Last Updated on 1 januari 2024 by M.G. Sulman
Trechterborst, ook bekend als pectus excavatum of schoenmakersborst, ontstaat doordat het ribkraakbeen naast het borstbeen te hard groeit. Hierdoor wordt het borstbeen naar achteren geduwd. Deze groei komt vooral voor tijdens de groeispurt. De exacte oorzaak van de overmatige groei is anno 2024 onbekend, maar het kan soms worden geactiveerd door medicatie, longaandoeningen of borstkasoperaties. Ongeveer 25-30% van de gevallen heeft een genetische link. Een trechterborst kan geïsoleerd voorkomen of samen met andere aandoeningen zoals scoliose, hartafwijkingen en syndromen zoals het Marfansyndroom. Het behandelen van een trechterborst is vaak gerechtvaardigd vanwege cosmetische redenen en de mogelijke psychosociale impact tijdens de puberteit. Het kan leiden tot schaamte en pestgedrag door leeftijdsgenoten. Daarnaast kunnen lichamelijke klachten optreden. Denk hierbij aan pijn op de borst, kortademigheid en verminderd uithoudingsvermogen.
Wat is pectus excavatum (trechterborst)?
Pectus excavatum is een abnormaal, naar binnen groeiend borstbeen. Hierdoor ontstaat een opvallende en soms ernstige inkeping in je borstwand met vier of vijf ribben per zijde.
Het is een aangeboren aandoening, wat betekent dat je ermee geboren bent. Maar mensen merken het vaak tijdens hun vroege tienerjaren.
Belangrijk om te weten is dat een trechterborst niet vanzelf verdwijnt, zelfs niet door specifieke oefeningen.
Vóórkomen
Pectus excavatum is de meest voorkomende aangeboren afwijking die de borstwand treft. Ongeveer 1 tot 8 op de 1.000 mensen hebben het. Het komt vaker voor bij jongens dan bij meisjes.
Symptomen van pectus excavatum
Pectus excavatum heeft meer dan alleen cosmetische gevolgen. De inkeping in het borstbeen kan druk uitoefenen op het hart en de longen, wat verschillende problemen en symptomen kan veroorzaken. Denk aan:
- Vage pijn in de borststreek
- Beperkte sportieve mogelijkheden
- Paradoxale ademhaling en verminderd uithoudingsvermogen
- Snelle hartslag of hartkloppingen
- Terugkerende luchtweginfecties
- Piepende ademhaling of hoesten
- Pijn op de borst
- Hartruis
- Vermoeidheid
- Duizeligheid
Paradoxale ademhaling is een ademhalingspatroon waarbij de borstkas tijdens de inademing naar binnen trekt in plaats van uit te zetten. Normaal gesproken zet de borstkas uit bij inademing en trekt samen bij uitademing. Bij paradoxale ademhaling gebeurt het tegenovergestelde.
Deze fysieke symptomen kunnen niet alleen de dagelijkse activiteiten beïnvloeden, maar ook emotioneel zwaar wegen. Mensen met een trechterborst kunnen zich schamen voor hun lichaam en kampen met een negatief zelfbeeld.
Complicaties
Pectus excavatum kan verschillende complicaties met zich meebrengen, waaronder:
Verminderde inspanningstolerantie
Door de vervorming van de borstkas kan de normale werking van de longen en het hart worden beïnvloed, wat kan leiden tot een verminderd vermogen om fysieke inspanningen te verdragen.
Mitralisklepprolaps
Sommige mensen met pectus excavatum kunnen een mitralisklepprolaps ervaren, wat betekent dat de klep tussen het linkeratrium en de linkerventrikel van het hart niet goed sluit. Dit kan leiden tot lekkage van bloed achterwaarts in het hart.
Compressie van het hart
De misvorming van de borstkas kan druk uitoefenen op het hart, wat invloed kan hebben op de hartfunctie en de bloedcirculatie.
Oorzaken van een trechterborst
Een trechterborst kan verschillende oorzaken hebben en de exacte redenen zijn niet altijd duidelijk. Voor veel mensen blijft de oorzaak onbekend. Echter, in sommige gevallen kan pectus excavatum voorkomen als onderdeel van een bindweefselziekte, zoals het Marfansyndroom of het Ehlers-Danlos syndroom.
Onderzoekers hebben annpo 2024 nog geen specifieke genetische link geïdentificeerd. Toch wordt vermoed dat genetische factoren een rol spelen. Ongeveer 40% tot 53% van de mensen met pectus excavatum heeft een biologisch familielid met dezelfde aandoening, wat wijst op een genetische component.
Het vaststellen van risicofactoren voor pectus excavatum is lastig zonder een bekende oorzaak. Niettemin kan een verhoogd risico bestaan als er gevallen van deze aandoening in de familie voorkomen, of als pectus excavatum deel uitmaakt van een syndroom.
Onderzoek en diagnose
De arts kan de diagnose van pectus excavatum stellen via een eenvoudig lichamelijk onderzoek. Vaak wordt dit probleem opgemerkt, vooral bij tieners. Om te beoordelen hoeveel pectus excavatum de cardiopulmonale functie (hart en longen) beïnvloedt, kunnen verschillende tests worden uitgevoerd, zoals:
- Magnetische resonantiebeeldvorming (MRI) van de borst: Dit biedt gedetailleerde beelden van de borstkas en kan helpen bij het beoordelen van de structuur van het borstbeen en de omliggende weefsels.
