Slokdarmkrampen: oorzaken en behandeling slokdarmspasmen

Last Updated on 27 april 2024 by M.G. Sulman

De slokdarm is een gespierde buis van ongeveer dertig centimeter lang, die de mond en de maag met elkaar verbindt. Normaal gesproken wordt voedsel in de slokdarmwand in de richting van de maag getransporteerd door de pieren van de slokdarmwand. Deze samentrekkingen worden peristaltische bewegingen of golven genoemd. Dit gebeurt in een regelmatig, gecoördineerd ritme. Slokdarmkrampen betekent dat samentrekkingen van de slokdarm onregelmatig, ongecoördineerd en soms krachtig zijn. Deze aandoening kan diffuse slokdarmkrampen of slokdarmspasmen worden genoemd. Deze spasmen kunnen voorkómen dat voedsel de maag bereikt. Wanneer dit gebeurt, blijft het voedsel in de slokdarm steken. Bij zeer hevige verkramping kan het onderste gedeelte van de slokdarm er uitzien als een soort kurkentrekker of notenkraker. Vandaar de benaming notenkrakerslokdarm of kurkentrekkerslokdarm. Er is geen duidelijke oorzaak voor slokdarmkrampen aan te wijzen. De aanvallen kunnen worden uitgelokt door stress, spanningen, hevige emoties of bepaald voedsel. Slokdarmkrampen komen niet vaak voor. Symptomen zijn pijn in de buurt van het borstbeen. Er kan uitstralingspijn optreden naar de schouderbladen, armen en de keel.

De slokdarm

De slokdarm (oesofagus) is een ongeveer 30 centimeter lange, gespierde buis die je mond met de maag verbindt. De slokdarm wordt aan beide zeiden afgesloten door een kringspier. De spieren in de slokdarmwand trekken samen en transporteren op deze manier het voedsel richting de maag. Deze samentrekkingen worden peristaltische bewegingen of golven genoemd.

Wat zijn slokdarmkrampen?

Slokdarmkrampen of -spasmen zijn pijnlijke samentrekkingen in de slokdarm. Een slokdarmkramp is in feite een spastische aanval van de slokdarm. Slokdarmkrampen kunnen aanvoelen als plotselinge, ernstige pijn op de borst die enkele minuten tot uren aanhoudt. Sommige mensen verwarren het met hartpijn (angina pectoris).

Slokdarmkrampen komen vaak slechts af en toe voor en hebben mogelijk geen behandeling nodig. Maar soms komen de spasmen vaak voor en bemoeilijken ze dat voedsel en vloeistoffen door de slokdarm getransporteerd worden. Als slokdarmkrampen je vermogen om te eten of te drinken verstoren, zijn er behandelingen beschikbaar.

Soorten slokdarmspasmen

Slokdarmkrampen kunnen de spieren in de slokdarm op een andere manier beïnvloeden. De twee belangrijkste soorten slokdarmkrampen die in de literatuur worden onderscheiden zijn:

Diffuse (of distale) slokdarmkrampen

Ongecoördineerde spiersamentrekkingen komen meestal voor in het onderste deel van de slokdarm. Dit type slokdarmkramp zorgt er vaak voor dat reeds ingeslikt voedsel of vloeistof terug de slokdarm instroom. Dit wordt regurgitatie genoemd. Regurgitatie is het terugstromen van voeding naar de mond en dus niét altijd hetzelfde als reflux.

Kurkentrekkerslokdarm of notenkrakerslokdarm

Een kurkentrekkerslokdarm of notenkrakerslokdarm duidt op spiersamentrekkingen die te sterk of te krachtig zijn. Dit kan pijn veroorzaken, vooral als je slikt. De pijn kan ernstig zijn en kan aanvoelen als een beknelling op de borst. De spasmen in de slokdarm kunnen leiden tot een zogenoemde kurkentrekkerslokdarm. Op een röntgenfoto die wordt gemaakt nadat je een contrastvloeistof (bariumpap) hebt ingenomen, ziet de slokdarm er in deze toestand uit als een kurkentrekker. Vandaar deze benaming.

