Last Updated on 25 april 2023 by M.G. Sulman
Genitale wratten zijn goedaardige, zachte, wratachtige gezwellen rond de geslachtsdelen en de anus. Ze worden veroorzaakt door onschuldige varianten van het humaan papillomavirus (HPV). Genitale wratten zijn seksueel overdraagbare aandoening (soa), welke verkregen kunnen worden door direct contact tussen de geslachtsdelen. In een enkel geval kun je ook besmet raken door een handdoek of washand te gebruiken van iemand die genitale wratten heeft. Via deze route is de kans op besmetting echter vele malen kleiner; het virus wordt namelijk inactief bij kamertemperatuur en droge omstandigheden. De meeste mensen die besmet worden met het virus ondervinden geen symptomen. Genitale wratjes zijn huidkleurig, roze of grijswit en voelen meestal zacht aan en hebben een bloemkoolachtig aspect doordat ze zo dicht op elkaar zitten. Gemiddeld genomen hebben ze een doorsnede van 1 tot 5 mm. Je kunt genitale wratten zelf verwijderen middels een door de arts voorgeschreven crème of vloeistof die je er regelmatig op smeert. Als dit onvoldoende soelaas biedt of als het op een plek zit waar je niet bij kan, dan kan een arts de wratten bevriezen, wegschroeien of chirurgisch wegsnijden.
Wat zijn genitale wratten?
Genitale wratten, ook wel genitale wratten of condylomen, anogenitale wratten of condylomata acuminata genoemd, zijn goedaardige gezwellen van de huid. Deze worden veroorzaakt door bepaalde typen van het humaan papillomavirus (HPV), dat voornamelijk seksueel wordt overgedragen.
Ze komen voornamelijk voor in het genitale gebied en kunnen niet altijd duidelijk worden geïdentificeerd, vooral in de vroege stadia. Meestal verschijnen de wratten als verheven, zachte wratten ter grootte van een speldenknop. Ze kunnen rood, bruin of wit van kleur lijken. Vaak verschijnen ze in het begin afzonderlijk en groeien ze dan als bedden in de loop.
Er zijn verschillende therapiemogelijkheden voor de behandeling van genitale wratten die door de getroffen persoon of door een arts kunnen worden uitgevoerd.
Synoniemen
Genitale wratten worden ook wel condylomen, anogenitale wratten of condylomata acuminata genoemd.
Vóórkomen
Genitale wratten veroorzaakt door HPV 6 en 11 komen voor bij ongeveer 1-2% van seksueel actieve volwassenen tussen de 15 en 49 jaar. Het levenslange risico, dat wil zeggen de kans op het ontwikkelen van genitale wratten in de loop van het leven, is vijf tot tien procent.
Meestal kan de ziekte worden waargenomen bij mensen die seksueel actief zijn, daarom wordt vaccinatie tegen HPV aanbevolen vóór het eerste seksuele contact. De belangrijkste factoren voor infectie met het humaan papillomavirus zijn nieuwe seksuele contacten en het aantal seksuele partners van jezelf en de ander.
Symptomen van genitale wratten
Symptoomloos
Het komt nogal vaak voor dat een HPV-infectie rond de geslachtsdelen symptoomloos verloopt. Zelfs als je geen symptomen hebt, is behandeling nodig teneinde complicaties te voorkomen en de verdere verspreiding van de aandoening tegen te gaan.
Jeuk, pijn en branderig gevoel
Genitale wratten kunnen aanleiding geven tot jeuk, pijn een branderig gevoel. Slechts in zeldzame gevallen kunnen vrouwen bloeden na de geslachtsgemeenschap, of last krijgen van vaginale afscheiding.
Waar komt het voor?
Zoals de naam doet vermoeden, komen genitale wratten voornamelijk voor in het gebied van de uitwendige geslachtsorganen en de anus. Bij mannen worden vooral de voorhuid, het voorhuidsbandje en het scrotum aangetast. Bij vrouwen de vulva, waaronder de grote en kleine schaamlippen en het perineum. Interne betrokkenheid, dat wil zeggen in de urethra en het anale kanaal, is ook mogelijk.
Genitale wratten komen ook minder vaak voor in de mond. Bij kinderen wordt het veroorzakende HPV overgedragen tijdens de bevalling, bij volwassenen via orale seks. Hiermee moet rekening worden gehouden als het zich voordoet in het genitale gebied om volledige eliminatie mogelijk te maken en overdracht op andere mensen te voorkomen.