- Computertomografie (CT) van de borst: Een CT-scan geeft nauwkeurige beelden van de borstkas en kan helpen bij het bepalen van de ernst van de pectus excavatum.
- Cardiopulmonale inspanningstesten: Deze testen meten de reactie van het hart en de longen op inspanning, wat kan helpen bij het beoordelen van de effecten van pectus excavatum op de lichamelijke prestaties.
- Elektrocardiogram (ECG): Dit meet de elektrische activiteit van het hart en kan eventuele afwijkingen in het hartritme detecteren.
- Echocardiogram: Dit onderzoek gebruikt geluidsgolven om gedetailleerde beelden van het hart te maken, waardoor eventuele hartafwijkingen kunnen worden vastgesteld.
- Longfunctietests (PFT’s): Deze tests meten de capaciteit en efficiëntie van de longen, wat nuttig is om de ademhalingsfunctie te beoordelen bij mensen met pectus excavatum.
Behandeling van pectus excavatum
De behandeling van een trechterborst vereist doorgaans een operatieve ingreep. Er zijn verschillende benaderingen voor deze operatie, waaronder:
Klassieke operatie (Rawitch)
Bij deze procedure wordt het overtollige ribkraakbeen verwijderd en wordt het borstbeen ingesneden. Dit resulteert in een centraal litteken op de borst. De revalidatieperiode na deze operatie kan lang zijn.
Nuss-techniek
Deze methode maakt gebruik van een meer minimaal invasieve benadering. Een gebogen metalen staaf wordt achter het borstbeen geplaatst met behulp van een camera. De staaf wordt aan de zijkanten van de borstkas bevestigd. Door de staaf wordt het borstbeen naar voren geduwd, waardoor de druk op het hart en de longen wordt verminderd. In sommige gevallen kan het nodig zijn om twee staven te plaatsen om de druk gelijkmatig over het borstbeen te verdelen.
Complicaties
Complicaties kunnen zich voordoen bij elke operatie, en bij de behandeling van een trechterborst zijn er enkele mogelijke complicaties om rekening mee te houden. Deze kunnen zijn:
- Nabloeding: Bloeding na de operatie.
- Wondontsteking: Infectie van de operatiewond.
- Ontsteking van de Nuss-plaat: Ontsteking rondom het geplaatste metalen onderdeel.
- Schade aan de long: Mogelijke beschadiging van de long tijdens de ingreep.
- Terugkeer van trechterborst na kantelen van de plaat: Het borstbeen keert mogelijk terug naar zijn oorspronkelijke positie als de geplaatste plaat kantelt.
Soms is een re-operatie nodig om complicaties aan te pakken.
Opvolging
Na de behandeling krijg je specifieke adviezen en leefregels mee voor de eerste zes weken. Om te voorkomen dat de Nuss-plaat verschuift of kantelt, wordt aangeraden om je gedurende drie maanden te onthouden van contactsporten zoals voetbal, hockey, volleybal, judo, enz. Verdere richtlijnen over wat wel en niet is toegestaan, worden voor ontslag met je besproken.
De Nuss-plaat blijft doorgaans 2,5 tot 3 jaar zitten. Controles vinden plaats na zes weken, waarbij wordt besproken welke sportactiviteiten veilig kunnen worden hervat. Soms wordt een röntgenfoto genomen om de positie van de plaat te beoordelen. Na 2-2,5 jaar volgt een volgende controle, waarbij wordt besloten om de Nuss-plaat (in dagbehandeling) te verwijderen.
In sommige gevallen kan het nodig zijn om te beginnen met oefeningen voor een goede houding, spierontwikkeling van de borstkas en ademhalingsoefeningen. Een fysiotherapeut kan hierbij ondersteuning bieden als dat nodig is.
Prognose
Wat je kunt verwachten als je pectus excavatum hebt, hangt af van de ernst van de aandoening en de behandeling die je krijgt. Het doel van de pectus excavatum-reparatie is ten eerste om de druk op het hart en de longen te verminderen, waardoor deze organen efficiënter kunnen functioneren. Verbeteringen in ademhaling, inspanningstolerantie en vermindering van pijn op de borst zijn doorgaans de verwachte resultaten.
Vóór de operatie kan het zijn dat je ademhaling en uithoudingsvermogen normaal lijken, maar na de operatie voel je je mogelijk aanzienlijk beter. Mensen wiens voornaamste zorg het abnormale uiterlijk van hun borstkas is, hebben positieve veranderingen in zelfwaardering en zelfvertrouwen ervaren na de operatie.
Voor volwassenen met pectus excavatum kunnen beperkingen in activiteit mogelijk pas op latere leeftijd duidelijk worden, vaak pas als je eind dertig of veertig bent.
Preventie
Pectus excavatum kan op dit moment niet worden voorkomen, aangezien de specifieke oorzaak nog niet is vastgesteld. Zolang onderzoekers geen duidelijk inzicht hebben in de oorsprong van pectus excavatum, zijn preventieve maatregelen niet beschikbaar.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over pectus excavatum, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