Symptomen van slokdarmkrampen

De belangrijkste symptomen van slokdarmkrampen zijn slikproblemen en pijn op de borst. De spasmen kunnen dermate ernstig zijn dat je er ‘s nachts wakker van wordt en kunnen aanvoelen als een hartaanval.

De symptomen van slokdarmkrampen kunnen zijn:

• Het gevoel hebben dat er ‘iets’ in je keel zit.
• Voedsel of vloeistof komt weer omhoog nadat u het heeft doorgeslikt (regurgitatie).
• Achterwaarts stromen van eten of drinken (regurgitatie).
• Maagzuur.
• Pijn op de borst die kan aanvoelen als brandend maagzuur (branderig gevoel op de borst) of, minder vaak, een hartaanval.
• Problemen met het doorslikken van voedsel of vloeistoffen (dysfagie).
• Pijn bij het borstbeen bij het slikken of op andere momenten.

Zeer hete voedingsmiddelen of vloeistoffen kunnen spasmen veroorzaken of verergeren. Het gebruik van bepaalde medicijnen, zoals verdovende pijnstillers (opiaten), kan bij sommige mensen spasmen veroorzaken.

Vóórkomen

Slokdarmkrampen zijn een zeldzaam verschijnsel. Naar schatting hebben één op de 100.000 mensen last van diffuse slokdarmkrampen.

Oorzaken van slokdarmkrampen

Het is anno 2024 niet duidelijk wat de oorzaak is van slokdarmkrampen. De spasmen lijken echter verband te houden met een abnormale werking van zenuwen die de spieren controleren die je gebruikt wanneer je slikt.

Een gezonde slokdarm verplaatst voedsel normaal gesproken naar de maag via een reeks gecoördineerde spiersamentrekkingen. Slokdarmkrampen maken het moeilijk voor de spieren in de wand van het onderste deel van de slokdarm om op gecoördineerde wijze voedsel naar je maag te verplaatsen.

Risicofactoren

Bekende risicofactoren voor slokdarmkrampen zijn:

• leeftijd: tussen 60-80 jaar
• reeds kast hebben van gastro-oesofageale
• refluxziekte (GORZ)
• een hoge bloeddruk hebben
• lijden aan angst of depressie
• alcohol drinken, met name rode wijn
• zeer warme of zeer koude dranken drinken
• een verlaagd magnesiumgehalte in het bloed (hypomagnesiëmie)

Onderzoek en diagnose

De volgende onderzoeken kunnen worden uitgevoerd:

Slokdarmmanometrie

Bij een slokdarmmanometrie onderzoekt de arts de werking van de slokdarm en de kringspier tussen de slokdarm en de maag. Hierbij worden de ritmische spiersamentrekkingen in je slokdarm gemeten terwijl je slikt, evenals de coördinatie en kracht die worden uitgeoefend door de slokdarmspieren en hoe goed je onderste slokdarmsfincter ontspant of opent tijdens het slikken.

Barium-oesofagram

Er worden röntgenfoto’s gemaakt nadat je een contrastmiddel (bariumpap) hebt gedronken die de binnenkant van je spijsverteringskanaal bedekt en vult. Hierdoor is de slokdarm, maag en het bovenste deel van de darm goed zichtbaar. Zo kan de arts de werking en eventuele afwijkingen van de slokdarm zichtbaar maken.

Echo-endoscopie bovenste deel maagdarmkanaal

De arts brengt hierbij een dunne, flexibele buis die is voorzien van een lamp en camera (endoscoop) aan in je keel om de binnenkant van je slokdarm en maag te onderzoeken. Aan het einde zit een echoapparaat. Op deze manier kunnen eventuele afwijkingen en bijzonderheden net buiten de genoemde organen bekeken worden. Endoscopie kan ook worden gebruikt om een ​​weefselmonster (biopsie) te verzamelen om te testen op andere slokdarmaandoeningen.

