Baarmoederontsteking: symptomen, oorzaken en behandeling

Last Updated on 15 april 2023 by M.G. Sulman

De medische term van een baarmoederontsteking is endometritis. Het kan zich verspreiden naar verschillende lagen van het orgaan en moet serieus worden genomen. Vrouwen zijn bijzonder kwetsbaar voor een baarmoederontsteking na de bevalling. Op zeldzame uitzonderingen na vindt een baarmoederontsteking via de vagina plaats. Als de flora in de vagina verstoord is of er een vaginale ontsteking (vaginitis of colpitis) optreedt, kan deze ontsteking ook naar boven migreren en zich verspreiden naar de baarmoederhals. Als de uitkomst ongunstig is, kan het slijmvlies van de baarmoeder vanaf hier ook ontstoken raken. In zeer zeldzame gevallen raken de baarmoederspieren ontstoken. Baarmoederontsteking veroorzaakt doorgaans symptomen als abnormale vaginale bloedingen en afscheiding, koorts, algehele malaise en pijn in de onderbuik. Indien op de juiste manier behandeld, geneest baarmoederontsteking meestal snel en zonder complicaties. Over het algemeen zal de arts een paar dagen bedrust voorschrijven om het lichaam te laten herstellen. Antibioticum en pijnstilling zijn ook mogelijk.

Baarmoeder / Bron: Freepik

Structuur van de baarmoeder

De baarmoeder (uterus) is peervormig. Het behoort tot de geslachtsorganen van vrouwen. De baarmoeder bestaat uit twee onderdelen:

  • het lichaam van de baarmoeder (corpus uteri), waar de innesteling van het embryo plaatsvindt en waar de eileiders aan vastzitten.
  • de baarmoederhals (cervix uteri), het onderste, smalle deel van de baarmoeder, met de in de vagina zichtbare en voelbare baarmoedermond (de portio), welke de verbinding met de vagina vormt.

De baarmoederwand maakt deel uit van het lichaam van de baarmoeder en bestaat uit de volgende lagen:

  • perimetrium: de buitenste laag
  • myometrium: de centrale spierlaag
  • endometrium: het slijmvlies van de baarmoeder als binnenste laag
Vrouwelijk voortplantingssysteem
Ligging van de baarmoeder in het lichaam van een vrouw / Bron: Marochkina Anastasiia/Shutterstock.com

Symptomen van een baarmoederontsteking

De symptomen van een baarmoederontsteking zijn afhankelijk van welk gebied in de baarmoeder ontstoken is. Milde bloedingsstoornissen, een langere periode en bloeding na geslachtsgemeenschap zijn echter de eerste waarschuwingssignalen. Als de spierlaag (myometrium) is aangetast, treden buikpijn en soms ook koorts op. In deze gevallen spreekt de arts van myometritis. De gynaecoloog noemt een baarmoederslijmvliesontsteking perimetritis.

Een baarmoederontsteking kan bijvoorbeeld veroorzaakt door vaginale ontsteking. Het is in dat geval niet ongebruikelijk dat er klachten in het vaginale gebied optreden. Deze omvatten met name jeuk en een ongemakkelijk branderig gevoel in het genitale gebied. Een ander kenmerk is een veranderde vaginale afscheiding, die meestal ruikt en geelachtig-etterig van kleur is. Raadpleeg zo snel mogelijk een arts als je last krijgt van deze symptomen.

Binnenkant van de baarmoeder met endometrium. Aan het einde van de baarmoederholte zijn aan beide kanten de opening van de eileider. / Bron: Wikimedia Commons

Mogelijke complicaties van endometritis

Je kunt complicaties ervaren als de infectie niet met antibiotica wordt behandeld. Mogelijke complicaties die kunnen optreden zijn onder meer:

  • onvruchtbaarheid
  • Acute peritonitis van het bekken: een plotselinge en ernstige ontsteking van het buikvlies (peritoneum) dat het bekken bekleedt
  • verzameling van pus of abcessen in het bekken of de baarmoeder
  • bloedvergiftiging, een bacterie in het bloed
    septische shock, een ernstige bloedinfectie die tot een zeer lage bloeddruk leidt

Septikemie (sepsis of bloedvergiftiging) kan leiden tot septische shock, wat een levensbedreigende noodsituatie is. Dit vereist een snelle behandeling in een ziekenhuis.

