Last Updated on 11 november 2023 by M.G. Sulman
Eén van de risico’s van seksueel contact is dat je een ziekte kan oplopen, wat kan variëren van relatief onschuldige aandoeningen, zoals schaamluizen, tot zeer ernstige besmettingen, zoals syfilis of hiv. Gonorroe en chlamydia worden bijna uitsluitend overgedragen via seksueel contact, maar andere aandoeningen, zoals hepatitis B, hepatitis C en hiv-infecties kunnen ook op andere manieren worden overgedragen, bijvoorbeeld bij verslaafden door het gezamenlijk gebruik van naalden. Hoe kun je de kans op het krijgen van een seksueel overdraagbare aandoening (soa) zo veel mogelijk verminderen?
Inschatten van de risico’s
Allereerst is het van belang om de risico’s in te schatten van blootstelling aan een soa.
Wisselende seksuele contacten
Naarmate jij of je partner meer wisselende seksuele contacten hebben, zal de kans op een soa navenant toenemen
Onveilig vrijen
Onveilig vrijen verhoogt ook het risico op besmetting. Het condoom is echter niet 100 procent betrouwbaar. De kans dat een soa wordt overgedragen is echter klein bij juist gebruik van ene condoom. Ook beschermt een condoom niet tegen contact met zweertjes en wratten die zich op onbeschermde lichaamsdelen bevinden. Voorts beschermt een condoom niet tegen luizen of schurft.
Risicogroepen
Verder is het zo dat voor alle soa, behalve chlamydia, geldt dat ze vaker worden gediagnosticeerd bij MSM (mannen die seks hebben met mannen) dan bij heteroseksuele mannen en vrouwen.1Vriend, H. J., Koedijk, F. D. H., Van der Broek, I. V. F., Van Veen, M. G., Op de Coul, E. L. M., Van Sighem, A. I., Verheij, R. A. & Van der Sande, M. A. B. (2011). Sexually transmitted infections, including HIV, in the Netherlands in 2010. Bilthoven, RIVM. Ongeveer 5% van de MSM is hiv-positief, onder de totale bevolking gaat het om 0,2%. Voor personen die niet bij de risicogroepen horen (naast MSM, zijn dat injecterende druggebruikers, prostituees, Afrikanen uit landen onder de Sahara en personen met een Caribische etniciteit) werd het voorkomen van hiv geschat op 0,02%.2Soa aids magazine jaargang 2, nummer 3, september 2011. Het percentage hiv-positieve MSM in de grote steden ligt hoger, in Amsterdam waarschijnlijk ergens tussen de 10 en 15%.3Schorer: Factsheet hiv en soa bij MSM, juni 2011.
Riskante seksuele handelingen
Wat zijn riskante handelingen? Chlamydia wordt overgedragen via geslachtsgemeenschap. Hepatitis B en C en hiv-besmetting kunnen via sperma, bloed en vaginale afscheiding worden overgedragen. Herpes genitalis en genitale wratten worden verspreidt door direct contact met de zweertjes repectievelijk wratten. De huid en slijmvliezen van de penis, vulva, vagina, anus en urinebuis zijn hier het meest vatbaar voor. Vooral handelingen waarbij slijmvliezen kunnen worden beschadigd, waardoor ziekteverwekkers uit lichaamssappen of van lichaamsdelen in de bloedbaan terecht kunnen komen, zijn risicovol.4Dr. Jannes J.E. van Everdingen (hoofdredactie): Het medisch handboek; Kosmos-Z&K Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, vijfde volledig herziene druk 2006, p.68. Anale penetratie is hierbij extra risicovol, omdat de slijmvliezen van anus en rectum zeer snel beschadigd kunnen raken. Anale seks wordt sterk geassocieerd met mannelijke homoseksuelen, maar het wordt soms ook door heteroseksuele koppels bedreven. Tot 30 procent van de heteroseksuele koppels in Europa heeft anale seks ten minste één keer geprobeerd.
