Last Updated on 5 januari 2024 by M.G. Sulman
Het Nipah-virus werd in 1991 voor het eerst geïsoleerd na een uitbraak van encefalitis (hersenontsteking) en luchtwegaandoeningen onder varkenshouders en mensen die in nauw contact stonden met varkens in Maleisië. Het is een virus dat zich voornamelijk verspreidt via fruitvleermuizen, maar zich ook kan verspreiden via varkens en andere dieren. Een fruitvleermuis is een vleermuis die alleen fruit eet en niet in Nederland voorkomt. Het virus kan ernstige symptomen veroorzaken en zelfs leiden tot de dood. Er bestaat geen medicijn of vaccin voor. Het komt vaker voor in Azië, vooral in Bangladesh en India.
Wat is het Nipah-virus?
Nipah-virus (NiV) is een zoönotisch virus dat in eerste instantie wordt overgedragen van dieren op mensen. Het is een lid van de familie Paramyxoviridae en het geslacht Henipavirus. Het dierenreservoir in de natuur voor NiV zijn fruitvleermuizen (geslacht Pteropus), ook wel vliegende vossen genoemd. Het virus werd voor het eerst ontdekt in 1999 na een uitbraak van het nipah-virus bij tamme varkens en mensen in Maleisië en Singapore, resulterend in bijna 300 menselijke gevallen en meer dan 100 doden.
Oorzaak van infectie met het nipah-virus
Het eerste geval van een infectie met het Nipah-virus deed zich voor toen mensen die in contact kwamen met besmette varkens erg ziek begonnen te worden. Onderzoekers stelden vervolgens vast dat vleermuizen de oorspronkelijke bron waren en dat ze het virus op varkens hadden overgedragen.
Als een besmette vleermuis of varken zijn lichaamsvloeistof naar een ander dier verspreidt, infecteren zij dat dier. Hetzelfde gebeurt als mensen in contact komen met het lichaamsvocht van het dier. Dit kan afkomstig zijn van urine, poep, bloed of speeksel. Als iemand het virus eenmaal heeft, kan hij het via zijn eigen lichaamsvloeistoffen naar andere mensen verspreiden.
Overdracht vindt ook plaats wanneer voedselproducten worden besmet door vloeistoffen van geïnfecteerde dieren. Dit omvat fruit en rauw dadelpalmsap. Ook mensen die regelmatig in bomen klimmen waar vleermuizen slapen en rusten, kunnen worden besmet met het Nipah-virus.
Hoe wordt de infectie overgedragen?
De overdracht van het Nipah-virus op mensen kan plaatsvinden na direct contact met geïnfecteerde vleermuizen en geïnfecteerde varkens. Overdracht van persoon tot persoon wordt het meest gezien bij familie en zorgverleners van geïnfecteerde patiënten. Het kan ook voorkomen door de consumptie van rauw dadelpalmsap dat is verontreinigd met uitwerpselen van vleermuizen.
Symptomen van een infectie met het Nipah-virus
De symptomen van een Nipah-virusinfectie kunnen zijn:
- Koorts
- Hoofdpijn
- Spierpijn
- Misselijkheid
- Braken
- Vermoeidheid
- Duizeligheid
- Verwardheid
- Slaperigheid
- Stijve nek
- Ademhalingsproblemen
- Hoesten
- Pijn op de borst
- Bewustzijnsverlies
- Hersenontsteking (encefalitis)
Deze infectie wordt geassocieerd met encefalitis.
Aanvankelijk begint het met koorts en hoofdpijn, gevolgd door slaperigheid en desoriëntatie. Uiteindelijk evolueert het naar coma. Bij velen worden ook geassocieerde luchtwegaandoeningen waargenomen. Het is een ernstige ziekte en bijna 40% van de patiënten zou door complicaties het leven kunnen verliezen.
Incubatietijd
De incubatietijd van het virus bedraagt 5-14 dagen.
Onderzoek en diagnose
De diagnose wordt gesteld door middel van een ELISA-test. ELISA is een acroniem voor een laboratoriumtest voor het meten van macromoleculaire stoffen zoals eiwitten in bloedmonsters. Het kan ook worden gediagnosticeerd door een test genaamd PCR of door virale culturen.
