Last Updated on 2 november 2023 by M.G. Sulman
Cyanide, dat beruchte gif, is echt een razendsnelle stof! In de 18e eeuw haalden ze waterstofcyanide uit Pruisisch blauwe kleurstof, en in de 19e eeuw kwam cyanide voor het eerst uit amandelen tevoorschijn. Het kan zich voordoen als gas (waterstofcyanide) of als zout (kaliumcyanide). Wat misschien nog gekker is, is dat sommige voedingsmiddelen zoals limabonen en amandelen natuurlijke cyanide kunnen bevatten! Maar daar stopt het niet – cyanide kan ook opduiken in insecticiden, fotografische spullen, de plasticproductie en zelfs sieradenreinigers. En ja, helaas, mensen hebben dit spul gebruikt om massamoord en zelfmoord te plegen.
Wat is cyanide?
Cyanide, is een berucht vergif. Het heeft altijd een mysterieuze aantrekkingskracht gehad in spionageromans en moordmysteries vanwege zijn snelwerkende dodelijkheid.
Cyanide kan verwijzen naar elke stof met een koolstof-stikstofbinding (CN). Vele mensen staan versteld als ze horen waar je het zoal kunt tegenkomen. Het zit bijvoorbeeld in volkomen veilig te eten plantaardig voedsel, zoals amandelen, limabonen, soja en spinazie.
Maar het wordt nog gekker: cyanide verschuilt zich ook in bepaalde nitrilverbindingen die in medicijnen worden gebruikt. denk hierbij aan citalopram (Celexa) en cimetidine (Tagamet). Deze nitrilen zijn niet zo giftig, omdat ze niet snel dat koolstof-stikstofion vrijgeven dat in het lichaam fungeert als gif.
Wat je misschien nog niet wist, is dat cyanide zelfs in kleine hoeveelheden wordt uitgeademd als een bijproduct van de stofwisseling in je eigen lichaam. Dit gebeurt bij elke ademhaling.
Maar laten we niet vergeten dat er ook dodelijke vormen van cyanide zijn, zoals natriumcyanide (NaCN), kaliumcyanide (KCN), waterstofcyanide (HCN) en cyaanchloride (CNCl). Deze kunnen zich voordoen als vaste stoffen, vloeistoffen of gassen. Deze stoffen kunnen bijvoorbeeld vrijkomen tijdens een bouwbrand.
Wat is cyanidevergiftiging?
Een cyanidevergiftiging is zeker geen grap. Het kan optreden na blootstelling aan verschillende vormen van cyanide. De vroege symptomen zijn niet om te negeren: hoofdpijn, duizeligheid, een snelle hartslag, kortademigheid en braken. Het wordt nog enger als dit wordt gevolgd door aanvallen, een trage hartslag, lage bloeddruk, bewustzijnsverlies en zelfs hartstilstand. Dit gaat allemaal razendsnel, meestal binnen enkele minuten. Sommige overlevenden kampen met langdurige neurologische problemen.
Cyanide kan zich manifesteren in giftige vormen zoals waterstofcyanidegas en diverse cyanidezouten. Vaak gebeurt vergiftiging na het inademen van rook bij branden, maar er zijn ook andere blootstellingswegen, zoals werkplekken waar metalen worden gepolijst, bepaalde insecticiden, medicijnen zoals natriumnitroprusside, en zelfs zaden van fruit zoals appels en abrikozen. Enge gedachte: vloeibare vormen van cyanide kunnen door de huid worden opgenomen.
Het is beangstigend om te bedenken dat cyanide in het verleden is gebruikt voor massale zelfmoorden en zelfs door de nazi’s voor genocide. Het herinnert ons eraan hoe belangrijk het is om bewust te zijn van de gevaren en de behandeling van vergiftiging.
Symptomen van cyanidevergiftiging
Cyanidevergiftiging kan op verschillende manieren symptomen veroorzaken, afhankelijk van de blootstellingsroute. Hier is wat je moet weten:
Bij inademing van lagere doses:
- Voel je je zwak 💪
- Kun je last hebben van hoofdpijn 🤕
- Word je duizelig 🌀
- Kan verwardheid optreden 😵
- Heb je problemen met ademhalen 🫁
- Is bewustzijnsverlies mogelijk 😴
Bij inademing van hogere doses:
- Kunnen stuiptrekkingen optreden 🙆♂️
- Kan de ademhaling stoppen 🛑
- Kan coma optreden 😴
- Kan het hart stoppen met kloppen 💔
Bij het eten van cyanide-bevattende voedingsmiddelen:
- Kun je je zwak voelen 💤
- Kunnen bepaalde lichaamsdelen verlamd raken 🦴
- Kun je last krijgen van een langzaam werkende schildklier (hypothyreoïdie) 🧐
- Kan een miskraam optreden 🤰
- Kunnen de nieren slecht gaan werken (nierfalen) 🤒
Cyanidevergiftiging is serieus en potieel dodelijk! Het vereist onmiddellijke medische aandacht. De symptomen kunnen snel verergeren. Wees daraom alert en zoek hulp als dat nodig is!
