Last Updated on 23 maart 2024 by M.G. Sulman
Promiscuïteit verwijst naar de gewoonte van regelmatige seksuele activiteit met verschillende partners of het willekeurig kiezen van seksuele partners. Een voorbeeld van zulk gedrag is een zogeheten ‘one-night-stand’. Onderzoekers gebruiken soms de frequentie ervan als een indicator voor promiscuïteit.
Definitie en betekenis van Promiscuïteit
Promiscuïteit verwijst naar een seksueel gedrag waarbij je wisselende seksuele contacten aangaat met meerdere personen, zonder dat je een exclusieve monogame relatie nastreeft. Je hebt dus meerdere seksuele partners zonder je te binden aan één persoon. Dit kan variëren van casual dating tot meerdere losse seksuele ontmoetingen zonder de intentie van een langdurige verbintenis.
Oorzaak van een promiscue seksleven
Promiscue gedrag wordt beïnvloed door zowel genetische als psychologische factoren, evenals omgevingsvariabelen.
Genetische invloeden
Genetica speelt een rol. Specifieke genen die seksueel gedrag en hormoonafgifte reguleren, zoals dopamine, oxytocine en testosteron, kunnen van invloed zijn op promiscue neigingen. Het is echter niet de enige determinant. Omgevings- en psychologische factoren spelen ook een aanzienlijke rol.
Psychologische factoren
Hierbij kun je denken aan persoonlijkheidstrekken, zelfbeeld en emotieregulatie. Mensen met een lage zelfwaardering, hoge mate van impulsiviteit en een gebrek aan emotionele controle kunnen promiscue gedrag vertonen als een manier om met emotionele stress om te gaan (coping) of om hun sociale status te verbeteren.
Hechtingsstijl speelt ook een rol bij promiscue gedrag, vooral bij personen met onveilige hechtingsstijlen die mogelijk moeite hebben met het opbouwen van gezonde relaties. Zij kunnen middels promiscue gedrag op zoek zijn naar bevestiging en emotionele binding.
Omgevingsfactoren
Culturele en maatschappelijke normen kunnen ook promiscuïteit bevorderen. Daarnaast spelen opvoeding, culturele normen en groepsdruk een belangrijke rol bij het vormgeven van seksueel gedrag. Mensen worden vaak beïnvloed door de waarden en verwachtingen van hun omgeving, waaronder hun familie, vrienden en gemeenschap.
Trauma’s in de kindertijd en seksueel misbruik kan leiden tot promiscue gedrag als een copingmechanisme.
Daarnaast is er een verband tussen middelenmisbruik en promiscuïteit. Alcohol en/of drugsmisbruik is van invloed op het oordeelsvermogen en kan risicovol seksueel gedrag aanmoedigen.
Risicofactoren
Risicofactoren voor promiscuïteit zijn onder meer:
- Problemen met alcohol- of drugsgebruik, wat je remmingen verlaagt en je oordeelsvermogen aantast.
- Psychische aandoeningen, zoals depressie, angst of een gokverslaving, die kunnen leiden tot het zoeken naar tijdelijke ontsnapping of afleiding.
- Antisociale persoonlijkheidsstoornis (APS): Mensen met APS vertonen vaak impulsiviteit, onverantwoordelijk gedrag en een gebrek aan respect voor sociale normen en regels. Deze kenmerken leiden tot een verhoogd risico op promiscuïteit. Dit komt doordat zij minder geneigd zijn tot het aangaan van langdurige en stabiele relaties en meer op zoek zijn naar directe behoeftebevrediging zonder rekening te houden met de gevolgen.
- Familieconflicten of familieleden met verslavingsproblemen, wat stress en onrust kan veroorzaken en mensen kan aanzetten tot zoeken naar comfort buiten hun familieomgeving.
- Een geschiedenis van lichamelijke mishandeling en/of seksueel misbruik, wat je gevoel van eigenwaarde kan aantasten en waardoor je op een ongezonde manier op zoek gaat naar bevestiging of affectie.
Andere risicofactoren voor promiscuïteit kunnen zijn:
- Lage eigenwaarde.
- Gebrek aan seksuele voorlichting en bewustzijn van risico’s.
- Groepsdruk en sociale invloeden.
- Gebrek aan goede communicatieve vaardigheden in relaties.
