Saffloer: vol geneeskracht en eetbaar

Last Updated on 12 juli 2023 by M.G. Sulman

Saffloer is een plant uit de composietenfamilie. De olie uit het zaad wordt als medicijn gebruikt en zit vol geneeskracht. Het kan zowel inwendig als uitwendig worden toegepast. Saffloerzaadolie of kortweg saffloerolie wordt gebruikt voor het voorkomen van hartaandoeningen, waaronder atherosclerose en beroerte. De linoleen- en linolzuren in saffloerzaadolie kunnen ‘verharding van de slagaders’ helpen voorkomen, je cholesterolgehalte verlagen en het risico op hartaandoeningen verminderen. Saffloer bevat stoffen die het bloed kunnen verdunnen om stolsels te voorkomen, bloedvaten te verwijden, de bloeddruk te verlagen en het hart te stimuleren. Bovendien is saffloer eetbaar. Je kunt zowel de bloemen, de zaden als de jonge bladen daarvoor gebruiken.

*Saffloer zit vol geneeskracht en is eetbaar / Bron: Wikimedia Commons*

Inhoud verberg

1 Wat is saffloer?

2 Naamgeving

3 Saffloer zit vol geneeskracht

3.1 Saffloerolie voor de huid

3.2 Verbetert de bloedsuikerspiegel

3.3 Verlaagt cholesterol, verbetert de hartgezondheid

4 Werkzame stoffen en hun werking

5 Saffloer is eetbaar

6 Reacties en ervaringen

Wat is saffloer?

Saffloer (Carthamus tinctorius), ook wel valse saffraan genoemd, is een stevig vertakte eenjarige plant uit de composietenfamilie.¹Een aantal andere planten die ook deel uitmaken van deze familie, zijn:

Paardenbloem (Taraxacum officinale)
Madeliefje (Bellis perennis)
Zonnebloem (Helianthus annuus)
Kamille (Matricaria chamomilla)
Artisjok (Cynara cardunculus)
Aster (Aster spp.)
Goudsbloem (Calendula officinalis)
Margriet (Leucanthemum vulgare)
Grote brandnetel (Urtica dioica)
Boerenwormkruid (Tanacetum vulgare)

Deze plant heeft een distelachtig uiterlijk en kan een hoogte bereiken van 80-120 cm. De bloemen starten geel, maar transformeren geleidelijk naar een intense rode kleur. Elke bloem zorgt na bestuiving voor vijftien tot twintig zaden. Dankzij zijn sterke penwortel kan deze plant zelfs in een groog klimaat het hoofd boven water houden.

Ooit werd saffloer vooral geteeld vanwege de kleurstoffen die uit de bloemen gewonnen konden worden: geel en rood. Deze werden gebruikt in traditionele make-up voor maiko en geisha’s. Een maiko is een leerling-geisha in Kyoto en een geisha is een hoogopgeleide en gerespecteerde Japanse gastvrouw die zorgt voor vermaak op feestjes in Japanse theehuizen.

Tegenwoordig wordt saffloer ook verbouwd vanwege de zaden, waaruit saffloerolie wordt geperst. Deze olie dient alsvloeimiddel voor olieverf, vooral bij witte pigmenten. Het vergeelt namelijk niet zoals lijnolie dat wel doet. Daarnaast vindt de olie zijn weg naar margarine en saladedressings.

Opmerkelijk genoeg worden de bloemen van saffloer soms gebruikt als goedkopere vervanging (of imitatie) van saffraan. Maar let op: saffloer mist het karakteristieke aroma dat saffraan kenmerkt. Laat je dus niet bedotten!

*Een maiko-henshin, een toerist die een vergoeding betaalt om zich voor die dag te verkleden als maiko of geisha / Bron: Wikimedia Commons*

Naamgeving

De wetenschappelijke naam van saffloer, Carthamus tinctorius, verwijst duidelijk naar het gebruik van de plant als verfplant. Het woord “Carthamus” is afgeleid van het Arabische woord “kurthum”, wat “verven” betekent. In andere talen, zoals het Hebreeuws (“kartami”) en het Indiaas (“kusumba”), is er ook een vergelijkbare associatie met verf. Het tweede deel van de naam, “tinctorius”, betekent ook “gebruikt als verf”. Dit vormt eigenlijk een tautologie, een soort ‘dubbelopisme’.

De Nederlandse naam “saffloer” heeft ook een Arabische oorsprong, zij het via een omweg. Het woord “al-usfur” lijkt al op “saffloer”, maar het is waarschijnlijk ook afgeleid van de Arabische woorden “zafara” of “asfar”, wat “hij was geel” betekent. Dezelfde Arabische stam komt ook terug in de naam van saffraan, waarvan de meeldraden van de saffraankrokus ook als gele kleurstof in voedsel worden gebruikt.