De lijst van ziekten die in buitengewone frequentie voorkomen onder MSM als gevolg van anale seks is alarmerend.5 John R. Diggs, Jr., MD. The Health Risks of Gay Sex. http://www.catholiceducation.org (voor de laatste keer geraadpleegd op 7 oktober 2012) Prof. dr. Raymond van den Bergh merkt hierover het volgende op: “Dat een seksuele relatie tussen mannen tegennatuurlijk is en problemen moet geven, is evident op basis van de anatomische structuur en de fysiologische werking van het lichaam. (…) De wand van het rectum is totaal verschillend [van die van de vagina]. Anatomisch wordt het rectum immers gekenmerkt door een uiterst dunne wand en een fragiele mucosa met éénlagig en zeer doorlaatbaar epitheel. Op fysiologisch gebied vormt het rectum het sluitstuk van de spijsvertering. (…) Wegens zijn essentieel opslorpende functie is het rectum ook zeer geschikt voor het toedienen van medicatie (bv. zetpillen tegen koorts, anti-epileptische medicatie, medicatie tegen pijn enz …). Maar door dezelfde resorptieve eigenschap van het rectum kunnen ook besmette vochten die in het rectum terechtkomen, zoals sperma van een aidslijder of een hiv-positief individu, via de dunne rectumwand snel in de bloedbaan of in het lymfestelsel terechtkomen. Dit wordt vaak in de hand gewerkt door mechanische scheurtjes in de fragiele rectummucosa ten gevolge van tegennatuurlijke penetratie.”6 Prof. Dr. Raymond van den Bergh. Homo’s en volksgezondheid. 14 maart 2004.
Seksuele handelingen met aan laag besmettingsrisico zijn wederzijdse masturbatie en tongzoenen. Handelingen zonder risico, zijn die waarbij de geslachtsdelen niet betrokken zijn.7Dr. Jannes J.E. van Everdingen (hoofdredactie): Het medisch handboek; Kosmos-Z&K Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, vijfde volledig herziene druk 2006, p.68.
Homoseksuele leefstijl
Een homoseksuele leefstijl brengt grote gezondheidsrisico’s met zich mee. Of anders gezegd: de homoseksuele levenswijze vormt een objectief gezondheidsrisico.8Dr. R. Seldenrijk. Als je je anders voelt – Homofiele gerichtheid, homoseksualiteit, transseksualiteit en de christelijke gemeente. Oogst publicaties / Uitgeverij Groen, Amsterdam, 2004, p.136.
Monogamie is een zeldzaam verschijnsel in homoseksuele relaties. Timothy J. Dailey schrijft hierover: “In The Male Couple, authors David P. McWhirter and Andrew M. Mattison reported that, in a study of 156 males in homosexual relationships lasting from one to thirty-seven years: ‘Only seven couples have a totally exclusive sexual relationship, and these men all have been together for less than five years. Stated another way, all couples with a relationship lasting more than five years have incorporated some provision for outside sexual activity in their relationships’.”9Timothy J. Dailey, Ph.D. Comparing the Lifestyles of Homosexual Couples to Married Couples. http://www.frc.org/get.cfm?i=IS04C02. Hij refereert aan het volgende onderzoek: David P. McWhirter and Andrew M. Mattison, The Male Couple: How Relationships Develop (Englewood Cliffs: Prentice-Hall, 1984): 252, 253. Lees ook: ‘Many Successful Gay Marriages Share an Open Secret’, The New York Times, 28 januari 2010, http://www.nytimes.com/2010/01/29/us/29sfmetro.html?_r=0 (voor de laatste keer geraadpleegd op 5 oktober 2012)
Bijzonder opvallend is de grote mate van promiscuïteit onder MSM. MSM hebben gedurende hun leven zeer veel seksuele partners. Ik laat nogmaals Timothy J. Dailey aan het woord: “In their study of the sexual profiles of 2,583 older homosexuals published in the Journal of Sex Research, Paul Van de Ven et al. found that “the modal range for number of sexual partners ever [of homosexuals] was 101-500.” In addition, 10.2 percent to 15.7 percent had between 501 and 1,000 partners. A further 10.2 percent to 15.7 percent reported having had more than one thousand lifetime sexual partners.”10Hij refereert daarbij aan het volgende onderzoek: Paul Van de Ven et al., “A Comparative Demographic and Sexual Profile of Older Homosexually Active Men,” Journal of Sex Research 34 (1997): 354.