Behandeling van Nipah-virusinfectie
Ondersteunende zorg is de steunpilaar van de behandeling en geïnfecteerde patiënten hebben mogelijk intensieve zorg nodig. Er bestaat nog geen specifieke behandeling voor de virusinfectie. Mogelijke behandelingen zijn:
Ziekenhuisopname
Patiënten met een vermoedelijke Nipah-virusinfectie worden opgenomen in het ziekenhuis. Bij voorkeur in een isolatiekamer om verdere verspreiding van het virus te voorkomen. Een isolatiekamer is fysiek afgescheiden van de rest van de afdeling door middel van een sluis, en daarnaast heeft deze kamer aparte luchtinlaat- en luchtafvoersystemen, waarbij de deuren van de isolatiekamer te allen tijde gesloten moeten blijven.
Symptomatische behandeling
De symptomen van Nipah-virusinfectie, zoals koorts, hoesten en ademhalingsproblemen, worden symptomatisch behandeld. Bij een symptomatische behandeling wordt er gekeken of de symptomen verholpen kunnen worden met een behandeling van geneesmiddelen die de klachten onderdrukken. Koorts kan bijvoorbeeld worden verlaagd met koortswerende medicijnen.
Ondersteuning van de ademhaling
Patiënten met ernstige ademhalingsproblemen kunnen mechanische ventilatie nodig hebben teneinde zuurstof toe te dienen en de ademhaling te ondersteunen.
Intensieve zorg
In geval van een ernstige Nipah-virusinfectie zal er intensieve zorg nodig zijn, waaronder monitoring van vitale functies en intraveneuze toediening van vocht en voeding.
Neurologische zorg
Als je een hersenontsteking (encefalitis) hebt, dan is het weefsel in je hersenen ontstoken. Bij encefalitis kan neurologische zorg nodig zijn om de hersenfunctie te bewaken en te ondersteunen.
Complicaties voorkomen
Artsen zullen proberen complicaties zoals orgaanfalen te voorkomen en behandelen als ze zich voordoen.
Experimentele therapieën
In sommige gevallen kunnen experimentele behandelingen, zoals antivirale middelen, worden overwogen als onderdeel van klinische onderzoeken, hoewel hun effectiviteit anno 2024 nog niet is bewezen.
Prognose
De prognose van een Nipah-virusinfectie varieert en is afhankelijk van verschillende factoren, waaronder:
- de ernst van de infectie
- de tijdige toegang tot medische zorg
- de algemene gezondheidstoestand van de patiënt
Over het algemeen kan de prognose als volgt worden samengevat:
Mild verloop
Een mild verloop van de infectie is vergelijkbaar met griepachtige symptomen. In dat geval herstel je volledig zonder ernstige complicaties. De prognose voor milde gevallen is meestal goed.
Ernstig verloop
In ernstigere gevallen kunnen Nipah-virusinfecties leiden tot encefalitis (hersenontsteking) en ademhalingsproblemen. Deze gevallen kunnen levensbedreigend zijn en vereisen vaak intensieve medische zorg, waaronder ondersteuning van de ademhaling en antivirale medicatie. De prognose voor ernstige gevallen is onzeker, en het sterftecijfer kan hoog zijn.
Lange-termijn effecten
Sommige overlevenden van ernstige Nipah-virusinfecties kunnen langetermijngevolgen ondervinden, zoals neurologische problemen, cognitieve stoornissen en vermoeidheid.
Er is geen specifieke behandeling of vaccin beschikbaar is voor Nipah-virusinfectie. Derhalve zijn een vroege medische interventie en ondersteunende zorg van cruciaal belang voor een betere prognose.
Preventie
Hier zijn enkele preventieve maatregelen die genomen kunnen worden om een Nipah-virusinfectie te voorkomen:
- Vermijd direct contact met besmette dieren, vooral fruitvleermuizen en varkens, die bekend staan als gastheren van het virus.
- Beperk het contact met zieke mensen, vooral in gebieden waar Nipah-virusinfecties zijn gemeld.
- Draag beschermende kleding, zoals handschoenen en maskers, als je in contact komt met zieke mensen of dieren.
- Was je handen grondig en regelmatig met zeep en water, vooral na contact met dieren of zieke mensen.
- Vermijd het drinken van rauwe palmwijn (een alcoholische drank die wordt gemaakt van het sap van verschillende soorten palmbomen zoals de Palmyra- en Kokospalmen), omdat het besmet kan zijn met het virus.
- Eet geen rauw fruit dat mogelijk in contact is geweest met besmette vleermuizen of hun speeksel, zoals overrijpe vruchten op de grond.
- Zorg voor goede hygiëne in huizen en boerderijen. Vermijd bovendien het eten van voedsel dat is blootgesteld aan vleermuizen of hun uitwerpselen.
- Vermijd het reizen naar gebieden waar recente uitbraken van Nipah-virusinfectie zijn gemeld, als dat mogelijk is.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over (een infectie met het) Nipah-virus, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
