Last Updated on 11 augustus 2023 by M.G. Sulman
Schurft of scabiës is een besmettelijke huidaandoening. Het wordt veroorzaakt door de schurftmijt. Deze parasiet graaft gangetjes in je huid. Vervolgens legt een schurftmijt eitjes. Deze komen na drie dagen uit. Deze nieuwe insectjes kruipen vervolgens uit de gangetjes om na twee weken ergens anders in de huid nieuwe eitjes te leggen. Symptomen van schurft zijn heftige jeuk, vooral ’s nachts en mogelijk ook blaasjes en rode bultjes. Je kunt vaak ook rode streepjes waarnemen op de plek waar de mijt gangetjes heeft gegraven. Behandeling bestaat uit het is insmeren met permetrinecrème. Het is absoluut noodzakelijk dat alle gezinsleden worden behandeld. Ook als ze nergens last van hebben.
Wat is schurft?
Schurft is een huidinfectie die wordt veroorzaakt door zeer kleine mijten, de schurftmijt (Sarcoptes scabiei) genaamd. De mijten graven zich in de huid en maken gangetjes om hun eitjes te leggen. Nieuwe schurftmijten komen uit de eieren en kunnen door te krabben naar andere delen van de huid worden verspreid.
Schurft wordt verspreid door direct, langdurig lichamelijk contact, waaronder seksuele activiteit. Schurftmijten kunnen ongeveer 24 tot 36 uur buiten de mens overleven, dus het is mogelijk om schurft te krijgen van besmet beddengoed en kleding, hoewel dit veel minder vaak voorkomt. Schurft komt overal ter wereld voor en kan iedereen treffen.
Huisdieren veroorzaken geen menselijke schurftinfecties.
Symptomen van schurft
Verschijnselen
De belangrijkste symptomen van schurft zijn:
- intense jeuk, meestal ’s nachts en na een warm bad of warme douche erger
- jeuk is dikwijls het ergst op de billen, polsen en in de plooien tussen de vingers
- rode en schilferende streepjes op de plek waar de mijt gangetjes heeft gegraven
- blaasjes en rode bultjes op je huid
Jeuk kan twee tot drie weken aanhouden
De jeuk is intens en kan twee tot drie weken na de behandeling aanhouden, zelfs als de schurft effectief is behandeld. Dit komt omdat de jeuk wordt veroorzaakt door het immuunsysteem van het lichaam dat reageert op de poep van de mijten. Het kan even duren voordat het tot rust is gekomen.
Voorkeursplekken
Schurft kan zich overal op de huid ontwikkelen. De mijten nestelen zich het liefst in bepaalde delen van het lichaam. Voorkeursplekken zijn:
- Handen: schurftmijten nestelen zich graag in de huid tussen de vingers en rond de nagels.
- Armen: schurftmijten houden van de ellebogen en polsen.
- Huiddelen die bedekt zijn door kleding of sieraden: de billen, de riemlijn, de penis en de huid rond de tepels zijn waarschijnlijk plaatsen waar mijten zich kunnen nestelen. Mijten nestelen zich ook graag in de huid die bedekt is met een armband, horlogebandje of ring.
Complicaties
De intense jeuk van schurft leidt tot krabben, wat kan leiden tot opengekrabde plekken. Deze raken soms geïnfecteerd met bacteriën op de huid, zoals Staphylococcus aureus of ß-hemolytische streptokokken. Soms kan deze secundaire bacteriële huidinfectie leiden tot een ontsteking van de nieren die poststreptokokkenglomerulonefritis wordt genoemd.
Oorzaken van schurft
Schurft wordt veroorzaakt door de jeukende mijten (Sarcoptes scabiei variata hominis), die slechts tot 0,5 mm groot zijn. Van deze spinachtigen zijn verschillende vertegenwoordigers bekend, die meestal een voorkeur hebben voor een bepaalde gastheer, bijvoorbeeld een mens, kat of hond. Schurft bij katten wordt bijvoorbeeld veroorzaak door de notoedres cati.
Overdracht en besmetting
Schurftmijten worden overgedragen door nauw, langdurig (5-10 minuten) huidcontact. Bijvoorbeeld wanneer kinderen veel met zieke mensen knuffelen of in hetzelfde bed slapen. Bij adolescenten en volwassenen worden schurftmijten ook overgedragen tijdens geslachtsgemeenschap. Omdat het bevruchte vrouwtje zich eerst van haar huidige gastheer moet losmaken om naar de volgende gastheer te gaan, is een korte knuffel meestal niet genoeg voor overdracht.