Dr. Rick Fitzgibbons drukt het als volgt uit: “Unhealthy sexual behaviors occur among both heterosexuals and homosexuals. Yet the medical and social science evidence indicate that homosexual behavior is uniformly unhealthy. Men having sex with other men leads to greater health risks than men having sex with women, not only because of promiscuity but also because of the nature of sex among men.”11Dr. Rick Fitzgibbons. Medical Downside of Homosexual Behavior. https://www.catholiceducation.org/en/marriage-and-family/sexuality/medical-downside-of-homosexual-behavior.html(voor de laatste keer geraadpleegd op 1 december 2022)
Instabiliteit en promiscuïteit karakteriseren homoseksuele relaties. Deze twee factoren verhogen de incidentie van ernstige en ongeneeslijke soa’s.12Family Research Council. The Negative Health Effects of Homosexuality. http://www.frc.org/get.cfm?i=Is01B1 (voor de laatste keer geraadpleegd op 5 oktober 2012).13Hoe komt het dat monogamie zo veel gewoner is tussen mannen en vrouwen? De website ‘allaboutlove’ schrijft komt met de volgende verklaring: “Zou het kunnen zijn dat mannen en vrouwen voor elkaar ontworpen zijn en elkaar daarom goed aanvullen? Denk er eens over na. Een van de aspecten van dit debat die bijna nooit genoemd worden is hoe mannen en vrouwen elkaar complementeren. De geslachten balanceren elkaar en houden elkaar in bedwang, door te bieden wat in de ander ontbreekt. Maar in relaties tussen twee mensen van hetzelfde geslacht leidt het verenigen van twee identieke naturen hen tot extremen in plaats van balans. Lesbiennes neigen er toe om elkaar aan te zetten tot emotionele extremen, zoals gezien kan worden in de krachtige eisen die zij aan elkaar stellen. Maar homoseksuele mannen ervaren de grootste schadelijke gevolgen van deze onbalans. In plaats van een balancering van de seksuele aandrang van de man door de emotionele behoeften van de vrouw, bekrachtigen en versterken mannelijke homoseksuelen elkaars seksuele aandrang. Daarom wordt hun gedrag vaak compulsief tot het punt van explosieve losbandigheid…” (http://www.allaboutlove.org/dutch/homoseksualiteit-en-gezondheid.html, voor de laatste keer geraadpleegd op 9 oktober 2012)
Hoe kun je het beste soa’s voorkomen?
Hoe kun je het beste voorkomen dat je besmet wordt met een soa? Gelet op het bovenstaande kunnen de volgende conclusies getrokken worden:
Seksuele onthouding
De meest zekere manier om overdracht van soa’s te voorkomen is om je te onthouden van geslachtsgemeenschap en andere handelingen waarbij de geslachtsdelen zijn betrokken.
Duurzame en wederzijds monogame relatie
Het aangaan van een duurzame (d.w.z. levenslange) en wederzijds monogame relatie met een partner van het andere geslacht van wie je weet dat deze geen ziekte bij zich draagt, is de meest veilige situatie om seks te hebben.
Homoseksuele leefwijze vermijden
Vermijd vanwege de objectieve gezondheidsrisico’s een homoseksuele leefwijze. Een langerdurende monogame homoseksuele relatie lijkt onhaalbaar. Homoseksuele relaties worden gekenmerkt door instabiliteit en promiscuïteit. Dit komt doordat mensen van gelijk geslacht niet op elkaar zijn aangelegd, zoals man en vrouw dat wel zijn – zowel geestelijk als lichamelijk (anatomisch). Mensen beantwoorden aan een ontwerp, zowel biologisch, maar ook emotioneel, intellectueel en spiritueel. Het menselijk ontwerp is wat bedoeld wordt wanneer gesproken wordt van de ‘menselijke natuur’. Sommige manieren van leven passen bij het ontwerp van de mens en andere niet. Partnerrelaties tussen personen van gelijk geslacht beantwoorden geenszins aan dit ontwerp. Door structureel tegen het ontwerp in te gaan betaal je een hoge prijs, omdat het leidt tot allerlei gezondheidsproblemen, zowel lichamelijk als geestelijk.14Men leze: John R. Diggs, Jr., MD. The Health Risks of Gay Sex. http://www.catholiceducation.org (voor de laatste keer geraadpleegd op 7 oktober 2012)
Vermijd risicovolle seksuele handelingen
Vermijd risicovolle seksuele handelingen die tegen het menselijk ontwerp ingaan. De endeldarm vormt samen met de anus het laatste deel van het spijsverteringskanaal en is van nature niét bedoeld om te penetreren, zoals een vagina dat wel is. Een vaginawand heeft slijmvliezen die vochtig worden, waardoor penetratie geen pijn doet. Bij een anus en endeldarm is dat niet zo. Bovendien is de wand van het rectum totaal verschillend van die van de vagina. Het rectum heeft een uiterst dunne wand en een fragiele slijmvlieslaag met éénlagig en zeer doorlaatbaar epitheel.
Condoom gebruiken
Als je toch seks wilt hebben buiten een duurzame en wederzijds monogame relatie, is het aan te raden om condooms te gebruiken.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over het voorkomen van soa’s, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