Bloedonderzoek

Via een bloedtest kan de hoeveelheid magnesium (Mg) in het bloed gemeten worden. Dit onderzoek kan worden uitgevoerd om een magnesiumtekort als oorzaak van de slokdarmkrampen uit te sluiten.

Behandeling van slokdarmkrampen

De pijnlijke slokdarmkrampen kunnen zondertekenen vooraf plaatsvinden en zijn vaak moeilijk te behandelen. Onder meer de volgende behandelingsopties zijn mogelijk:

Medicijnen

In vogelvlucht

Het doel van het nemen van medicijnen is om de gladde spieren van de slokdarm te ontspannen. Een van de eerste aanbevelingen kan zijn om pepermuntolie of pepermuntzuigtabletten te nemen. Pepermunt is een natuurlijk ontspannend middel voor gladde spieren. Als dit niet werkt, kan een ​​calciumblokker of een tricyclisch antidepressivum mogelijk soelaas bieden.

Let op: pepermunt kan reflux in de hand werken, doordat het ook de klep tussen de slokdarm en de maag ontspant.

Nifedipine

De arts kan nifedipine voorschrijven bij slokdarmkrampen. Dit middel behoort tot de calciumblokkers. Het verwijdt de bloedvaten en verlaagt de bloeddruk. Het wordt gebruikt bij onder meer hoge bloeddruk, hartkramp, de ziekte van Raynaud, maar dus ook bij slokdarmkramp. Vele mensen hebben hier goede ervaringen mee.

Pepermuntolie

Sommige onderzoeken suggereren dat het gebruik van pepermuntproducten kan helpen bij het verminderen van slokdarmkrampen. Pepermuntolie kan soms effectief zijn ter behandeling van distale slokdarmkrampen. Pepermuntolie kan de spieren helpen ontspannen, ook die in de slokdarm.

Pepermunttabletten of -capsules kunnen een eenvoudige manier zijn om deze natuurlijke remedie toe te dienen.

Zoethout- en mentholproducten kunnen ook een ontspannend effect hebben op de spieren in de slokdarm.¹Rauf A, Akram M, Semwal P, Mujawah AAH, Muhammad N, Riaz Z, Munir N, Piotrovsky D, Vdovina I, Bouyahya A, Adetunji CO, Shariati MA, Almarhoon ZM, Mabkhot YN, Khan H. Antispasmodic Potential of Medicinal Plants: A Comprehensive Review. Oxid Med Cell Longev. 2021 Nov 11;2021:4889719. doi: 10.1155/2021/4889719. PMID: 34804367; PMCID: PMC8601825.

GORZ behandelen

Het is zinvol om andere aandoeningen te behandelen die slokdarmkrampen kunnen verergeren, zoals gastro-oesofageale refluxziekte (GORZ). GORZ betekent simpelweg: slokdarmproblemen door het terugvloeien (reflux) van maaginhoud in de slokdarm (oesofagus).

GORZ treft tot 60% van de mensen in de loop van een jaar en 20% tot 30% van de mensen minstens wekelijks. De aandoening wordt gekenmerkt door brandend maagzuur en zure oprispingen. Onderzoek suggereert dat verhoogde niveaus van oestrogeen en progesteron de gastro-oesofageale reflux verhogen.²Van Thiel DH, Gavaler JS, Joshi SN, Sara RK, Stremple J. Heartburn of pregnancy. Gastroenterology. 1977 Apr;72(4 Pt 1):666-8. PMID: 14050. Ondersteuning voor deze theorie bestaat uit de observatie dat de lagere slokdarmsfincterdruk afneemt tijdens de zwangerschap³Fisher R, Roberts G, Grabowski C, Cohen S. Inhibition of lower esophageal sphincter circular muscle by female sex hormones. Am J Physiol. 1978;234:E243–E247. en bij het gebruik van opeenvolgende orale anticonceptiva⁴Van Thiel D, Gavaler J, Stremple J. Lower esophageal sphincter pressure in women using sequential oral contraceptives. Gastroenterology. 1976;71:232–234.. Door de zwangerschapshormonen verslapt de sluitspier tussen je maag en je slokdarm. Hierdoor komt als je zwanger bent je maagzuur makkelijker naar boven.

