Last Updated on 23 april 2023 by M.G. Sulman
Een gescheurde milt of miltruptuur is een medische noodsituatie, waarbij de milt (gedeeltelijk) is gescheurd. De milt, die zich net onder je ribbenkast aan de linkerkant bevindt, helpt je lichaam infecties te bestrijden doordat het zorgt voor een goede afweer tegen bacteriën. Ook helpt het oude of abnormale rode bloedcellen uit de bloedbaan te filteren. Een gescheurde milt wordt meestal veroorzaakt door een krachtige stoot of klap tegen de buik, bijvoorbeeld bij een auto- of fietsongeval. Of tijdens een sportongeval of een vuistgevecht. De behandeling bestaat uit bedrust of je krijgt een zogeheten angiografie en embolisatie van de bloedvaten. Een enkele keer is een operatie nodig.
De milt
De milt is een vuistgroot orgaan linksboven in de buik. Het bevat speciale witte bloedcellen die bacteriën vernietigen en je lichaam helpen infecties te bestrijden. De milt werkt ook als een bloedfilter. Het orgaantje is betrokken bij het verwijderen van oude of abnormale rode bloedcellen.
Een laag weefsel bedekt de milt volledig als ene kapsel, behalve waar aders en slagaders het orgaan binnenkomen. Dit weefsel, het miltkapsel genoemd, beschermt de milt tegen direct letsel.
Wat is een gescheurde milt?
Een gescheurde milt is een medische noodtoestand die optreedt wanneer het kapsel van de milt scheurt. Bij een miltruptuur kunnen ernstige inwendige bloedingen optreden die levensbedreigend kunnen zijn.
Synoniemen
De medische benaming van een gescheurde milt is ‘miltruptuur’.
Oorzaken van een miltruptuur
Traumatische verwondingen zijn de meest voorkomende oorzaken van een miltruptuur. Het gaat hierbij vooral om auto-ongelukken (50% tot 75% van de gevallen). Sportblessures, vooral bij contactsporten, komen ook vaak voor. Gewelddadige oorzaken zijn ook mogelijk. Denk hierbij aan vuistslagen, steek- en schotwonden zijn.
Je milt kan onmiddellijk na een botsing scheuren. Maar er kan ook een vertraagde breuk optreden als gevolg van zwelling door de verwonding.
Kan een milt spontaan scheuren?
Spontane miltruptuur kan optreden als gevolg van een vergrote milt (splenomegalie), die optreedt wanneer bloedcellen zich ophopen in de milt. De meest voorkomende oorzaak van spontane ruptuur als gevolg van een vergrote milt is klierkoorts (ziekte van Pfeiffer), een virale infectie die wordt verspreid via speeksel.
Andere mogelijke infecties zijn onder meer bacteriële infecties zoals syfilis en parasitaire infecties zoals malaria.
Een vergrote milt kan ook een teken zijn van verschillende onderliggende aandoeningen, waaronder leverziekte, stofwisselingsstoornissen of sommige soorten bloedkanker.
Symptomen van een gescheurde milt
Symptomen van een gescheurde milt kunnen variëren en zijn afhankelijk van de oorzaak. Het meest voorkomende symptoom is echter acute pijn in de linker bovenbuik. De pijn kan uitstralen naar de linkerschouder, wat bekend staat als het teken van Kehr. Het voelt meestal erger aan bij het inademen. Dit wijst op middenrif- of diafragmaprikkeling door bloed in de buikholte.1Farley DR, Zietlow SP, Bannon MP, Farnell MB. Spontaneousrupture of the spleen due to infectious mononucleosis. Mayo Clin Proc1992;67:846-53.
Je kunt ook een lage bloeddruk ontwikkelen als gevolg van het bloedverlies. Dit kan dan weer klachten veroorzaken zoals duizeligheid, verwardheid en wazig zien. In sommige gevallen kan massaal bloedverlies leiden tot een hemorragische shock. Dit veroorzaakt symptomen als een snelle hartslag, een bleke huid, oppervlakkige ademhaling en rusteloosheid of angst.
Complicaties
De belangrijkste complicatie van een gescheurde milt is een bloeding en de problemen die daaruit kunnen voortvloeien, zoals de vorming van cysten en bloedstolsels.
Je kan ook afsterven ten gevolge van een belemmering van de bloedtoevoer. Dit wordt miltinfarct genoemd.
De afname van de immuunactiviteit na een miltverwijdering (splenectomie) kan leiden tot een verhoogd risico op infectie. Leven zonder milt brengt namelijk een verhoogd kans op (levensbedreigende) infecties met zich mee. Daarom moeten extra voorzorgsmaatregelen worden genomen om infecties te voorkomen.