Bloemkoolachtig aspect
Omdat genitale wratten meestal geen symptomen veroorzaken, blijven ze vaak lange tijd onopgemerkt. Ze veroorzaken af en toe jeuk of een branderig gevoel. Bloeden is ook mogelijk. Als de genitale wratten zich dichtbij of in de urineleider bevinden, kan dit leiden tot een afbuiging van de urinestraal. Ze zijn te herkennen aan hun speldvormige grootte, hun zachte consistentie en hun roodachtige, bruinachtige en witte kleur. Aanvankelijk verschijnen ze afzonderlijk, maar vermenigvuldigen zich in de loop en vormen formaties, waardoor ze er bloemkoolachtig uitzien.
Angst en schaamte
Naast het hoge risico op overdracht, is de verminderde kwaliteit van leven van de getroffenen een belangrijke reden voor behandeling. Genitale wratten wekken vaak angst, schaamte en ook depressieve gevoelens op. Ze beïnvloeden het zelfbeeld en het seksleven. Deze symptomen verdwijnen met een succesvolle behandeling van genitale wratten.
Oorzaken van genitale wratten
Genitale wratten worden veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV), waarvan er meer dan 200 bekende typen zijn. Er wordt onderscheid gemaakt tussen hoog-risico HPV-typen (hrHPV) en laag-risico HPV-typen (lrHPV typen). Deze classificatie is gebaseerd op het potentieel van de verschillende virustypes om kwaadaardige kankers te veroorzaken. HPV-typen 6 en 11 hebben een laag risico en meer dan 90 procent is verantwoordelijk voor het ontstaan van genitale wratten. Anderen kunnen degenereren tot kwaadaardige huidtumoren via zogenaamde intra-epitheliale neoplasieën, de vorming van nieuw weefsel dat zich beperkt tot de huid.
Overdracht en besmetting
Infectie van de huid of het slijmvlies
De overdracht van het virus dat genitale wratten veroorzaakt, vindt plaats van persoon tot persoon door contact met de huid of het slijmvlies. Bij infecties in het anogenitale gebied gebeurt dit meestal via vaginale of anale geslachtsgemeenschap. HPV kan ook via orogenitaal contact naar de mondholte worden overgedragen. Orogenitaal is contact tussen mond en geslachtsorganen hebbend.
Theoretisch kan infectie ook optreden door besmette voorwerpen, maar dit komt zelden voor. Overdracht van moeder op kind bij de geboorte is ook een zeldzaamheid.
Opgemerkt moet worden dat het dragen van een condoom tijdens geslachtsgemeenschap het risico op infectie aanzienlijk vermindert. Daarom wordt het sterk aanbevolen, maar het kan geen volledige bescherming garanderen. De HPV-geassocieerde laesies kunnen ook buiten de penis, vagina of anus optreden in gebieden in het genitale gebied die niet worden beschermd door een condoom. Het zeer nauwe fysieke contact tijdens geslachtsgemeenschap maakt overdracht mogelijk.
In wezen kan worden gesteld dat de besmettelijkheid van humane papillomavirussen hoog is.
Risicofactoren
Er zijn enkele risicofactoren die infectie met HPV en dus de ontwikkeling van condylomen in de hand werken. Vaak wisselen van seksuele partners en het aantal partners dat zij hebben, vormen het grootste risico op HPV-infectie. Bij vrouwen kan een eerdere chlamydia-infectie ook het risico verhogen. Vaak kunnen meerdere wederzijdse infecties van twee of meer seksuele partners worden waargenomen. Dit staat bekend als het pingpong-effect, dus de ziekte wordt heen en weer overgedragen tussen de partners. De redenen hiervoor zijn het gebrek aan behandeling van de genitale wratten door de getroffenen en hun partners, evenals een gebrek aan bescherming tijdens geslachtsgemeenschap. Dit kan worden voorkomen door de partners van de getroffenen te controleren en condooms te gebruiken.
Onderzoek en diagnose
Genitale wratten kunnen vastgesteld worden door lichamelijk onderzoek in combinatie met een uitstrijkje.
Behandeling van genitale wratten
Algemeen
De wratten kunnen spontaan, zonder behandeling, verdwijnen, maar dit kan wel jaren duren. Als de wratten last geven in de vorm van jeuk of pijn, kan dat de reden van behandeling zijn. Ook wordt vaak behandeld vanwege esthetische motieven; genitale wratten zien er gewoon lelijk uit.