Oorzaken van cyanidevergiftiging – Weet wat je moet vermijden!
Cyanidevergiftiging kan optreden na blootstelling aan verschillende stoffen, zowel natuurlijk als synthetisch. Enkele belangrijke bronnen die kunnen leiden tot cyanidevergiftiging, zijn:
Brandrook van woningbranden
Vooral als bepaalde materialen worden verbrand, zoals wol, polyurethaan, harsen, zijde en rubber. 🏠🔥
Beroepsmatige blootstelling
In sectoren zoals goud- en zilverwinning, kunststof- en rubberverwerking, metallurgie, begassing, fotografie en bruinen. 👷♂️🏭
Bepaalde geneesmiddelen
Waaronder natriumnitroprusside, die in de geneeskunde wordt gebruikt. 💊
Voedselbronnen
Zoals cassave wortels, amandelen, appels, vlas en limabonen. 🍏🌾 De pitten van appels, peren en steenvruchten (abrikozen, perziken, pruimen, nectarines en kersen) kun je beter niet doorslikken. In deze pitten zitten plantengifstoffen die in je lichaam kunnen worden omgezet in cyanide.
Sigarettenrook
Wees bewust van wat je inademt! 🚬 Sigaretten bevatten een mengsel van schadelijke chemicaliën, zoals formaldehyde, pesticiden, cyanide, kwik en arseen,
Per ongeluk producten innemen op basis van acetonitril
Deze worden soms gebruikt om kunstnagels te verwijderen. Pas op wat je binnenkrijgt! 💅🚫
Onderzoek en diagnose
De diagnose is geen makkie, maar het kan worden overwogen bij iemand die na een brand een verlaagd bewustzijnsniveau, lage bloeddruk of een hoog melkzuurgehalte heeft. Bloedwaarden van cyanide kunnen worden getest, maar dat kost tijd. Om een idee te geven, niveaus van 0,5-1 mg/l worden als mild beschouwd, 1-2 mg/l als matig, 2-3 mg/l als ernstig, en hoger dan 3 mg/l leidt meestal tot de dood.
Behandeling van vergiftiging met cyanide
Benieuwd naar de behandelingsopties bij cyanidevergiftiging? Hier is wat je moet weten:
De eerste stap bij de behandeling van vermoedelijke cyanidevergiftiging is het identificeren van de bron van blootstelling. Dit is cruciaal voor zorgverleners om de juiste decontaminatiemethode te bepalen.
Bij noodsituaties zoals brand zal het reddingspersoneel beschermende uitrusting dragen, zoals gezichtsmaskers en dubbele handschoenen, om je in veiligheid te brengen.
Als je cyanide hebt ingenomen, kan actieve kool worden toegediend om het gif te absorberen en veilig uit het lichaam te verwijderen. Dit kan helpen bij de behandeling.
Omdat cyanide de zuurstofopname kan beïnvloeden, zal de arts 100 procent zuurstof toedienen via een masker of endotracheale tube om zuurstoftekort te bestrijden. Een endotracheale tube is een beademingsbuisje.
In ernstige gevallen zijn er twee mogelijke antidota:
- Cyanide-tegengifkit: Deze kit bevat drie medicijnen die in combinatie worden gebruikt: amylnitriet (inhalatie gedurende 15-30 seconden), natriumnitriet (intraveneus gedurende 3-5 minuten) en natriumthiosulfaat (intraveneus gedurende ongeveer 30 minuten). Dit helpt bij de ontgifting van cyanide.
- Hydroxocobalamine (Cyanokit): Dit medicijn neutraliseert cyanide door zich eraan te binden en niet-toxische vitamine B12 te produceren. Het neutraliseert cyanide langzaam, waardoor een enzym genaamd rhodanese in de lever cyanide verder kan ontgiften.
De keuze voor behandeling hangt af van de ernst van de vergiftiging en andere factoren. Het is belangrijk om onmiddellijk medische hulp te zoeken bij vermoeden van cyanidevergiftiging. Gezondheid staat voorop!
Prognose
De prognose bij cyanidevergiftiging kan variëren en hangt af van verschillende factoren:
Type cyanide, dosis en duur van blootstelling:
- Het type cyanide dat betrokken is
- De dosis of hoeveelheid cyanide
- Hoe lang je bent blootgesteld
Lage blootstelling (acuut of chronisch):
- Bij een lage blootstelling, of deze nu acuut of chronisch is, is de prognose over het algemeen goed.
- Vroege diagnose en behandeling zijn cruciaal om het risico op complicaties te minimaliseren.
Matige blootstelling (acuut of chronisch):
- Zelfs bij matige blootstelling kan een snelle diagnose en behandeling vaak leiden tot een positieve uitkomst.
Ernstige gevallen:
- In ernstige gevallen kunnen symptomen plotseling optreden en levensbedreigend zijn.
- Onmiddellijke medische noodhulp is absoluut noodzakelijk om de prognose te verbeteren en de kans op herstel te vergroten.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over cyanidevergiftiging, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
