Wekkerhoofdpijn of slaaphoofdpijn: symptomen en behandeling

Last Updated on 23 maart 2024 by M.G. Sulman

Wekkerhoofdpijn of slaaphoofdpijn is een zeldzame, onschuldige, aanvalsgewijze nachtelijke hoofdpijn. Het treedt meestal op een vast tijdstip op. Deze vorm van hoofdpijn is een primaire hoofdpijnstoornis die voorkomt bij ouderen. Vroegtijdige herkenning en behandeling middels cafeïne spaart een verwijzing naar een neuroloog uit en biedt direct soelaas.

Inhoud verberg

1 Wat is wekkerhoofdpijn of slaaphoofdpijn?

2 Synoniemen

3 Vóórkomen

4 Oorzaak van wekkerhoofdpijn

5 Symptomen van nachtelijke hoofdpijn

6 Onderzoek en diagnose

6.1 Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

6.2 Vervolgonderzoek

7 Behandeling van slaaphoofdpijn

8 Prognose

9 Reacties en ervaringen

Wat is wekkerhoofdpijn of slaaphoofdpijn?

Wekkerhoofdpijn of slaaphoofdpijn is een zeldzame vorm van hoofdpijn. Het komt alleen voor als je slaapt en zorgt ervoor dat je wakker wordt. Vandaar de benaming. Je hebt er vaak meerdere nachten van de week last van. Het vindt op hetzelfde tijdstip plaats. Sommige mensen ervaren het elke nacht.

Synoniemen

Wekkerhoofdpijn of slaaphoofdpijn staat ook bekend als hypnische hoofdpijn of alarmklokhoofdpijn. In de Angelsaksische literatuur wordt het ‘hypnic headaches’ genoemd. Het wordt ‘wekkerhoofdpijn’ of ‘alarmklokhoofdpijn’ genoemd omdat de klachten op een vast tijdstip optreden. Je kunt er de klok op gelijk zetten. Hypnisch betekent ‘met betrekking tot de slaap’.

Vóórkomen

Het komt vaker voor bij ouderen. Meestal bij mensen boven de 60 jaar. Het komt ook vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

Oorzaak van wekkerhoofdpijn

De exacte oorzaak van wekkerhoofdpijn of slaaphoofdpijn is anno 2024 onbekend. Deze hoofdpijn kan worden geassocieerd met problemen in de delen van de hersenen die betrokken zijn bij pijnbeheersing, melatonineproductie of REM-slaap.¹

Symptomen van nachtelijke hoofdpijn

De meeste mensen met nachtelijke hoofdpijn ervaren deze als dof, maar de pijn kan ook pulserend of kloppend zijn.² Hoewel de pijn over het algemeen matig tot ernstig is, ervaren sommige mensen slechts een zeer lichte hoofdpijn. De hoofdpijn kan 15 minuten tot 4 uur na het ontwaken aanhouden.

Wekkerhoofdpijn of slaaphoofdpijn treedt meestal aan beide zijden van het hoofd op. Het is een diffuse pijn. De pijn houdt doorgaans 30-60 minuten na het ontwaken aan. Mensen kunnen ook meer dan één hoofdpijnepisode per nacht ervaren.

In zeldzame gevallen kun je ook last krijgen van de volgende symptomen:

misselijkheid
braken
extreme gevoeligheid voor licht
extreme gevoeligheid voor geluid

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

De arts zal een vraaggesprek met je voeren over je klachten. Ook zal hij je medische geschiedenis in ogenschouw nemen en lichamelijk onderzoek uitvoeren. Allereerst is het uitsluiten van andere mogelijke oorzaken van je hoofdpijn, zoals hoge bloeddruk (nachtelijke hypertensie), van belang. Op nummer 1 in de differentiaaldiagnose staat overigens spanningshoofdpijn. Andere aandoeningen die de arts wil uitsluiten, zijn onder meer:

migraine
clusterhoofdpijn
medicatieafhankelijke hoofdpijn
slaapapneusyndroom
hersentumor
inwendige bloeding
infectie

Vervolgonderzoek

Afhankelijk van je klachten en je medische geschiedenis, kan de arts een aantal tests uitvoeren, zoals:

Bloedonderzoek om te checken op tekenen van infectie, een verstoorde elektrolytenbalans, stollingsproblemen of hoge bloedsuikerspiegels.
Bloeddrukmeting teneinde hoge bloeddruk uit te sluiten, wat een veelvoorkomende oorzaak is van hoofdpijn, vooral bij ouderen.
CT-scan van het hoofd om een beeld te krijgen van de botten, bloedvaten en zachte weefsels in je hoofd.
Een MRI-scan waarmee doorsnede-opnamen van je hoofd en hersenen in meerdere richtingen worden gemaakt, waardoor bijvoorbeeld hersentumoren en ontstekingen kunnen worden opgespoord.
Een polysomnografie (PSG), een nachtelijk slaaponderzoek, waarbij gedurende één nacht de kwaliteit van je ademhaling en slaap worden gemeten.
Een duplexonderzoek: hierbij worden bloedvaten in beeld gebracht (zoals bij echografie) en wordt in het beeld door middel van kleur en geluid de stroomrichting en stroomsnelheid weergegeven (zoals bij doppler onderzoek). Bij dit onderzoek wordt bekeken of het bloed goed door de slagaders in de hals naar de hersenen stroomt en hoe snel het bloed erdoorheen stroomt.

Behandeling van slaaphoofdpijn

De behandeling van wekkerhoofdpijn of slaaphoofdpijn kan bestaan uit:

Cafeïne: 40 tot 60 mg cafeïne heeft goede resultaten opgeleverd bij de behandeling van slaaphoofdpijn. Het wordt zeer goed verdragen door ouderen en verstoort verrassend genoeg de slaap niet.³
Lithium in een dosis van 150 tot 600 mg/dag in enkelvoudige of verdeelde doses tot een serumspiegel van 0,5 tot 1,0 mmol/L. Dit medicijn wordt ook gebruikt bij manie, depressie en clusterhoofdpijn.
Indomethacine – een NSAID uit de groep azijnzuurderivaten – in een dosering van 25 tot 150 mg voor het slapengaan.

Behandeling van eerste keuze is met cafeïne. Kenmerkend voor slaaphoofdpijn is namelijk de goede respons op cafeïne, zowel profylactisch (preventief) als tijdens een aanval.⁴

Prognose

Wekkerhoofdpijn of slaaphoofdpijn is een zeldzame vorm van hoofdpijn. Het is wel heel vervelend, omdat het je slaap verstoort. Een snelle diagnose en behandeling met cafeïne bespaart vaak veel leed.

De standaardbehandeling is het consumeren van cafeïne vlak voor het slapengaan. Dit werkt vaak prima. Als deze optie voor jou geen soelaas biedt, overleg dan met je huisarts. Hij kan een medicijn voorschrijven als lithium of indomethacine.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over wekkerhoofdpijn of slaaphoofdpijn, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.