Er kan ook chronische endometritis optreden. Dit is een chronische ontsteking van het baarmoederslijmvlies. Er is een ziekteverwekker aanwezig, maar deze veroorzaakt een laaggradige infectie en de meeste vrouwen zullen geen symptomen hebben, of weinig specifieke symptomen waarbij een verkeerde diagnose kan worden gesteld. Er is echter vastgesteld dat chronische endometritis samenhangt met onvruchtbaarheid.

Chronische endometritis (video)

Oorzaken van baarmoederontsteking

Vooral vrouwen die onlangs een kind hebben gekregen, worden vaak getroffen. Want dan is het weefsel nog geïrriteerd en kunnen ziekteverwekkers gemakkelijk bestaande verwondingen binnendringen. Als een deel van de moederkoek in de baarmoeder blijft, kan dit ook een trigger zijn.

Een ontsteking is een afweerreactie van het lichaam. Dus als ziekteverwekkers – meestal bacteriën – via de vagina in de baarmoeder zijn gekomen, probeert het lichaam ze kwijt te raken. Ontsteking treedt op waar de ziekteverwekkers zich hebben gevestigd.

Bevalling

De meest voorkomende oorzaak van een baarmoederontsteking is een bevalling. Zelfs nadat het bevallingsproces is voltooid, blijft de baarmoederhals nog zo’n zes tot acht weken een beetje open. In deze fase van het puerperium of kraambed kunnen bacteriën gemakkelijker het nog verzwakte lichaam van de vrouw binnendringen en een infectie veroorzaken. Als een baarmoederontsteking onbehandeld blijft, ontwikkelt zich levensbedreigende postpartumkoorts. In dit geval hebben de ziekteverwekkers zich via de bloedbaan verspreid, waardoor bloedvergiftiging optreedt. Daarom is voorzichtigheid geboden als je tijdens je kraambed stinkende afscheiding of soortgelijke symptomen ervaart.

Hormonale veranderingen

Vooral bij oudere vrouwen kunnen hormonale veranderingen ook de oorzaak zijn. Een tekort aan oestrogeen, wat vaak voorkomt tijdens de overgang, heeft negatieve effecten op de stabiliteit van het baarmoederslijmvlies. Dit wordt minder veerkrachtig en is daardoor gevoeliger voor ziekteverwekkers. Bovendien neemt de vorming van baarmoederafscheiding af ​​met de leeftijd, waardoor ook dit beschermingsmechanisme wordt verzwakt.

Vaginale ontsteking

Meerdere ziekteverwekkers

Een andere oorzaak van baarmoederontsteking is een eerdere vaginale ontsteking. De specialist noemt dit vaginitis of colpitis. In deze gevallen komen ziekteverwekkers uit de vagina in de verschillende lagen van de baarmoeder terecht en veroorzaken daar ontstekingen. Het risico op baarmoederontsteking als gevolg van vaginitis is groter wanneer de beschermende mechanismen van de baarmoeder verzwakt zijn.

Het is aangetoond dat bacteriën ook baarmoederontstekingen veroorzaken. Mogelijke ziekteverwekkers zijn:

  • Chlamydia
  • Mycoplasma
  • Streptokokken
  • Stafylokokken
  • Gonokokken
  • E. coli-bacteriën
  • Ureaplasma urealyticum
Soa

Maar in de meeste gevallen wordt een baarmoederontsteking voorafgegaan door een seksueel overdraagbare aandoening (soa) die vaginale ontsteking tot gevolg heeft. Cervicitis, een ontsteking van de baarmoederhals (cervix), die veroorzaakt wordt door chlamydia of gonorroe kan uitbreiden naar de baarmoeder. Chlamydia wordt veroorzaakt door de bacterie Chlamydia trachomatis en gonorroe komt door de bacterie Neisseria gonorrhoeae (Ng).