Overdracht via kleding of speelgoed is minder waarschijnlijk. Alleen bij een speciale vorm van schurft, de zogenaamde scabies norvegica (scabies crustosa) kunnen de mijten worden overgedragen door kortdurende lichamelijk contact, zoals handenschudden, en via voorwerpen, beddengoed of stoffering.
De vrouwtjesmijt graaf tunnels in de bovenste huidlagen en leggen daar dagelijks 2 tot 3 eitjes. Ook laten ze hier hun uitwerpselen achter. Dit laatste veroorzaakt de jeuk. Ze bewegen 0,5 tot 5 mm per dag. De jongen komen binnen 2 tot 3 dagen uit. De larven keren terug naar het huidoppervlak, verstoppen zich in huidplooien en ontwikkelen zich binnen twee tot drie weken tot geslachtsrijpe mijten. Terwijl de mannetjes sterven na het paren, komen de bevruchte vrouwtjes weer in de huid. De mijten leven ongeveer vier tot acht weken. De eerste tekenen van ziekte verschijnen binnen twee tot vijf weken na infectie.
Schurftmijten kunnen niet langer dan 1 tot 3 dagen overleven zonder hun gastheer. Iin de wasmachine of droger gaan ze binnen 10 minuten dood bij temperaturen boven de 50°C.
Hieronder zie je een video van de schurftmijt:
Wie krijgt schurft?
Iedereen kan schurft krijgen: man, vrouw, kind en volwassene. Het is geen ziekte die wordt veroorzaakt door slechte hygiëne. Sommige mensen hebben meer kans op schurft. Risicogroepen en -omstandigheden zijn:
- omstandigheden waar mensen dicht bij elkaar leven (rusthuizen, instellingen, huisvestingen voor vluchtelingen)
- zuigelingen en kinderen: zij hebben veel nauw lichamelijk contact met hun ouders, vrienden, familieleden en klasgenoten
- ouderen, vooral degenen die in verpleeghuizen wonen
- gezondheidswerkers die zorgen voor mensen die niet weten dat ze schurft hebben
Onderzoek en diagnose
De symptomen die je hebt, zoals de intense (vooral nachtelijke) jeuk en de aantasting van typische huidgebieden, doen de arts reeds schurft vermoeden. De diagnose is des te waarschijnlijker als familieleden ook soortgelijke klachten hebben.
Artsen stellen de diagnose door de mijten, hun holen, eieren of uitwerpselen te identificeren. Met de dermatoscoop dat op de huid wordt geplaatst, kunnen de schurftmijten herkend worden. Daarnaast kan de arts met een fijne naald materiaal uit het gangetje halen en onder de microscoop bekijken. Bij voldoende vergroting zijn mijten, eitjes en ontlastingsballen te zien.
Behandeling van schurft
Schurft gaat bijna niet vanzelf over. Het is daarom belangrijk om het te behandelen. De huisarts schrijft permetrinecrème voor. Het is alleszins noodzakelijk dat alle gezinsleden worden behandeld. Dit geldt ook wanneer ze zelf geen jeuk of huiduitslag hebben. Ieder gezinslid moet zo snel mogelijk en op hetzelfde moment worden behandeld.
Beddengoed, handdoeken en kleren die je de afgelopen 3 dagen gedragen hebt, dien je te wassen op 60 graden. Kleding die je niet zo warm kunt wassen, dien je in een plastic zak te doenen darana goed af te sluiten. Je laat ze 3 dagen daarin zitten. Daarna was je de kleding.
Zwangere vrouwen krijgen benzylbenzoaatlotion voorgecshrveen. Ook een baby jonger dan 2 maanden krijgt dit middel.
Prognose
Jeuk kan 2 weken of langer aanhouden nadat de behandeling is beëindigd. Het zal hoogstwaarschijnlijk verdwijnen als je het behandelplan van de arts goed opvolgt.
De meeste gevallen van schurft kunnen worden genezen zonder langetermijngevolgen. Een ernstig geval met veel schilfering of korstvorming kan wijzen op een verzwakt immuunsysteem.
Preventie
Je kunt verspreiding van schurft voorkomen door:
- Beddengoed, handdoeken en kleding in 60 graden wassen en in een droger laten drogen.
- Ervoor zorgen dat gezinsleden en anderen die in nauw contact staan met de besmette persoon worden gecontroleerd op schurft en ook worden behandeld.
- Nauw contact met anderen te vermijden als ze schurft hebben.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een infectie met de schurftmijt. Of tips geven met betrekking tot schurft. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