Onderzoek en diagnose
Als je toestand stabiel is, zal er een lichamelijk onderzoek verricht worden en daarna beeldvormend onderzoek. Als je je op de eerste hulp bevindt met een traumatisch letsel, dan zal een internist met een speciale echografie aan het bed (FAST-echografie) eventuele interne bloedingen in je buik opsporen (FAST = Focused Assessment with Sonography in Trauma).
Als de FAST-echografie positief is en je vitale functies onstabiel blijven, dan weet de arts dat je een gescheurde milt hebt en dat onmiddellijke behandeling nodig is. Als je toestand stabiel is, maar de arts vermoedt een miltletsel, dan zal vaak nog een CT-scan volgen. Aan de hand hiervan kan je milt en de omvang van het letsel beter bekeken worden. Het letsel zal beoordeeld worden op een schaal van I tot V (zie onder).
Stadia
Miltletsel wordt ingedeeld in vijf stadia:
Graad 1
Er is een scheur in het kapsel die minder dan 1 centimeter diep in de milt gaat, of een opeenhoping van gestold bloed, bekend als een hematoom, onder het kapsel. Het hematoom beslaat minder dan 10 procent van het oppervlak van de milt.
Graad 2
In dit stadium treedt een scheur van 1 tot 3 cm op waarbij de slagaderen van de milt niet zijn betrokken. Er kan een hematoom optreden onder het kapsel. Deze bedekt tussen 10 en 50 procent van het oppervlak. Deze fase kan ook een hematoom omvatten met een diameter van minder dan 5 cm in het weefsel van de milt.
Graad 3
Het gaat hierbij om een scheur van meer dan 3 cm diep. Het kan ook betrekking hebben op de miltslagader of een hematoom dat meer dan de helft van het oppervlak bedekt. Een graad 3 ruptuur kan ook betekenen dat er een hematoom in het orgaanweefsel aanwezig is dat groter is dan 5 cm of uitzet.
Graad 4
Dit is een scheur die de segmentale of hilaire bloedvaten treft. Dit leidt tot ene verlies van meer dan 25 procent van de bloedtoevoer van het orgaan.
Graad 5
Dit is een extreem ernstige scheur die bepaalde bloedvaten verscheurt en een totaal verlies van bloedtoevoer naar het orgaan veroorzaakt. Deze fase kan ook betekenen dat een hematoom de milt volledig heeft verbrijzeld.
Behandeling van een miltruptuur
Niet-chirurgische behandeling van een gescheurde milt heeft de voorkeur, zolang je bloeddruk stabiel is en er geen ernstige bloedingen zijn. Men zal je nauwlettend in de gaten houden. Je moet het bed houden en er vindt regelmatig bloeddrukcontrole plaats. De milt heeft de tijd nodig om te genezen.
Zo nodig krijg je bloedtransfusies om het bloedverlies te compenseren.
Sommige ziekenhuizen kunnen een interventionele radiologische behandeling uitvoeren ter behandeling van een miltruptuur. Met behulp van echografie, röntgendoorlichting of CT- doorlichting kan de arts zijn instrumenten en het materiaal door de kleine opening in de huid op de juiste plaats krijgen.
Het kan zijn dat je een angiografie en embolisatie van de bloedvaten krijgt. Angiografie is een onderzoek van de bloedvaten. Via de lies wordt een katheter naar de milt gebracht. Door het inbrengen van ‘coils’ (flexibele platina draadjes) of ‘gelfoam’ (een gelatinespons) worden de beschadigde bloedvaten dichtgemaakt. Dit heet embolisatie.
Afhankelijk van de ernst van de gescheurde milt en hoe stabiel je bloeddruk is, kan het zijn dat er een operatie moet volgen. Soms moet een deel of de hele milt worden verwijderd (splenectomie). Je kunt zonder je milt leven. Het verhoogt wel het risico op ernstige infecties. Dit staat in de medische literatuur bekend als een post splenectomie sepsis (PSS) of overwhelming post splenectomy infection (OPSI).
Prognose
Overlevingskansen
Je prognose en overlevingskansen hangen af van hoe ernstig het letsel is en hoe snel het wordt gediagnosticeerd en behandeld. Een kleine breuk kan alleen een kleine, langzame bloeding veroorzaken. Dit geeft je meer tijd, maar het maakt het ook makkelijker om over het hoofd te zien.
Een ernstigere bloeding zal meestal gepaard gaan met duidelijke symptomen, maar het is gevaarlijker. Ernstige inwendige bloedingen kunnen binnen enkele uren de dood veroorzaken als het niet meteen adequaat wordt behandeld.
Herstel
Afhankelijk van de omvang van de verwonding en de behandeling, kan het drie tot twaalf weken duren voordat je hersteld bent. Kleine miltletsels genezen relatief snel.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een gescheurde milt. Of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
