed bij vroege diagnose en juiste behandeling. Behandeling omvat vaak antiparasitaire medicijnen en soms chirurgische verwijdering.
  • Niet-parasitaire cysten: Deze hebben over het algemeen een goede prognose. Ze kunnen soms spontaan verdwijnen of stabiel blijven zonder behandeling.

Secundaire cysten

  • Posttraumatische cysten: De prognose is meestal goed. Kleine cysten kunnen spontaan genezen. Grotere cysten kunnen chirurgisch worden verwijderd als ze symptomen veroorzaken.

Mogelijke complicaties

  • Ruptuur van de cyste: Dit is een ernstige complicatie die onmiddellijke medische behandeling vereist. De prognose hangt af van de snelheid en effectiviteit van de behandeling.
  • Infectie: Een geïnfecteerde cyste kan leiden tot een abces. Vroege diagnose en behandeling met antibiotica of chirurgie verbeteren de prognose aanzienlijk.

Algemeen

  • Regelmatige controle: Ongeacht het type cyste, regelmatige controle door een arts is belangrijk om veranderingen in grootte of symptomen vroegtijdig te detecteren.
  • Behandeling op maat: De behandeling wordt aangepast aan de specifieke kenmerken van de cyste en de gezondheidstoestand van de patiënt. Dit verbetert de algehele prognose.

In het algemeen is de prognose voor miltcysten positief, vooral bij tijdige diagnose en behandeling.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een miltcyste, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.

Gerelateerde artikelen: