Arnica montana (valkruid): vol geneeskracht en welke bijwerkingen?

Last Updated on 4 september 2024 by M.G. Sulman

Arnica montana, ook bekend als valkruid of wolverlei, is een vaste plant, die behoort tot de composietenfamilie (Asteraceae). De plant is niet eetbaar, maar heeft wel geneeskrachtige eigenschappen. Door haar pijnverlichtende, ontstekingsremmende en ontzwellende werking wordt de plant vooral uitwendig toegepast. In de plantengeneeskunde wordt het gebruikt ter behandeling van spierpijn, blauwe plekken, verstuikingen en kneuzingen.

Wat is arnica montana?

Arnica montana of valkruid is een vaste plant uit de composietenfamilie (Asteraceae), net als onder meer de volgende 10 planten:

• Paardenbloem (Taraxacum)
• Zonnebloem (Helianthus)
• Madeliefje (Bellis perennis)
• Artisjok (Cynara cardunculus)
• Kamille (Matricaria chamomilla)
• Boerenwormkruid (Tanacetum vulgare)
• Korenbloem (Centaurea cyanus)
• Margriet (Leucanthemum vulgare)
• Aster (Asteraceae)
• Saffloer (Carthamus tinctorius)

Natuurlijke verspreiding van valkruid omvat de Alpen, Pyreneeën, Balkan en Zuid-Scandinavië. In Nederland en de Belgische Ardennen komt de plant ook voor. De plant staat op de Nederlandse Rode lijst van planten, een officieel vastgetelde lijst met planten die in Nederland als bedreigd te boek staan. Deze plant wordt thans als zeldzaam beschouwd.¹In 1933 sprak met als van ‘een zeldzame plant’, zie: VOETBAL.. “Nieuwe Winterswijksche courant”. Winterswijk, 27-06-1933, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 09-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMECAL02:180023065:mpeg21:p00002 Vanaf 1 januari 2017 geniet de plant in Nederland geen wettelijke bescherming meer, maar in België is dit anno 2024 nog wel het geval.

De plant groeit tot een hoogte van 20-45 cm en heeft een enkelvoudige stengel. De bladeren staan tegenover elkaar en hebben een breedte van 2-4 cm. De onderste bladeren zijn elliptisch tot omgekeerd eirond-lancetvormig, terwijl het bovenste paar bladeren lijn-lancetvormig is.

De bloeiperiode van arnica montana valt in de maanden juni en juli. Hierbij verschijnen geurige oranje-gele bloemen. De bloemhoofdjes hebben een diameter van 6-8 cm en een bolle, behaarde bloembodem. De pappus, bestaande uit haartjes, is aanwezig. De vrucht is een nootje.

Valkruid gedijt op droge tot vochtige, matig arme grond en komt voor in heidevelden, schraalgraslanden en op brandplekken in het bos.

Kenmerken van arnica

• Vaste plant
• Behoort tot de composietenfamilie (Asteraceae)
• Komt van nature voor in de Alpen, Pyreneeën, Balkan en Zuid-Scandinavië
• Hoogte van 20-45 cm
• Niet of weinig vertakte stengel
• Tegenover elkaar staande bladeren
• Bladeren zijn 2-4 cm breed
• Oranje-gele bloemen met een geur
• Bloemhoofdjes met een diameter van 6-8 cm
• Groeit op droge tot vochtige, matig arme grond, in heidevelden, schraalgraslanden en op brandplekken in het bos
• Onderste bladeren zijn elliptisch tot omgekeerd eirond-lancetvormig
• Bovenste paar bladeren is lijn-lancetvormig
• Bloei vindt plaats in juni en juli
• Bloemhoofdjes hebben een bolle, behaarde bloembodem
• Vrucht bestaat uit nootjes

Is valkruid eetbaar?

Neen, arnica montana oftewel valkruid wordt niet als eetbaar beschouwd. Het consumeren ervan wordt niet aanbevolen vanwege de potentieel giftige stoffen die het bevat.

Inhoudsstoffen en werking

Arnica montana, en specifiek de bloemhoofdjes, de wortelstokken, de wortels en de bladeren, bevatten actieve plantaardige bestanddelen, zoals:

• sesquiterpenen
• essentiële oliën
• terpenoïden
• sesquiterpenlactonen
• flavonoïden
• fenolzuren, met name chlorogene zuren

Deze verbindingen geven Arnica montana verschillende eigenschappen, zoals:

• antiseptisch
• ontstekingsremmend
• pijnstillend
• antibacterieel
• antischimmel
• antioxidant

Arnica montana zit vol geneeskracht

Arnica montana staat bekend vanwege zijn geneeskrachtige eigenschappen en heeft een lange geschiedenis van gebruik in de traditionele geneeskunde. Het wordt serieus bestudeerd en toegepast voor de behandeling van verschillende aandoeningen, zoals spierpijn, blessures en ontstekingen, en geniet erkenning buiten het domein van kwakzalverij.

De uitwendige toepassingen van arnica montana passeren de revue.

Valkruid bij spier- en gewrichtspijn

Valkruid is onderzocht voor gebruik bij:

• Blauwe plekken
• Pijn
• Myalgie of spierpijn
• Artralgie of gewrichtspijn

Arnica montana wordt vaak gebruikt in de vorm van een zalf. Deze topische toepassing maakt het mogelijk om de geneeskrachtige eigenschappen van arnica montana lokaal toe te passen ter verlichting van spierpijn, ontstekingen en blauwe plekken.

Bij sportblessures

Na intensieve sportinspanning kun je als sporter last hebben vermoeide en pijnlijke spieren in je rug, benen en voeten hebben. Een sportmassage met valkruid versnelt het herstelproces van de spieren. Valkruid helpt niet alleen bij het verminderen van sportblessures, maar zorgt er ook voor dat het herstel na een intensieve training of wedstrijd voorspoediger verloopt. Dit komt doordat arnica ontstekingsremmende eigenschappen heeft. Het remt de enzymen die het ontstekingsproces in gang zetten, waardoor het pijn verlicht, zenuwpijn bestrijdt en de spieren verwarmt. Hierdoor kunnen de spieren ontspannen en sneller herstellen.

Artrose

Artrose is een vorm van reuma waarbij het hele gewricht betrokken is. Het kraakbeen in het gewricht gaat in kwaliteit achteruit. Het wordt vaak behandeld met niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s) of andere pijnstillers.

In een overzicht van verschillende onderzoeken keken Australische onderzoekers naar zeven proeven met topische kruidenremedies voor artrose.²Cameron M, Chrubasik S. Topical herbal therapies for treating osteoarthritis. Cochrane Database Syst Rev. 2013 May 31;2013(5):CD010538. doi: 10.1002/14651858.CD010538. PMID: 23728701; PMCID: PMC4105203. Arnica-gel leek bijna net zo goed te werken als Advil (ibuprofen). Voordelen waren onder meer een verminderde en verbeterde gewrichtsfunctie bij mensen met handartrose.

In een van de zeven onderzoeken had echter 13% van degenen die arnica-gel gebruikten bijwerkingen. Dit wordt vergeleken met 8% van de Advil-gebruikers. Sommigen meldden zelfs een toename van gewrichtsstijfheid en pijn.

Arnica bij aambeien?

Arnicazalf wordt soms gebruikt of aanbevolen ter behandeling van aambeien vanwege de ontstekingsremmende eigenschappen. Het is echter belangrijk op te merken dat er anno 2024 geen wetenschappelijk bewijs is dat aantoont dat arnicazalf specifiek effectief is bij de behandeling van aambeien.

Bijwerkingen

Wat zijn de bijwerkingen van arnica montana/³WebMD. Arnica. https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-721/arnica (ingezien op 9-7-2023)

Bij orale inname / inwendig gebruik

Homeopathische producten met arnica bevatten vaak geen werkzame stof. Bijwerkingen zijn dus onwaarschijnlijk.

Het is waarschijnlijk onveilig om arnica in grotere hoeveelheden in te nemen. Arnica wordt zelfs als giftig beschouwd. Bij orale inname kan het leiden tot braken, hartschade, orgaanfalen, verhoogde bloedingen, coma en zelfs de dood.

Bij toepassing op de huid / uitwendig gebruik

Arnica is mogelijk veilig wanneer het op een niet-kapotte huid wordt aangebracht. Maar het is waarschijnlijk onveilig om arnica op een beschadigde huid aan te brengen, aangezien het dan door het lichaam kan worden opgenomen.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over arnica montana, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.