- Eerdere ervaringen van afwijzing of mislukking in relaties.
- Spanningsbehoefte (Engels: sensation seeking) .
- Een omgeving met een hoge mate van seksuele beschikbaarheid en weinig tot geen sociale controle.
Gevolgen
Seksuele promiscuïteit brengt aanzienlijke risico’s met zich mee voor de lichamelijke en mentale gezondheid en de sociaal-economische status.
Het hebben van meerdere seksuele partners is gekoppeld aan risico’s zoals seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s), bepaalde kankers, alcohol- en drugsgebruik, en (in bepaalde samenlevingen) sociale veroordeling. Een groter aantal seksuele partners vergroot het risico op soa’s, problemen met de mentale gezondheid en alcohol- en drugsgebruik.
Promiscue gedrag kan ook leiden tot complexe relationele problemen, zoals echtscheiding of relatiebreuken.
Bijbels perspectief
Zondeval
Seksualiteit wordt geheiligd binnen het huwelijk van één man met één vrouw voor het leven en seksuele immoraliteit (alles vormen van seks buiten het huwelijk) wordt veroordeeld. Seksualiteit is de diepste uitdrukking van liefde tot en overgave aan elkaar als man en vrouw. Seksualiteit behoort daarom alleen binnen de veilige grenzen van het huwelijksverbond plaats te vinden (1 korinthe 7:1-9). Het kan gezien worden als een scheppingsgave van God.
Vanuit een Bijbels perspectief wordt promiscuïteit gezien als een gevolg van de zondeval in de Bijbel, waarbij de moedwillige ongehoorzaamheid van Adam en Eva aan God resulteerde in een verstoorde relatie met seksualiteit en allerlei seksuele zonden. Tegelijkertijd benadrukt de Bijbel ook Gods genade en vergeving voor degenen die berouw tonen over hun seksuele zonden.
Vlucht weg van hoererij
“Vlucht weg van de hoererij. Elke zonde die een mens doet, is buiten het lichaam, maar wie hoererij bedrijft, zondigt tegen zijn eigen lichaam.”
Deze passage komt uit de Bijbel, te weten 1 Korintiërs 6:18 (HSV). Paulus schreef deze brief aan de christelijke gemeente te Korinthe (Griekenland). Het heeft betrekking op het onderwerp seksuele immoraliteit, waarbij de nadruk wordt gelegd op het vermijden van hoererij. Laten we de passage en de betekenis ervan nader bekijken.
In de Bijbel verwijst ‘hoererij’ naar seksuele immoraliteit en ongeoorloofde seksuele relaties buiten het huwelijk (tussen man en vrouw). Hierbij kun je denken aan overspel, ontucht (seksuele immoraliteit in het algemeen), prostitutie en andere vormen van seksuele zonde.
De Bijbel houdt gelovigen voor om ‘weg te vluchten’ als het gaat om verleiding met betrekking tot seksuele zonde. Het Griekse woord duidt op het nemen van onmiddellijke en beslissende afstand ten aanzien van seksuele zonde.
“Elke zonde die een mens doet, is buiten het lichaam.” Paulus laat zien dat seksuele immoraliteit verschilt van andere vormen van zonde. Andere zonden zoals diefstal en liegen hebben geen invloed op het lichaam, maar bij immoraliteit is het lichaam zelf het instrument van zonde. Wie ontucht pleegt, zondigt tegen zijn eigen lichaam. Ontucht schendt het lichaam en het lichaam is de verblijfplaats van de Heilige Geest. Immoraliteit, zoals geen andere zonde, is intern en ontheiligt de tempel van de Heer.
Het is tevens een vorm van zelfbeschadiging. We kunnen andere zonden begaan met ons lichaam, maar seksuele immoraliteit verenigt ons zondig met een andere persoon. Dit gebeurt op een diep fysiek en geestelijk niveau. We zullen de natuurlijke gevolgen van die zonde op dat diepe niveau ook ervaren.
Nu geeft Paulus een strategie om ermee om te gaan: ‘vlucht’. Hij zegt weg te vluchten van seksuele immoraliteit. Ren weg alsof je vlucht voor iets dat je schade zou kunnen berokkenen, want dat zal het doen. Dat is wat Jozef deed toen hij vluchtte voor de vrouw van Potifar (Genesis 39).
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen m.b.t. promiscuïteit. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