Daarnaast is er een relatie tussen postmenopauzaal (= de periode na de overgang) hormoongebruik (PMH) en GORZ-symptomen bij vrouwen met overgewicht en obesitas.⁵Nilsson M, Johnsen R, Ye W, Hveem K, Lagergren J. Obesity and estrogen as risk factors for gastroesophageal reflux symptoms. JAMA. 2003;290:66–72.

GORZ kan op de volgende manieren behandeld worden:

Antacida (zoals Rennie of Gaviscon)

De huisarts kan een vrij verkrijgbaar geneesmiddel aanbevelen. Voor milde of incidentele dyspepsie/indigestie kan het helpen om antacida in te nemen, zoals Rennie of Gaviscon. Antacida neutraliseren het maagzuur. Lees de bijsluiter om er zeker van te zijn dat je niet meer dan de aanbevolen dosis inneemt.

Maagzuurremmers (zoals omeprazol)

De arts kan ook vrij verkrijgbare maagzuurverlagers of maagzuurremmers aanbevelen, zoals famotidine, cimetidine, pantoprazol of omeprazol. Deze middelen verminderen de aanmaak van zuur in de maag.

Kleine maaltijden verdeeld over de dag

Eet meerdere kleine maaltijden in plaats van twee of drie grote maaltijden.

Niet gaan liggen na het eten

Wacht na het eten 2 tot 3 uur voordat je gaat liggen. Als je de gewoonte hebt om te gaan liggen na het eten, kun je last krijgen van oprispend maagzuur. Op de langere termijn kan dit ook leiden tot een slecht sluitende maagklep.

Kijk uit met chocolade, pepermunt en alcohol

Chocolade, pepermunt en alcohol kunnen GORZ verergeren. Ze ontspannen namelijk de klep tussen de slokdarm en de maag.

Kijk uit met pittig en zuur voedsel

Pittig voedsel, voedsel dat veel zuur bevat (zoals tomaten en sinaasappels) en koffie kunnen de symptomen van GORZ bij sommige mensen verergeren. Als je symptomen erger zijn nadat je bepaald voedsel hebt gegeten, kun je tijdelijk stoppen met het eten van dat voedsel om te zien of je klachten beteren.

Niet roken

Tijdens het inhaleren gaat sigarettenrook niet alleen naar de longen, maar het kan ook via de slokdarm in de maag terechtkomen. Dientengevolge kan het sluitspiertje bovenaan de maag wat het maagzuur tegen moet houden, verslappen.

Hoofdeinde van het bed hoger leggen

Als je ‘s nachts GORZ-symptomen hebt, verhoog dan het hoofdeinde van uw bed 15 tot 20 cm door het frame op blokken te plaatsen of een schuimrubber wig onder het hoofdeinde van je matras te plaatsen. Extra kussens toevoegen werkt niet.

Draag geen strakke kleding

Draag geen strakke kleding om je middel.

Afvallen (indien nodig)

Val wat kilo’s af als dat nodig is. Het kan helpen om slechts 2,5 tot 4,5 kilo af te vallen.