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek

De huisarts kan je verwijzen naar een gynaecoloog als hij vermoedt dat je een baarmoederontsteking hebt. De huisarts zal eerst uitvoerig naar je klachten vragen en je medische geschiedenis in ogenschouw nemen.

Lichamelijk onderzoek

Tijdens het onderzoek palpeert de arts de baarmoeder. Bij een ernstige ontsteking kan dit lichte pijn veroorzaken. Naast de baarmoeder strekt het gynaecologisch onderzoek zich ook uit tot de vagina, aangezien deze ook ontstoken kan zijn.

Doro Guzenda - gynaecoloog vrouwenarts
Inwendig onderzoek / Bron: Doro Guzenda/Shutterstock.com

Laboratoriumonderzoek

De arts of gynaecoloog beoordeelt ook de afscheiding. Het type, de kleur, de geur en de textuur worden bepaald, aangezien deze factoren verschillende kenmerken hebben, afhankelijk van de ziekteverwekker.

De exacte bepaling van de ziekteverwekker vindt plaats in het laboratorium. Hiervoor neemt de gynaecoloog een uitstrijkje van de baarmoederhals. In het laboratorium worden de monsters onderzocht onder de microscoop en worden er culturen gekweekt.

Echografie

Soms wordt echografie verricht om ook kleine veranderingen in het baarmoedergebied te detecteren. Vleesbomen (myomen) en tumoren (poliepen) zijn duidelijk zichtbaar bij echografie.

Behandeling van baarmoederontsteking

De behandeling van een baarmoederontsteking hangt af van de oorzaak.

Antibiotica

De voorgeschreven behandeling hangt af van de oorzaak c.q. de ziekteverwekker. Bij bacteriële ziekteverwekkers zal de behandelend arts antibiotica voorschrijven. Hierbij moet echter rekening gehouden worden of je op dat moment borstvoeding geeft. Moeders die borstvoeding geven, mogen alleen antibiotica gebruiken als het actieve bestanddeel niet in de moedermelk terecht kan komen. Anders bestaat er gevaar voor het kind. In de regel krijg je antibiotica in de vorm van tabletten voorgeschreven. In uitzonderlijke gevallen wordt het via een infuus toegediend.

Oxytocine

Bij een ontsteking in het kraambed kan de arts het hormoon oxytocine voorschrijven als aanvullende behandeling. Hierdoor trekt de baarmoeder zich samen en wordt het ontstoken slijmvlies afgestoten. Om de pijn te behandelen, zal de behandelend arts of gynaecoloog aanvullende medicijnen toedienen. Om het herstel te bevorderen wordt bedrust aanbevolen.

Operatieve ingreep

Als er zich pus heeft opgehoopt in de baarmoederholte, kan een operatieve ingreep nodig zijn. Hier wordt de baarmoederholte uitgespoeld met een desinfecterende oplossing. De procedure kan worden uitgevoerd onder algehele anesthesie.

Vrouwelijke hormonen

De baarmoederontsteking kan het gevolg zijn van leeftijdsgebonden hormonale veranderingen. In deze gevallen zal de arts je vrouwelijke geslachtshormonen voorschrijven, zoals oestrogeen en progestageen. Deze mogen echter niet permanent worden ingenomen. De toewijzing is daarom meestal beperkt tot ongeveer 20 dagen.

Prognose

De vooruitzichten voor een baarmoederontsteking die snel behandeld wordt, zijn over het algemeen erg goed. Een baarmoederontsteking verdwijnt meestal zonder verdere problemen met antibiotica.

Er kunnen echter problemen met de voortplanting en ernstige infecties optreden als de aandoening niet wordt behandeld. Deze kunnen leiden tot onvruchtbaarheid of septische shock.

Preventie

Sommige ziekteverwekkers worden overgedragen via seksueel contact. Condooms bieden beperkte bescherming. Een levenslange, wederzijds monogame relatie is, afgezien van seksuele onthouding, de beste manier om soa’s te voorkomen. Adequate hygiëne kan infecties tijdens het kraambed voorkomen. Je handen moeten regelmatig worden gedesinfecteerd en gewassen. Een goede intieme hygiëne is ook belangrijk.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over baarmoederontsteking, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.