Er bestaan diverse behandelmethodes om genitale wratten te verwijderen:
- het aanbrengen van een crème en lotion
- bevriezen
- wegbranden
- wegsnijden
De arts zal met je overleggen wat in jouw geval de beste behandelmethode is. Het aanbrengen van een crème en lotion kun jezelf doen. Bevriezen, wegbranden of wegsnijden van de genitale wratjes zal uitgevoerd worden door een arts.
Genitale wratten zelf verwijderen met zalf of crème
Bij thuisbehandeling gaat de voorkeur uit naar lokale applicatie van podofyllotoxine. Tweede en derde keus zijn respectievelijk imiquimod en sinecatechins.1Bron: Farmacotherapeutisch Kompas
Podofyllotoxine
Podofyllotoxine wordt gedurende drie opeenvolgende dagen twee keer per dag als oplossing of crème aangebracht. Na een pauze van vier dagen kan dezelfde applicatiecyclus worden herhaald. Afhankelijk van de voorbereiding mogen niet meer dan vier tot vijf cycli worden uitgevoerd. Het gebruik van podofyllotoxine wordt aanbevolen voor niet meer dan tien genitale wratten die nog niet zijn behandeld. Het mag niet tijdens de zwangerschap worden gebruikt.
Imiquimod
Imiquimod-crème wordt tot 16 weken lang driemaal per week voor het slapengaan aangebracht. Het is belangrijk ervoor te zorgen dat het betreffende lichaamsdeel na zes tot tien uur grondig wordt gereinigd. Ook hier wordt het gebruik aanbevolen voor genitale wratten die niet eerder zijn behandeld.
Sinecatechins
Sinecatechins zijn extracten van groene thee en zijn verkrijgbaar als zalven. Het medicijn wordt driemaal daags gedurende maximaal 16 weken op de aangetaste gebieden aangebracht. Het heeft een zeer goed veiligheidsprofiel met matige lokale reacties en heeft geen invloed op de rest van het lichaam. Dit actieve ingrediënt wordt ook aanbevolen voor de eerste behandeling van genitale wratten.
Medische behandeling
Trichloorazijnzuur
Voor kleinere bevindingen is trichloorazijnzuur geschikt, dat gedurende enkele weken wekelijks wordt aangebracht. De behandeling mag echter alleen door een arts worden uitgevoerd. De arts brengt de medicatie met een wattenstaafje op het te behandelen gebied aan. Het voordeel is dat het tijdens de zwangerschap kan worden gebruikt. Bijwerkingen zijn onmiddellijke pijn en een branderig gevoel op de behandelde plek.
Cyrotherapie (stikstof)
Door de bevriezing met vloeibare stikstof vindt weefselbeschadiging plaats. Deze behandeling wordt gedaan door een arts en wekelijks herhaald. De procedure vereist geen anesthesie, kan op meerdere locaties op genitale wratten worden gebruikt en is geschikt voor zwangere vrouwen. Er kunnen oppervlakkige littekens ontstaan.
Chirurgische ingreep
Er zijn verschillende chirurgische opties om uit te kiezen om genitale wratten te verwijderen. De meest voorkomende zijn excisie, de klassieke verwijdering met een scalpel of schaar, evenals het gebruik van laserablatie (vernietiging van cellen door bestraling met een laser) en elektrocoagulatie (vernietiging door elektrische stroomt). Hierdoor is het mogelijk om grotere, terugkerende wratjes of wratten die verspreid zijn over meerdere locaties te behandelen.
Prognose
De meeste HPV-infecties die genitale wratten veroorzaken, verdwijnen vanzelf en dit kan enkele maanden tot twee jaar duren. Als ze niet worden behandeld, kunnen genitale wratten erg groot en in grote clusters voorkomen.
Preventie
Vaccinatie
Genitale wratten kun je voorkomen door middel van het vaccin Gardasil, dat bij jongens en meisjes van negen jaar en ouder wordt gebruikt. Dit vaccin beschermt tegen HPV-typen 6, 11, 16 en 18. Typen 16 en 18 veroorzaken onder meer baarmoederhalskanker, 6 en 11 veroorzaken genitale wratten. Na vaccinatie met Gardasil is de kans dat je ooit genitale wratten krijgt klein.
Geen seks of veilige seks
Een levenslange, wederzijds monogame relatie is, na seksuele onthouding, de beste manier om soa’s te voorkomen. En anders moet je condooms gebruiken. Een condoom biedt geen totale bescherming tegen HPV’s, aangezien de besmetting kan plaatsvinden via genitale zones die niet worden bedekt door het condoom.
Deel geen handdoeken
Deel geen handdoeken met anderen.
Video met uitleg van een huisarts
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over genitale wratten of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