Magnesium bij slokdarmkrampen

Op diverse fora staan verhalen van mensen die beweren dat het slikken van magnesiumsupplementen hun symptomen van slokdarmkrampen hebben verlicht.⁶Zie bijvoorbeeld: Inspire. Magnesium Supplements relieved my symptoms of Esophageal Spasms – GI motility disorders. https://www.inspire.com/groups/agmd-gi-motility/discussion/magnesium-supplements-relieved-my-symptoms-of-esophageal-spasms/ (ingezien op 14-5-2023) Uit de literatuur is bekend dat slokkrampen soms geassocieerd kunnen worden met een verlaagd magnesiumgehalte in het bloed (hypomagnesiëmie). Neuromusculaire aandoeningen, zoals laryngeale spasmen, zijn erkende complicaties van hypomagnesiëmie. In de literatuur wordt een geval besproken van ernstige slokdarmkrampen, geassocieerd met hypomagnesiëmie, bij een oudere vrouwelijke patiënt.⁷Iannello S, Spina M, Leotta P, Prestipino M, Spina S, Ricciardi N, Belfiore F. Hypomagnesemia and smooth muscle contractility: diffuse esophageal spasm in an old female patient. Miner Electrolyte Metab. 1998;24(5):348-56. doi: 10.1159/000057395. PMID: 9705572. Dit onderstreept de pathofysiologische betekenis van het testen van de hoeveelheid magnesium (Mg) in het bloed en suggereert de noodzaak van routinematige magnesiumbepaling in de klinische setting.

Botox

Botuline Toxine injecties (botox )in de slokdarm, kan helpen bij slokdarmspasmen. Deze behandeling ontspant de spieren van de slokdarm. Het wordt beschouwd als een nuttige behandeling voor mensen met spasmen. Maar het helpt slechts tijdelijk. Je hebt om de paar maanden een nieuwe injectie nodig.

Het oprekken van de slokdarm

Een andere veelgebruikte mogelijkheid om de klachten van een slokdarmspasme te verminderen, is het oprekken van de slokdarm. Deze behandeling wordt ook wel pneumodilatatie van de slokdarm genoemd. De behandeling bestaat uit het oprekken (dilateren) van de slokdarm met behulp van een met lucht (pneumo) gevulde ballon.

Chirurgie

De enige permanente remedie voor slokdarmkrampen is een chirurgische ingreep die myotomie wordt genoemd. De chirurg snijdt de dikke spier in het onderste deel van de slokdarm door. Deze ingreep wordt alleen aanbevolen in ernstige gevallen wanneer medicijnen en injecties niet werken.

Zelfzorg

Naast medische behandeling kun je zelf ook maatregelen treffen om slokdarmkrampen te verhelpen. Neem de volgende leefregels en maatregelen in acht:

• Identificeer de triggers en vermijd deze. Maak een lijst van de factoren die je spasmen uitlokken, en probeer dit vervolgens te vermijden.
• Let op de temperatuur van eten en drinken. Geef voedsel dat erg heet of erg koud is de kans om op een meer gematigde temperatuur te komen voordat je het eet of drinkt.
• Beheers je stress. Stress verhoogt de spasmen, dus probeer je stressniveaus in de gaten te houden.
• Tijdens alle maaltijden geldt: eet rustig en kauw goed. Drink voldoende tijdens en na de maaltijd.
• Veel mensen met slokdarmkrampen ervaren verlichting van de klachten na het drinken van water.

Prognose

Slokdarmkrampen kunnen optreden als gevolg van een onderliggende aandoening, zoals GORZ of depressie. Het behandelen van de onderliggende oorzaak is de eerste stap bij het behandelen en verminderen van de symptomen. Het is ook belangrijk om een gezonde leefstijl aan te meten en uitlokkende factoren te identificeren die spasmen kunnen veroorzaken. Hoewel de oorzaak anno 2024 nog niet volledig wordt begrepen, kunnen slokdarmkrampen meestal effectief worden behandeld.

Een slokdarmkramp kan komen en gaan (met tussenpozen) of lang aanhouden (chronisch). Medicijnen kunnen de symptomen helpen verlichten.

Preventie

Vermijd erg heet of erg koud voedsel om slokdarmkrampen te voorkomen.

Video over slokdarmkrampen

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over slokdarmkrampen, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.