*Saffloer (Carthamus tinctorius) / Bron: Wikimedia Commons*

Saffloer zit vol geneeskracht

Saffloerolie voor de huid

Saffloerolie is zeer geschikt voor uitwendig gebruik. De olie laat zich goed uitsmeren over de hele huid en heeft een huidverzorgende functie. Het wordt met name ingezet bij een droge huid en eczeem. de olie helpt om de huid te hydrateren en te kalmeren.

Verbetert de bloedsuikerspiegel

Een systematische review van studies uit 2016 suggereert dat een dieet met veel onverzadigde vetten je bloedglucoseregulatie aanzienlijk kan verbeteren.² Uit de studie bleek dat als je sommige bronnen van koolhydraten of verzadigde vetten vervangt door onverzadigde vetzuren, vooral meervoudig onverzadigde vetten, dit een gunstig effect heeft op de bloedsuikerspiegel, evenals op insulineresistentie en insulinesecretie.

Een onderzoek uit 2011 suggereerde dat het dagelijks consumeren van 8 gram saffloerolie gedurende 4 maanden de ontsteking kan verminderen en de bloedsuikerspiegel kan verbeteren bij sommige mensen met diabetes type 2. De onderzoekers concluderen:

“Concluderend kan worden gesteld dat dagelijkse inname van 8 gram saffloerolie de bloedsuikerspiegel, ontsteking en bloedlipiden verbeterde, wat aangeeft dat kleine veranderingen in de kwaliteit van voedingsvet de behandeling van diabetes kunnen aanvullen en de risicofactoren voor diabetesgerelateerde complicaties kunnen verbeteren.”³

Verlaagt cholesterol, verbetert de hartgezondheid

Hetzelfde onderzoek uit 2011 meldt ook dat het cholesterolgehalte in het bloed van de deelnemers verbeterde na 4 maanden gebruik van saffloerolie. Deze bevindingen ondersteunen de gedachte dat onverzadigde vetten het Low Density Lipoprotein Cholesterol, of LDL-C, meestal beschouwd als “de slechterik”, kunnen verlagen. Een hoog cholesterolgehalte is een risicofactor voor hartaandoeningen.

Saffloerolie kan ook op andere manieren bijdragen aan de gezondheid van het hart. De onverzadigde vetten in saffloerolie verdunnern het bloed en maken de bloedplaatjes minder plakkerig. Dit kan helpen bij het voorkomen van bloedstolsels die kunnen leiden tot een hartaanval en beroerte. Saffloerolie kan ook de bloedvaten laten ontspannen en de bloeddruk verlagen.⁴

Werkzame stoffen en hun werking

De werkzame stoffen in saffloer zijn:

Linolzuur – essentieel omega-6-vetzuur dat ontstekingen reguleert en de huid gezond houdt.
Conjugated linoleic acid (CLA) – bevordert vetverlies, verbetert insulinegevoeligheid en cholesterolgehalte.
Vitamine E – krachtige antioxidant die het lichaam beschermt tegen vrije radicalen en de huid gezond houdt.
Fytosterolen – verminderen cholesterolgehalte en hebben ontstekingsremmende eigenschappen.
Flavonoïden (quercetine, kaempferol) – antioxidanten met ontstekingsremmende eigenschappen.

Saffloer is eetbaar

De bloemblaadjes van saffloer zijn eetbaar. Ze hebben een vergelijkbare gele kleur als de meeldraden van saffraan, een specerij die gewonnen wordt uit de saffraankrokus. De bloemen kunnen worden gebruikt om thee van te maken.

De zaden van deze plant kun je rauw of geroosterd eten. Bijvoorbeeld als snack of als topping over gerechten. De zaden kunnen ook worden gebakken en verwerkt in chutneys, en ze kunnen zelfs worden gebruikt als stremsel voor melk. Stremsel is een stofje dat toegevoegd wordt bij de productie van kaas.

Het blad van saffloer kan worden gegeten als groente. Het gaat hierbij om zowel jonge scheuten als jong blad. De blaadjes van saffloer kunnen zowel rauw als gekookt gegeten worden. Ze kunnen worden toegevoegd aan salades, soepen of roerbakgerechten. De smaak van saffloerblaadjes wordt dikwijls omschreven als licht en fris, met een subtiele kruidige ondertoon. Je kan desgewenst de stekels verwijderen voordat je de blaadjes in gerechten gebruikt.

Saffloerolie is een olie die gebruikt wordt voor margarine en als sladressing.⁵In Nederland wordt saffloerolie slechts zelden gebruikt in de keuken. Dat is jammer, gelet op de vele gezondheidsvoordelen die het heeft.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over de geneeskrachtige werking van saffloer, of tips geven over het eten of bereiden ervan. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.